ସୋରିଷ ବିହନ ଉତ୍ପାଦନ

ଉପକ୍ରମ

ସୋରିଷ  ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ  ଭାରତ ସମଗ୍ର ପୃଥିବୀରେ ମୁଖ୍ୟ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଛି । ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ସୋରିଷ ଚାଷ କେବଳ ଶିତ ଋତୁରେ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଚାଷ ସ୍ଵଚ୍ଛ ବାଳିଆ  ଦୋରସା ମାଟିରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଅଳ୍ପ ମଟାଳ ମାଟି ଯାଏ ସବୁ ଜମିରେ ହୋଇ ପାରିବ । ଏହି ଫସଲ ପ୍ରାୟ ୨୫ -୩୦ ସେଲସିୟସ ତାପମାତ୍ରା ଓ ସ୍ଵଚ୍ଛ  ବାଲିଆ  ଦୋରସା ମାଟିରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଅଳ୍ପ ମଟାଳ ମାଟି ଯାଏ ସବୁ ଜମିରେ ହୋଇପାରିବ । ଏହି ଫସଲ ପ୍ରାୟ ୨୫ -୩୦ ସେଲସିୟସ ତାପମାତ୍ରା ଓ ସ୍ଵଚ୍ଛ ଆଦ୍ରତା ମଧ୍ୟରେ ଭଲ ଭାବେ ବଢିପାରେ ।

ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ଓ ଅମଳୀୟ ମାଟିରେ ସୋରିଷ ଚାଷ ଭଲ ହୁଅଣହିଁ । ଅକ୍ଟୋବର ରୁ ନଭେମ୍ବର ମଧ୍ୟରେ ବୁଣା ସାରିଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । ବୁଣା ଡେରିହେଲେ ଅମଳ ଯଥେଷ୍ଟ କମିଯାଏ ।  ସୋରିଷ ଫସଲରୁ ଆଶାନୁରୂପକ ଅମଳ ପାଇବା ପାଇଁ ଅଧିକ ଅମଳକ୍ଷମ ପ୍ରମାଣିତ ବିହନ ବ୍ୟବହାର ନିତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ । ୨୦୧୨-୧୩ ବର୍ଷରେ ସୋରିଷର ୪୫୩ ହେକ୍ଟର ପଞ୍ଜୀକୃତ ଅଞ୍ଚଳ ଓ ୨୦୧୧ କୁଇଣ୍ଟାଲ ପ୍ରମାଣିତ ବିହନ ହୋଇଥିଲା ।

ସୋରିଷ କିସମ

ସାଧାରଣତ ତିନି ଶ୍ରେଣୀର ବିହନ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇଥାଏ । ଯଥା ଅଭିଜନକ ବିହନ, ପିଣ୍ଡ ବିହନ ଓ ପ୍ରାମାଣିକ ବିହନ । ପିଣ୍ଡ ବିହନ ଓ ପ୍ରାମାଣିକ ସୋରିଷ ବିହନ ରେଜିଷ୍ଟ୍ରିଭୁକ୍ତ ଚାଷିଙ୍କ ଜରିଆରେ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇପାରେ ଏହି ଉଭୟ କିସମର ବିହନ ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରଣାଳୀ ପ୍ରାୟ ଏକ ପ୍ରକାରର । ରାଜ୍ୟରେ ଲୋକପ୍ରିୟ ଅଧିକ ଅମଳକ୍ଷମ ଓ ବିଞ୍ଜପିତା ସୋରିଷ (ତୋରିଆ) କିସମ ସବୁ ହେଲା: ଏମ-୨୭, ପି.ଟି -୫୦୭, ବିନୟ, ଟି -୯, ପାର୍ବତୀ, ଅଣରାଧା ଓ ପୁଷା ଅଗ୍ରଣୀ (ଏ ସମସ୍ତ କିସମର ଅବଧି ଅଢେଇମାସ ରୁ ତିନି ମାସ ):(ରାଇସୋରିଷ) ପୁଷା ବୋଲ୍ଟ, ପୁଷା  ବାହାର, ବରୁଣ, କ୍ରିଷ୍ଣା ଓ ଲକ୍ଷ୍ମୀ (ଅବଧି ସାଢେ ତିନିମାସରୁ ସାଢେ ଚାରିମାସ )। ଏକର ପ୍ରତି ୩-୪ କି.ଗ୍ରା. ସୋରିଷ ବିହନ ଦରକାର ପଡିଥାଏ ।

ବିହନ ଉତ୍ପାଦନ ଆବେଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟା

ପ୍ରଥମେ ବିହନ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଇଚ୍ଛୁକ ଚାଷି  ବିହନ ପ୍ରମାଣନ ସଂସ୍ଥା ନିକଟରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଦରଖାସ୍ତ ଫର୍ମରେ ଟ୧୦/- ପଞ୍ଜୀକରଣ ଫିସ ଓ  ଟ ୨୫ /-ପରିଦର୍ଶନ ଫିସ୍ ଅଭିଜନକରୁ ପିଣ୍ଡ ନିମନ୍ତେ ଟ ୩୫୦ /-ହେକ୍ଟର ବା ଅଂଶ ପ୍ରତି ଓ ପିଣ୍ଡରୁ ପ୍ରାମାଣିକ ନିମନ୍ତେ ଟ ୩୦୦ /- ସହ ହେକ୍ଟର ବା ଅଂଶପ୍ରତି ଦରଖାସ୍ତ କରି ପଞ୍ଜୀକୃତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।

ଉତ୍ପାଦନକାରୀଙ୍କ ଜାଣିବା କଥା

ବିହନ ବୁଣା

୧ କି. ଗ୍ରା.  ବିହନ ପ୍ରତି ୩ ଗ୍ରାମ ଥିରାମ ବା ଗ୍ରାମ କାର୍ବେଣ୍ଡଜିୟମ ବା ୧ ଗ୍ରାମ ଭିଟାଭାକ୍ସ ଗୋଳାଇ ବିଶୋଧନ କରିବା ଉଚିତ୍। ସର୍ବଦା ଧାଡିରେ ବୁଣିବା ଉଚିତ୍ । ସୋରିଷ ଧାଡିକୁ ଉତ୍ତର -ଦକ୍ଷିଣ ଭାବେ ବୁଣିଲେ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକର ଉପଯୋଗର ଠିକ୍ ହୁଏ ଓ ଅମଳ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଅଣଜଳସେଚିତ ତୋରିଆ ଫସଲରେ ଆକାର ପ୍ରତି ୧୬:୮:୮   ଏବଂ ଜଳସେଚିତ ରାଇଫସଲରେ ୩୨: ୧୬ : ୧୬ ହିସାବରେ ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରିବା ଦରକାର । ଅଣଜଳସେଚିତ ଫସଲରେ ସମସ୍ତ ସାର ମଞ୍ଜି ବୁଣିବା ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରୟୋଗ ହୁଏ । ମାତ୍ର, ଜଳସେଚିତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୫୦ ଭାଗ ଯବକ୍ଷାରଯାନ,  ଫସଫରସ ଓ ପଟାସ ସାରକୁ ମୂଳସାର ଭାବେ ଏବଂ ଅବଶିଷ୍ଟ ୫୦ ଭାଗ ଯବକ୍ଷାରଯାନ ବୁଣିବାର ୩ ସପ୍ତାହ ପରେ ଘାସ ବାଛି ପ୍ରୟୋଗ କରାଯିବ ଆବଶ୍ୟକ । ମୃତ୍ତିକା ପରୀକ୍ଷା ଭିତ୍ତିରେ ଯେଉଁ ମାଟିରେ ଗନ୍ଧକ ଓ ବୋରନ (ଟାଙ୍ଗଣା)ର ଅଭାବ ଅଛି, ସେଠାରେ ଏକର ପ୍ରତି ୮କି.ଗ୍ରା. ଗନ୍ଧକ ଓ ୪୦୦ ଗ୍ରାମ୍ ବୋରନ୍  ପ୍ରାୟୋଗ କରାଯିବା  ଆବଶ୍ୟକ ।

ଘାସ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ

ଘାସ ଗହଳିଆ  ଥିଲେ  ପତଳା କରାଯାଏ । ନଚେତ୍, ଛୋଟ ଛୁଇଁ ମିଳିଥାଏ । ଗଛର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ୩ ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ଘାସ ବାଛିଦେବା  ବା ଘାସମରା ଔଷଧ ଯଥା – ଫ୍ଲୁକ୍ଲୋରାଲିନ, ପେଣ୍ଡିମେଥଲିନ ବା ଅକ୍ଟାଡାୟାଜନ ଏକକର ପ୍ରତି ୮୦୦ ମି. ଲି . ହିସାବରେ ବିହନ ବୁଣିବାର ଦିନକ ପରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇ ଘାସ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଏ ।

ନିରୀକ୍ଷଣ

ସୋରିଷ ବିହନ ଉତ୍ପାଦନ ନିମନ୍ତେ ଚାଷ ସମୟରେ ପ୍ରମାଣନ ସଂସ୍ଥାଦ୍ଵାରା ଫୁଲ ଫୁଟିବାର ପୂର୍ବାବସ୍ଥା, ଫୁଲ ଫୁଟିବାରୁ ଛୁଇଁ ଧରିବା ଏବଂ ଛୁଇଁ ପାକଳରୁ ଅମଳ ପୂର୍ବ ମଧ୍ୟରେ ଏହିପରି ସର୍ବନିମ୍ନ ୩ ଟି ପରିଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ସମୟରେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ବିଲଗନ ଦୂରତା, ଫସଲରେ ଅଣ କିସମ ଗଛ ଏବଂ ଆପରିଜନକ ଘାସ ଅଛିକି ନାହଁ, ତାହା ନିରୀକ୍ଷଣ କରାଯାଇଥାଏ । ବିଲଗନ ଦୂରତା ପିଣ୍ଡ ବିହନ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ୧୦୦ ରୁ ୨୦୦ ମିଟର ଓ ପ୍ରାମାଣିକ  ବିହନ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୫୦ ମିଟର ହୋଇଥା ଏ  ସେହିପରି ପିଣ୍ଡ ଓ ପ୍ରାମାଣିକ ସୋରିଷ ବିହନ ଉତ୍ପାଦନ ହେଉଥିବା ଫୁଲ ଫୁଟିବା ସମୟରେ  ଏବଂ ଫୁଲ ଫୁଟିବା ପରବର୍ତ୍ତି ସମୟରେ  ଅଣ କିସମ ସୋରିଷ ଗଛ ଯଥାକ୍ରମେ ଏକ ହଜାର ଗଛରେ ୧ରୁ ଅଧିକ ଏବଂ ୫ ଟିରୁ ଅଧିକ ରହିଲେ କ୍ଷେତ୍ରଟି ବିହନ ଉତ୍ପାଦନ ନିମନ୍ତେ ଅଣଉପଯୁକ୍ତ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଗଛର ସଂଖ୍ୟା ପିଣ୍ଡ ଓ ପ୍ରାମାଣିକ ବିହନ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶେଷ ପରିଦର୍ଶନ ସମୟରେ ଯଥାକ୍ରମେ ଦଶ ହଜାର ଗଛରେ ୫ଟି ଓ ୧୦ ଟିରୁ ଅଧିକ ହେବ ନାହଁ ।

କୀଟନାଶକ ପ୍ରୟୋଗ

ଗଛ ଉଠିବାର ୨୫ ଦିନ ପରେ ୧ମ  ଫଳ ଧରିବା ଅବସ୍ଥାରେ ୨ୟ ଥର ପାଣି ମଡାଇଲେ ଗଛରେ ଡାଳ ଅଧିକ ହୋଇ ଫୁଲ, ଫଳ ଭଲ ହୁଏ । ଏହି ଫସଲରେ ଜଉ ପୋକ, କରତିଆ  ମାଛି, ଚିତ୍ରିତ ବଗ୍ , ପତ୍ର ସୁଢଙ୍ଗୀ  ପୋକ ପାତ୍ରବାଗ ବା ପତ୍ର ପୋଡା ରୋଗ , ଧଳା ଫିମ୍ପିମରା  ରୋଗ ଏବଂ ପାଉଁଶିଆ ଫିମ୍ପି ରୋଗ ଆଦି ବିଶେଷ କ୍ଷତି କରିଥାନ୍ତି । ସମନ୍ଵିତ ରୋଗ ପୋକ ପରିଚାଳନା ପଦ୍ଧତି ଗ୍ରହଣ କରି ସେ ସବୁକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ  କରାଯାଏ । ସାଧାରଣତଃ କ୍ଲୋରୋପାଇରିଫିସ ଓ ଯଉ ପୋକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦଇମିଥୋଏଟ୍ ୦.୨ ପ୍ରତିଶତ ସିଂଚନ କରି ପୋକ ଏବଂ ମାନ୍କୋଜେବ୍ ଓ ପାଉଁସିଆ ଫିମ୍ପି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସଲଫର୍-୭୫ ଗୁଣ୍ଡର ୫ ପ୍ରତିଶତ ସିଂଚନ କରି ରୋଗ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଏ । ମହୁମାଛିମାନଙ୍କର ଚଳ ପ୍ରଚଳରେ ବାଧା ନ ହେବା  ପାଇଁ  ଅପରାହ୍ନରେ କୀଟନାଶକ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ ।

ବିହନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ

ଗଛରେ ଛୁଇଁ ଗୁଡିକ ହଳଦିଆ ପଡି ପତ୍ର ଝଡିବା ଅବସ୍ଥାରେ ଗଛ କାଟିବା ଦରକାର । ଏହି ସମୟରେ ମଞ୍ଜିରେ ଶତକଡା ୪୦ ଭାଗ ଜଳୀୟଅଂଶ  ଓ ଅଧିକ ତେଲ ଅଂଶ ଥାଏ । ବିହନ ମଧ୍ୟରେ ଜଳୀୟଅଂଶ ୮ ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ଏଥିପାଇଁ ସୋରିଷ କାଟି ସାରି ବିଡା  ବାନ୍ଧି କିଛିଦିନ ଭଲଭାବରେ ଖରାରେ  ଶୁଖାଇ ଅମଳ କରାଯାଏ ଓ ପରେ ପୁଣି ଖରାରେ  ଶୁଖାଇ ବିହନ ହିସାବରେ ସାଇତି ରଖାଯାଏ । ବିହନ ଅମଳ ପତ୍ର ନେଇ ବିହନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ, ନମୁନା ସଂଗ୍ରହ ଓ ନମୁନା ପରୀକ୍ଷା  କରାଯାଏ । ସର୍ବନିମ୍ନ ମାନ (ଗଜାଶକ୍ତି ୮୫, ଶୁଦ୍ଧତା ୯୭ ଓ ଆର୍ଦ୍ରତା ପ୍ରତିଶତ ଇତ୍ୟାଦି ) ପୂରଣ କରୁଥିଲେ ବିହନ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇଥାଏ । ଉତ୍ତମ ତୋରିଆ  ସୋରିଷ ଚାଷର  ହାରାହାରି ଏକକରରୁ ୪-୬ କୁଇଣ୍ଟାଲ  ଅମଳ ମିଳିଥାଏ ଏବଂ ରାଇ ସୋରିଷ ଅମଳ ତୋରିଆ ଠାରୁ ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ । ସୋରିଷ ଚାଷରେ ୧ ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରି ୩ ଟଙ୍କା ଆୟ ମିଳିଥାଏ ।

ଅଧାର - କୃଷି ବିଭାଗ , ଓଡିଶ ସରକାର