ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନ (ସାର ମିଶାଇବା ପ୍ରଣାଳୀ)

ସାର  ମିଶାଇବା   ପ୍ରଣାଳୀ

ଉପାଦାନ  ପରିମାଣ  ହିସାବ  କରିବା  ପରେ  ସେଗୁଡିକୁ   ଆବଶ୍ୟକ  ଅନୁପାତରେ  ନେଇ  ଭଲ  ଭାବରେ  ଫେଣ୍ଟି  ଦିଆଯାଏ   । ବହୁତ  ପରିମାଣ  ମିଶ୍ରଣ   ତିଆରି   କରିବା  ପାଇଁ  ଯନ୍ତ୍ରଚାଳିତ  ଡ୍ରମ୍  ମିକ୍ ସର  ବା  ପେଡଲ  ମିକ୍ ସର  ବ୍ୟବହାର  କରାଯାଏ   । ମିଶ୍ରଣ   ତିଆରି   ହେବା   ପରେ   ଏହାକୁ  50 କି.ଗ୍ରା.  ଅଖାରେ   ଭର୍ତ୍ତି   କରି  ବସ୍ତା  ମୁହଁ  ସିଲେଇ   କରାଯାଏ   । ବସ୍ତା  ଉପରେ  ସାର  ମିଶ୍ରଣର  ନାମ,  ଗ୍ରେଡ୍  ଓ  ପ୍ରସ୍ତୁତ   ତାରିଖ   ତଥା  ପ୍ରସ୍ତୁତକାରୀ   ସଂସ୍ଥାର  ନାମଥିବା  ଲେବୁଲ   ଲଗାଯାଏ  ବା  ଆଗରୁ   ବସ୍ତା  ଉପରେ  ଛପାଯାଇଥାଏ   ।

ଜୈବିକ  ମିଶ୍ରିତ   ସାର

ସାନ୍ଧ୍ରିତ  ଜୈବିକ  ଖତ  ଯଥା -  ରକ୍ତଗୁଣ୍ଡ ,  ହାଡଗୁଣ୍ଡ, ପିଡିଆ,  ମାଛ   ଶୁଖୁଆ ଗୁଣ୍ଡ,  କଂସେଇଖାନା   ଆବର୍ଜନା  ଗୁଣ୍ଡ,  ପକ୍ଷୀମଳ   ଇତ୍ୟାଦି   ପଦାର୍ଥକୁ   ମିଶାଇ  ଜୈବିକ   ମିଶ୍ରିତ   ପଦାର୍ଥର  ରାସାୟନିକ  ବିଶ୍ଳେଷଣ  କରି  ତାର   ମାତ୍ରା   ନିରୂପଣ   କରାଯାଏ   । ଗ୍ରେଡ୍ କୁ  ସମତୁଲ  ଓ  ପୁରାନମ୍ବର   ଭିତ୍ତିକ   କରିବା  ପାଇଁ   ସେଥିରେ   ହିସାବ   ମୁତାବକ  କିଛି  ରାସାୟନିକ   ସାର   ମିଶିଯାଏ   ।ବର୍ତ୍ତମାନ   ବଜାରରେ   ମିଳୁଥିବା   କେତୋଟି   ଜୈବିକ   ମିଶ୍ରିତ  ସାର  -

1. ରାଲିମିଲ୍  = 7 – 10 - 5  ଓ 7 – 10 - 0
2. ଷ୍ଟେରାମିଲ୍ = 7 – 10 – 10  ଓ 7 – 10 – 5

ଏହି  ପ୍ରକାର   ମିଶ୍ରିତ   ସାରଗୁଡିକ   ଫଳଗଛ, ଫୁଲଗଛ,  କୁଣ୍ଡରେ   ଲଗାଯାଉଥିବା   ଗଛରେ   ପ୍ରୟୋଗ   ପାଇଁ   ବିଶେଷ   ଉପଯୁକ୍ତ   । ଏହା  ଠାରେ   ପ୍ରୟୋଗ   କଲେ  ବହୁଦିନ   ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ   କାର୍ଯ୍ୟ   କରେ   ଏବଂ   ଗଛ   ବେଶୀ   ସତେଜ  ଓ  ନିରୋଗ   ରହେ   । ଫଳ  ଫୁଲର   ଆକାର,  ରଙ୍ଗ, ସ୍ଵାଦ   ଉତ୍କୃଷ୍ଟ  ଧରଣର   ହୁଏ   ।

ଗୌଣ  ଉପାଦାନ  ସାର

ଆବଶ୍ୟକତା

ଅମ୍ଳୀୟ   ବାଲିଆ   ମାଟିରେ  କ୍ୟାଲେସିଅମ୍ ଓ  ମାଗ୍ନେସିୟମ  ଯଥେଷ୍ଟ   ନ ଥାଏ   । ଜୈବିକ  ପଦାର୍ଥ  କମ୍  ଥିବା   ମୃତ୍ତିକାରେ   ଗନ୍ଧକ   ଅଭାବ  ଥାଏ   । ଜଳସେଚିତ  ଜମିରେ   ପ୍ରତିବର୍ଷ  2ଟି ବା  3ଟା  ଫସଲ   ଚାଷ   କରାଯାଏ  ଏବଂ   ତହିଁରେ   ଅଧିକ  ରାସାୟନିକ  ସାର   ପ୍ରୟୋଗ   କରାଯାଇ   ଅଧିକ  ଫସଲ   ଅମଳ  କରାଯାଏ   । ଆଜିକାଲି   ଉଚ୍ଚମାନଯୁକ୍ତ  ମିଶ୍ରିତ   ସାର   ଏବଂ   ୟୁରିଆ   ସାର  ବହୁଳ   ଭାବେ   ବ୍ୟବହୃତ   ହେଉଛି   । ଏହି  ସାର   ଗୁଡିକରେ   ଗୌଣ   ଖାଦ୍ୟସାର  ପ୍ରାୟ  ନଥାଏ   । ତେଣୁ  ଏକାଦିକ୍ରମେ   ଏହିଭଳି   ସଘନ  ଚାଷ  ଅବଲମ୍ବନ  କରାଯାଉଥିବା   ଫଳରେ   ମୃତ୍ତିକାରୁ  ଗଚ୍ଛିତ   ଗୌଣ   ସାର   ନିଷେଧ  ହୋଇଯାଏ   ଏବଂ  ଫସଲରେ   ସେଗୁଡିକର   ଅଭାବ   ଦେଖାଦିଏ   । କେତେକ   ଫସଲର  ଗୌଣ  ଖାଦ୍ୟ   ଉପାଦାନ  ଚାହିଦା   ଅପେକ୍ଷାକୃତ   ଅଧିକ   । ଉଦାହରଣ   ସ୍ୱରୂପ – ଚିନାବାଦାମ  ଫସଲର  କ୍ୟାଲେସିୟମ  ଓ  ଗନ୍ଧକ   ଚାହିଦା  ଅଧିକ   । ସେହିପରି  କପା, ଭେଣ୍ଡି, ମେସ୍ତା, ବିଲାତି   ବାଇଗଣ, କୋବି ଓ  ଧୂଆଁପତ୍ର   ପ୍ରଭୃତି   ଫସଲର  କ୍ୟାଲେସିୟମ  ଓ  ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ  ଚାହିଦା  ଅଧିକ   । ମୂଳା, ପିଆଜ,  ରସୁଣ, ସୋରିଷ  ଓ  କୋବି  ପ୍ରଭୃତି   ଫସଲର  ଗନ୍ଧକ  ଚାହିଦା   ଅଧିକ   । ଉପରୋକ୍ତ  ଫସଲଗୁଡିକର   ଆବଶ୍ୟକତାକୁ  ଚାହିଁ   ଗୌଣ   ଉପାଦାନ  ବହନକାରୀ  ସାର  ପ୍ରୟୋଗ  କରିବା  ଆବଶ୍ୟକ   ହୁଏ   । କେତେକ   ସରଳ   ସାର  ଯଥା  - ଆମୋନିଅମ୍  ସଲଫେଟ୍ , ସିଙ୍ଗଲ  ସୁପର  ଫସଫେଟ୍ , କା: ଆ: ନା: ଓ  ପୋଟାସିୟମ   ସଲଫେଟ୍   ପ୍ରଭୃତିରେ   ଯବକ୍ଷାରଜାନ, ଫସଫେଟ୍ ଓ  ପୋଟାସ୍  ବ୍ୟତୀତ   କ୍ୟାଲେସିୟମ  ଓ  ଗନ୍ଧକ  ରହିଛି   । ସେହିସବୁ  ସାର  ବ୍ୟବହାର  କଲେ   ପରୋକ୍ଷରେ   ଗୌଣସାର  ମଧ୍ୟ   ଫସଲକୁ  ମିଳେ   ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ   ଭାବରେ   ଗୌଣ  ଉପାଦାନ   ବହନକାରୀ   ପଦାର୍ଥ   ମଧ୍ୟ  ସାର  ଭାବେ   ବ୍ୟବହାର   କରାଯାଇପାରେ   । କେଉଁ  ପଦାର୍ଥରେ   ଗୌଣ  ଉପାଦାନ   କେତେ  ଭାଗ  ଅଛି  ତାହାର   ଏକ  ତାଲିକା  ତଳେ   ଦିଆଗଲା   ।

ବି.ଦ୍ର. – ମୃତ୍ତିକା  ଶୋଧକ  ପ୍ରୟୋଗ   ବିଷୟ   ପରବର୍ତ୍ତୀ   ଅଧ୍ୟାୟରେ   ଲେଖାଯାଇଛି   । ଅମ୍ଳୀ  ମୃତ୍ତିକାରେ   ଚୂନଜାତୀୟ  ପଦାର୍ଥ  ଏବଂ  କ୍ଷାରୀ  ମାଟିରେ  ଜିପସମ୍   ପ୍ରୟୋଗ  କରାଯାଇ  ଶୋଧନ  କରାଯାଏ  । ଏହା  ଫଳରେ   ଅମ୍ଳମାଟିରେ   କ୍ୟାଲେସିୟମ  ଓ  କ୍ଷାରୀ  ମାଟିରେ   କ୍ୟାଲେସିୟମ  ଓ  ଗନ୍ଧକର  ଅଭାବ  ଦୂର   ହୁଏ   ।

ସୂକ୍ଷ୍ମ  ଖାଦ୍ୟ  ଉପାଦାନ  ସାର

ଆବଶ୍ୟକତା

ଯଥେଷ୍ଟ   ଜୈବିକ   ଖତ ପ୍ରୟୋଗ   ନ କରି   କେବଳ   ରାସାୟନିକ   ସାର   ଦେଇ   ସଘନ   ଚାଷ  ଫଳରେ   ମୃତ୍ତିକାରୁ   ସୂକ୍ଷ୍ମ  ଖାଦ୍ୟ   ଉପାଦାନଗୁଡିକ  ନିଶେଷ   ହୋଇଯାଏ   ।  ମୃତ୍ତିକାର  ରାସାୟନିକ  ଗୁଣ   ଅସ୍ଵାଭାବିକ   ଥିଲେ  ସୂକ୍ଷ୍ମ  ଉପାଦାନ   ଗୁଡିକର  ଗ୍ରହଣୀୟତାରେ   ବ୍ୟତିକ୍ରମ   ଦେଖାଯାଏ   । ଉପରୋକ୍ତ   କାରଣଗୁଡିକ   ଯୋଗୁଁ   ଫସଲରେ  ସୂକ୍ଷ୍ମ   ଖାଦ୍ୟ   ଉପାଦାନଗୁଡିକର  ଅଭାବ   ପରିଲକ୍ଷିତ   ହୁଏ  । ବିଶେଷତଃ   ଫଳଗଛ,  ପନିପରିବା   ଫସଲ   ଓ  ଅଧିକ  ଅମଳମ   ଫସଲରେ  ଏହି   ପ୍ରକାର   ଅଭାବ   ବେଶୀ   ଦେଖାଯାଏ    । ତେଣୁ   ଫସଲର  ଚାହିଦା  ପୂରଣ   ପାଇଁ   ଅଣୁସାର   ପ୍ରୟୋଗ   କରିବା   ଆବଶ୍ୟକ  ପଡେ   । ବିଭିନ୍ନ  ସୂକ୍ଷ୍ମ   ଉପାଦାନ   ବାହୀ   ଅଣୁସାର   ତାଲିକା   ତଳେ   ଦିଆଗଲା   ।

ଅଣୁସାର  ତାଲିକା

ଉପରୋକ୍ତ   ଲଘୁ  ଉପାଦାନ   ବହନକାରୀ   ଲବଣଗୁଡିକ  ବ୍ୟତୀତ   କେତେକ  ମିଶ୍ରିତ   ଅଣୁସାର  ଯଥା – ମଲ୍ ଟି   ପ୍ଲେକ୍ସ , ଟ୍ରାସେଲ୍ , ଆଗ୍ରୋମିନ୍  ଇତ୍ୟାଦି   ବିଭିନ୍ନ  କୃଷି   ରସାୟନ  ପ୍ରସ୍ତୁତକାରୀ  ସଂସ୍ଥାମାନଙ୍କ   ଦ୍ଵାରା  ବଜାରରେ   ବିକ୍ରି   କରାଯାଉଛି   । ଏସବୁ   ମିଶ୍ରିତ   ଅଣୁସାରରେ   ଯେଉଁ  ଯେଉଁ   ଲଘୁ   ଉପାଦାନ   ମିଶ୍ରଣ  କରାଯାଇଛି   ତାହା   ପ୍ୟାକେଟ୍  ବା  ଡବା   ଉପର   ଲେବଲରେ  ଉଲ୍ଲେଖ   କରାଯାଇଛି   । ଚେଲାମିନ୍ , ଜିନେକ୍ ସ   ପ୍ରଭୃତି   ଚିଲେଟ୍  ଯୁକ୍ତ  ଜିଙ୍କ୍  ଅଣୁସାର   ମଧ୍ୟ  ଆଜିକାଲି   ବଜାରକୁ   ଆସିଲାଣି   । ଚିଲେଟ୍  ଯୁକ୍ତ  ଅଣୁସାରଗୁଡିକର   ଫସଲ   ଗ୍ରହଣୀୟଟା   ଅପେକ୍ଷାକୃତ  ଅଧିକ  । ତେଣୁ   କମ୍  ପରିମାଣରେ   ପ୍ରୟୋଗ   କଲେ   ମଧ୍ୟ  ଅଧିକ  ସୁଫଳ  ମିଳେ   ।

ସାର   ପ୍ରୟୋଗର  ମୂଳତତ୍ତ୍ଵ

ମୃତ୍ତିକା   ଉର୍ବରତା   ସୁରକ୍ଷା  ଓ  ଉତ୍ପାଦିକତା   ବୃଦ୍ଧି, ଖତ ଓ  ସାର  ପ୍ରୟୋଗର  ମୂଳ   ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ   ।

ମୃତ୍ତିକା   ଉର୍ବରତା   ସୁରକ୍ଷା

ପ୍ରତି  ବର୍ଷ  ଫସଲ   ଚାଷ  ଯୋଗୁଁ  ମୃତ୍ତିକାରୁ   ଯେଉଁ  ଖାଦ୍ୟ   ଫସଲ  ଶୋଷି   ନିଏ  ତାହା   ଭରଣା  କରାଯିବା  ଆବଶ୍ୟକ   । ତା’  ନହେଲେ  କାଳକ୍ରମେ  ମୃତ୍ତିକାର  ଉର୍ବରତା   କ୍ଷୟ   ହୋଇ   ତାହା  ଚାଷ  ଅନୁପଯୋଗୀ   ହୋଇଯିବ  । ତେଣୁ   ଖତ  ଓ  ସାର  ପ୍ରୟୋଗ   ଏକାନ୍ତ   ଆବଶ୍ୟକ   । ଏକ  କ୍ଵିଣ୍ଟାଲ  ଧାନ  ଅମଳ  ପାଇଁ   ହାରାହାରି   ହେକ୍ଟର   ପିଚ୍ଛା  ୧.୫  କି.ଗ୍ରା.  ଯବକ୍ଷାରଜାନ , ୦.୭ କି.ଗ୍ରା. ଫସଫେଟ୍ ଓ ୨.୩ କି.ଗ୍ରା.  ପୋଟାସ୍  ଖାଦ୍ୟସାର   ଫସଲ   ମୃତ୍ତିକାର   ଗ୍ରହଣ   କରିଥାଏ   । ସେହିପରି   ବିଭିନ୍ନ  ଫସଲ   ବିଭିନ୍ନ   ପରିମାଣର   ଖାଦ୍ୟସାର   ଗ୍ରହଣ   କରିଥାନ୍ତି   ।

ଫସଲ  ଉତ୍ପାଦନ  ବୃଦ୍ଧି ଓ  ଅଧିକ  ଲାଭ

ମୃତ୍ତିକାରେ   ବିଭିନ୍ନ  ଖାଦ୍ୟସାର  ଯଥେଷ୍ଟ  ନ ଥିଲେ   ଫସଲ  ଭଲ   ବଢେ  ନାହିଁ   ଓ  ଅମଳ   କମିଯାଏ   । ଏହା  ଫଳରେ   ଚାଷ  ଲାଭଜନକ   ହୁଏ  ନାହିଁ   । ତେଣୁ   ମୃତ୍ତିକାରେ   ଅଭାବ   ଥିବା  ଖାଦ୍ୟସାର  ସାର   ଆକାରରେ   ପ୍ରୟୋଗ   କରି  ହେକ୍ଟର   ପିଚ୍ଛା   ଅମଳ  ଓ  ଲାଭ  ବୃଦ୍ଧି   କରାଯିବା   ସାର  ପ୍ରୟୋଗର  ପ୍ରଧାନ   ଲକ୍ଷ୍ୟ   । ସାର  ପ୍ରଯୋଗଜନିତ  ଅମଳ   ବୃଦ୍ଧିର   ପରିମାଣ   ସାରର   କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା   ଉପରେ   ନିର୍ଭର   କରେ   । କୌଣସି   ସାର  ପ୍ରୟୋଗ   ହେତୁ , ଖାଦ୍ୟସାର  କି.ଗ୍ରା.  ପିଚ୍ଛା   ଯେତିକି  ବର୍ଦ୍ଧିତ   ଅମଳ   ମିଳେ   ତାହାକୁ   ସାରର   କ୍ଷେତ୍ରୀୟ   ଦକ୍ଷତା  କୁହାଯାଏ   । ଉଦାହରଣ   ସ୍ୱରୂପ , ଯଦି   ହେକ୍ଟର   ପିଚ୍ଛା  ୬୦ କି.ଗ୍ରା.  ଯବକ୍ଷାର   ୟୁରିଆ   ସାରଭାବରେ   ପ୍ରୟୋଗ   କରିବା   ଦ୍ଵାରା  300 କି.ଗ୍ରା. ଅଧିକ  ଧାନ   ଅମଳ  ହେଲା   ତେବେ  ୟୁରିଆ  ସାରର   କ୍ଷେତ୍ରୀୟ   ଦକ୍ଷତା = ୧ କି.ଗ୍ରା.  ଯବକ୍ଷାର   ପିଚ୍ଛା  ୫କି.ଗ୍ରା.  ଧାନ  ବୋଲି   ହିସାବକୁ   ନିଆଯାଏ   । ଦକ୍ଷତା   ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ   ଠିକ୍  ସାର ଓ  ଠିକ୍  ସମୟରେ   ଠିକ୍  ମାତ୍ରାରେ  ଓ  ଠିକ୍  ଜାଗାରେ   ପ୍ରୟୋଗ   କରାଯିବା  ଉଚିତ୍   ।

ସାରର   ସଠିକ୍  ପରିମାଣ

ଫସଲର   ଆବଶ୍ୟକତା   ଅନୁସାରେ  ଅଭାବଥିବା   ଖାଦ୍ୟସାରକୁ  ସାର  ମାଧ୍ୟମରେ   ଯୋଗାଇ  ଦିଆଯିବା  ଆବଶ୍ୟକ   । ସେହି  ସାରଗୁଡିକ   କେତେ   ପରିମାଣରେ   ପ୍ରୟୋଗ   କରାଯିବ   ତାହା  ଅମଳ   ବୃଦ୍ଧିର   ସମ୍ଭାବନାକୁ   ବିଚାରକୁ   ନେଇ  ସ୍ଥିର  କରାଯାଏ   । ଏଥିପାଇଁ  ୨ଟି  ପ୍ରକାର  ଅନୁମୋଦନ   ବ୍ୟବସ୍ଥା   ରହିଛି   ।

• ମୃତ୍ତିକା   ପରୀକ୍ଷାଭିତ୍ତିକ   ଅନୁମୋଦନ

ଜମିରୁ   ନମୁନା   ମାଟି  ସଂଗ୍ରହ  କରି   ମୃତ୍ତିକା   ପରୀକ୍ଷାଗାରରେ   ପରୀକ୍ଷା  କରାଇଲେ  ବିଭିନ୍ନ  ଖାଦ୍ୟସାରର   ସୁଲଭତା   ସ୍ଥିତି   ଜଣାଯାଏ   । ଫସଲର  ଆବଶ୍ୟକତା  ତୁଳନାରେ   କେଉଁ   ଖାଦ୍ୟସାର  କେତେ   ନିଅଣ୍ଟ   ଅଛି , ତାହା  ଖାଦ୍ୟସାରର  ସୁଲଭତା   ସ୍ତର   ସ୍ୱଳ୍ପ   ଥାଏ   ତାହାହେଲେ   ନିଅଣ୍ଟ   ସ୍ତର   ଅଧିକ  ଓ  ଅମଳ   ବୃଦ୍ଧିର   ସମ୍ଭାବନା  ଅଧିକ  ବୋଲି   ସୂଚିତ   ହୁଏ   । ତେଣୁ  ଅଧିକା  ସାର   ଆବଶ୍ୟକ   । ଯଦି   ସୁଲଭତା   ସ୍ତର   ବେଶୀ  ଥାଏ   ତେବେ  ନିଅଣ୍ଟ   ପରିମାଣ   କମ୍  ଏବଂ  ଅମଳ   ବୃଦ୍ଧିର   ସମ୍ଭାବନା   କମ୍   । ତେଣୁ  ଅଳ୍ପ   ପରିମାଣର  ସାର  ପ୍ରୟୋଗ   କରିବା  ଲାଭଜନକ   । ଅଧିକା  ସାର  ପ୍ରୟୋଗ  କଲେ  ଖର୍ଚ୍ଚ   ଅଧିକ  ହୁଏ  କିନ୍ତୁ  ଆଶାଜନକ  ଲାଭ  ମିଳେନାହିଁ   ।

• ସାଧାରଣ   ଅନୁମୋଦନ

ବିଭିନ୍ନ   ଫସଲରେ   ସାର  ପ୍ରୟୋଗ   କରାଯାଇ   ଅନେକଗୁଡିଏ   କ୍ଷେତ୍ର   ପରୀକ୍ଷା  କରାଯିବା   ପରେ  ହାରାହାରି   ଅମଳ  ବୃଦ୍ଧି  ପାଇଁ  ବିଭିନ୍ନ   ସାରର   ଲାଭଜନକ   ସାର   ମାତ୍ରା   ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ   କରାଯାଏ   । କୃଷି   ଗବେଷଣା   ସଂସ୍ଥାମାନଙ୍କ   ଦ୍ଵାରା   ଏହିପରି   କ୍ଷେତ୍ର   ପରୀକ୍ଷା   କରାଯାଇ   ବିଭିନ୍ନ   ଫସଲ   ପାଇଁ   ଯେଉଁ   ସାଧାରଣ   ଅନୁମୋଦନ   ଦିଆଯାଇଛି   ତାହା   ଫସଲ  ଚାଷ   ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ   ପୁସ୍ତିକା , ଗାଇଡ   ବହି  ବା  ଟ୍ରେନିଂ  ପୁସ୍ତିକା   ପ୍ରଭୃତିରେ   ଉଲ୍ଲେଖ  ଥାଏ  । ଉଦାହରଣ  ସ୍ୱରୂପ   ଅଧିକ  ଅମଳ   ଧାନ  ପାଇଁ   ଖରିଫ  ଋତୁରେ   60 – 30 – 30 ଓ   ରବି  ଋତୁରେ 80 – 40-40  ଯବକ୍ଷାରଜାନ : ଫସଫେଟ୍ : ପୋଟାସ୍  ଅନୁମୋଦନ   କରାଯାଇଛି   । ଏହାର   ଅର୍ଥ  ଖରିଫ   ଧାନରେ  ହେକ୍ଟର  ପିଛା  ସର୍ବମୋଟ  60 କି.ଗ୍ରା.  ଯବକ୍ଷାର  (N), 30 କି.ଗ୍ରା.  ଫସଫେଟ୍ ଏବଂ  30 କି.ଗ୍ରା. ପଟାସ୍  ପ୍ରୟୋଗ   କରିବା  ପାଇଁ   ଅନୁମୋଦନ   କରାଯାଇଛି   ।

ଉପରୋକ୍ତ  ୨ ପ୍ରକାର   ସାର  ଅନୁମୋଦନ   ମଧ୍ୟରୁ   ମୃତ୍ତିକା   ପରୀକ୍ଷା  ଭିତ୍ତିକ   ସାର   ଅନୁମୋଦନ   ଉତ୍କୃଷ୍ଟ  । କାରଣ  ଏହା   ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ   ଜମିର   ମୃତ୍ତିକାର  ଉର୍ବରତା   ଭିତ୍ତିରେ   ସ୍ଥିର  ହୁଏ   । ସାଧାରଣ  ଅନୁମୋଦନ   ଗୋଟିଏ   ବିସ୍ତୃତ  ଅଞ୍ଚଳରେ  ହାରାହାରି   ଅମଳ  ବୃଦ୍ଧି   ଭିତରେ   ସ୍ଥିର   କରାଯାଉଛି   । ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ   ଜମିର   ଉର୍ବରତା   କମ୍  ବା  ବେଶୀ   ଥିଲେ   ସାରର   କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା  ଓ  ଅମଳ   ବୃଦ୍ଧିରେ   ତାରତମ୍ୟ   ହୁଏ  କାରଣ  ଯେଉଁ   ସାର  ଯେତିକି  ପ୍ରୟୋଗ   କରାଯିବା   କଥା  ତାଠାରୁ   କମ୍  ପ୍ରୟୋଗ   କଲେ   ହେକ୍ଟର   ପିଚ୍ଛା ଅମଳ   କମିଯାଏ  ଏବଂ  ମୃତ୍ତିକାର  ଉର୍ବରତା   କ୍ଷୟ   ହୁଏ   । ଆବଶ୍ୟକ  ପରିମାଣରୁ   ଅଧିକ  ହୁଏ  କିନ୍ତୁ  ସେହି   ଅନୁପାତରେ   ଅମଳ   ବୃଦ୍ଧି  ନ ହେବାରୁ   ଲାଭ  କମିଯାଏ   । ସ୍ଥଳ  ବିଶେଷରେ   ଅଧିକ  ସାର   ପ୍ରୟୋଗ  କଲେ   ଫସଲର  ଅମଳ   ବଢିବା   ପରିବର୍ତ୍ତେ   କମିଯାଏ  ଏବଂ   ମୃତ୍ତିକାର   ପରିବେଶ   ଖରାପ   ହୁଏ   ।

ହେକ୍ଟର  ପିଚ୍ଛା  ବିଭିନ୍ନ   ଖାଦ୍ୟସାରର   ଅନୁମୋଦନ   ପରିମାଣ  ଜଣାଗଲା  ପରେ   ଉପଯୁକ୍ତ   ସାର   ବାଛିବା   ମଧ୍ୟ   ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ   । ଯବକ୍ଷାର, ଫସଫରସ୍,  ପଟାସ୍  ଏକତ୍ର   ପ୍ରୟୋଗ   ପାଇଁ   ବିଭିନ୍ନ   ମିଶ୍ରିତ   ସାର   ମଧ୍ୟରୁ   ଗୋଟିକୁ  ବାଛିବା   ଆବଶ୍ୟକ   । ସାର   ବାଛିବା   ବେଳେ  (୧) ସାରର   ତୁଳନାତ୍ମକ   ମୂଲ୍ୟ  (୨) ମୃତ୍ତିକା   ଓ  ଫସଲ  ପାଇଁ   ସାରର   ଉପଯୁକ୍ତତା (୩)  ଗୌଣ  ଓ  ସାମାନ୍ୟ   ଉପାଦାନର   ଆବଶ୍ୟକତା  (୪) ସାରର   ଭୌତିକ   ଗୁଣ  (୫)  ସାରର   ସୁଲଭତା   ବିଚାର   ଯୋଗ୍ୟ   ।

ବିଭିନ୍ନ  ଖାଦ୍ୟସାର   ସଠିକ୍  ପରିମାଣରେ   ଓ  ଉପଯୁକ୍ତ  ସାର   ଆକାରରେ   ପ୍ରୟୋଗ   କରିବା  ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ   ସୁଷମ   ସାର   ପ୍ରୟୋଗ  କୁହାଯାଏ   ।

ସାର  ପ୍ରୟୋଗର   ଉପଯୁକ୍ତ   ସମୟ

ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ   ଖାଦ୍ୟସାରର  ପ୍ରୟୋଗ   ସମୟ  ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ  ପାଇଁ  ୨ଟି  ବିଷୟ   ବିଚାରକୁ   ନିଆଯାଏ  ।

1. ବିଭିନ୍ନ   ଅବସ୍ଥାରେ   ଫସଲର  ଖାଦ୍ୟସାର  ଆବଶ୍ୟକତା

ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ   ଯବକ୍ଷାର   ଖାଦ୍ୟସାର   ଫସଲର  ପ୍ରଥମାବସ୍ଥାରୁ   ପାଚିବା   ଅବସ୍ଥା   ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ   ଆବଶ୍ୟକ  ପଡେ  । କିନ୍ତୁ  ମୋଟ  ଆବଶ୍ୟକତାର  ଅଧିକ  ଭାଗ   ଗଛର   ବର୍ଦ୍ଧନଶୀଳ  ଅବସ୍ଥାରେ   ବ୍ୟବହୃତ   ହୁଏ   । ଫସଫରସ୍  ଖାଦ୍ୟସାର  ପ୍ରଥମାବସ୍ଥାରେ   ଚେର  ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ  ଆବଶ୍ୟକ   ଏବଂ   ପ୍ରଥମାବସ୍ଥାରେ   ଗୃହିତ   ଫସଫେଟ୍  ଫୁଲ  ଓ  ଫଳ   ଧାରଣ   ପାଇଁ   ପୁନଃ   ବିନିଯୋଗ   ହୋଇପାରେ   । ପଟାସ୍ ର  ଆବଶ୍ୟକତା  ବର୍ଦ୍ଧନଶୀଳ   ଅବସ୍ଥାରେ   ଓ  ଫଳ  ପାକଳ  ହେବା  ଅବସ୍ଥାରେ   ଅଧିକ   ।

2. ସାର  ବ୍ୟବହୃତ  ହେବା  ଆଗରୁ   ନଷ୍ଟ   ହେବାର   ସମ୍ଭାବନା

ଯବକ୍ଷାର   ସାର  ଶୀଘ୍ର   ଫସଲ   ଦ୍ଵାରା  ବ୍ୟବହୃତ  ନ ହେଲେ   ମୃତ୍ତିକାକୁ   ନିକ୍ଷାଳନ   ବା  ଉଦ୍ ବାୟୀକରଣ  ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ   ନଷ୍ଟ  ହୁଏ   । ଫସଫରସ୍  ସାର  ସହଜେ   ମୃତ୍ତିକାରୁ   ନଷ୍ଟ   ହୁଏ   ନାହିଁ   । ମଟାଳ  ମାଟି  ପଟାସିୟମ  ଉପାଦାନକୁ   ବିନିମୟଶୀଳ   ଅବସ୍ଥାରେ   ଧରି ରଖେ  ଓ  ଫସଲର  ଚାହିଦାନୁସାରେ   ଯୋଗାଇପାରେ   । କିନ୍ତୁ  ବାଲିଆ   ମାଟିରୁ  ଏହା   ସହଜେ   ନିକ୍ଷାଳିତ   ହୋଇ   ନଷ୍ଟ   ହୁଏ   ।

ଫସଲର  ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ   ଅବସ୍ଥାର  ଚାହିଦା  ମେଣ୍ଟାଇବା  ପାଇଁ  ଏବଂ  ବ୍ୟବହୃତ   ହେବା  ପୂର୍ବରୁ   ନଷ୍ଟ ନ ହେବା  ପାଇଁ  ସାରକୁ   ଉପଯୁକ୍ତ   ସମୟରେ   ପ୍ରୟୋଗ  କରାଯିବା  ଦରକାର   । ଫସଲ   ବୁଣିବା  ବେଳେ  / ଲଗାଇବା  ବେଳେ  ସାଧାରଣତଃ   ଯବକ୍ଷାର   ଖାଦ୍ୟସାର   କିଛି  ଅଧିକ  ଭାଗ   ବର୍ଦ୍ଧନ  ଶୀଳ  ଅବସ୍ଥାରେ   ଏବଂ  କିଛି  ଭାଗ   ଫୁଲ  ଫଳ  ଧାରଣ   କରିବା  ଅବସ୍ଥାରେ  ଏହିପରି  ୨ ବା  ୩ ଥରରେ   ପ୍ରୟୋଗ  କରାଯାଏ   । ଫସଫରସ୍  ଖାଦ୍ୟସାର  ମୂଳସାର  ଭାବରେ   ଫସଲ   ଲଗାଇବା / ବୁଣିବା  ସମୟରେ  ବା  ତା ପୂର୍ବରୁ   ପ୍ରୟୋଗ   କରାଯାଏ   । ପଟାସ୍  ସାରକୁ   ମଟାଳିଆ   ମାଟିରେ  ମୂଳସାର   ଭାବରେ  ଏକାଥରକେ  ପ୍ରୟୋଗ   କରାଯାଏ   । କିନ୍ତୁ  ବାଲିଆ  ମାଟିରେ  ୨ ବା  ୩  ଥରରେ  ବାଣ୍ଟି  ପ୍ରୟୋଗ   କରିବା  ଅଧିକ  ଫଳପ୍ରଦ   ।

ସାର  ପ୍ରୟୋଗର  ଉପଯୁକ୍ତ  ପ୍ରଣାଳୀ

ସାରର  କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା  ବୃଦ୍ଧି  କରିବା  ପାଇଁ  ଏହାକୁ  ଠିକ୍  ପ୍ରଣାଳୀରେ   ପ୍ରୟୋଗ   କରାଯିବା  ଆବଶ୍ୟକ   । ସାର  ପ୍ରୟୋଗ  ବେଳେ   ନିମ୍ନଲିଖିତ  ବିଷୟଗୁଡିକୁ   ବିଚାରକୁ   ନେବା  ଉଚିତ୍  ।

1. ସାର  ଯଥାସମ୍ଭବ  ଚେରର  ପାଖାପାଖି  ମାଟିରେ   ପ୍ରୟୋଗ   କରାଯିବା  ଦରକାର   ଏହାଦ୍ଵାରା  ଚେର   ସହଜରେ   ଏହାକୁ  ଗ୍ରହଣ   କରିପାରିବ   ।
2. ସାର  ଚେର  ବା ମଞ୍ଜିର  ସଂସ୍ପର୍ଶରେ  ଆସିବା   ଉଚିତ୍  ନୁହେଁ   ।
3. ସାର   ଫସଲ  କିଆରିରେ   ସବୁଆଡେ   ସମାନ  ଭାବରେ   ପ୍ରୟୋଗ  ହେବା   ଆବଶ୍ୟକ ।
4. ସାର  ମୃତ୍ତିକାରୁ   ନଷ୍ଟ  ନ ହୋଇ  ଅଧିକ   ମାତ୍ରାରେ   ଫସଲ   ଦ୍ଵାରା  ବ୍ୟବହୃତ   ହୋଇପାରିବା   ଆବଶ୍ୟକ ।
5. ସାର  ପ୍ରୟୋଗ  ବାବଦ   ଖର୍ଚ୍ଚ   ଯଥାସମ୍ଭବ   କମ୍  ହେବ   ।

ଫସଲ   ଲଗାଇବା   ପ୍ରଣାଳୀ , ଧାଡି  ଓ  ଗଛ   ମଧ୍ୟରେ   ଦୂରତା, ଫସଲର  ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ   ଅବସ୍ଥା,  ମାଟି ଓ  ସାରର  ରାସାୟନିକ  ଗୁଣ ଏବଂ   ପ୍ରୟୋଗ  ପାଇଁ   କୃଷି   ଯନ୍ତ୍ରପାତିର   ସୁଲଭତା   ପ୍ରଭୃତି   ବିଷୟ  ବିଚାର  କରି  ସାର  ପ୍ରୟୋଗ   ପ୍ରଣାଳୀ   ସ୍ଥିର   କରାଯାଏ   ।

ଆଧାର  - ଶିକ୍ଷକ  ଶିକ୍ଷା  ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ ଓ ରାଜ୍ୟ  ଶିକ୍ଷା  ଗବେଷଣା  ଓ  ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ  ପରିଷଦ