ବୈଜ୍ଞାନିକ : ସାଇମ୍ବୋପୋଗନ ଉଈଣ୍ଟାରିଆନାସ
ବଂଶ : ପୁଆସି
ଆଞ୍ଚଳିକ ଭାଷାଗତ ନାମ :
ଓଡିଆ - ସିଟ୍ରୋନେଲା
ଇଂରାଜୀ- sitronella
ହିନ୍ଦୀ- ଜାଭା ସିଟ୍ରୋନେଲା
ସିଟ୍ରୋନେଲା ଏକ ତୃଣ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ଭିଦ । ବହୁ ଉପଯୋଗୀ ସିଟ୍ରୋନେଲା ତେଲ ଉତ୍ପାଦନ କରୁଥିବା ଏହି ଘାସଟି ବିଶ୍ଵର ଅନେକ ଦେଶରେ ଚାଷ କରାଯାଉଛି । ଭାରତରେ ଏହାର ବହୁଳ ଚାଷ (8000 ହେକ୍ଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ) କରାଯାଉଛି । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଭାରତ ବର୍ଷକୁ ଅନ୍ୟ ଦେଶରୁ ହାରାହାରି ୪୫ରୁ ୬୦ ଟନ ସିଟ୍ରୋନେଲା ତୈଳ ଆମଦାନୀ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ବିଶ୍ଵ ବଜାରରେ ଏହାର ଚାହିଦା ଅଧିକ ଥିବାରୁ ଏହାକୁ ବ୍ୟବସାୟିକ ଭିତ୍ତିର ବୈଜ୍ଞାନିକ ପଦ୍ଧତିରେ ଚାଷ କରାଗଲେ ଏହା ଆମ ଚାଷୀମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପାରମ୍ପରିକ ଚାଷ ତୁଳନାରେ ଅଧିକ ଆର୍ଥିକ ଲାଭ ପ୍ରଦାନ କରିପାରିବ ।
ଉଦ୍ଭିଦ ପରିଚୟ : ଏହା ଏକ ପତ୍ରବହୁଳ ଘାସ । ଉକ୍ତ ଗଛରେ ପତ୍ରରୁ ପାତନ ପ୍ରଣାଳୀରେ ସୁଗନ୍ଧିତ ତୈଳ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ । ଏହି ଘାସ ଉଦ୍ଭିଦର ବୁଦାଗୁଡିକ ଶକ୍ତ । ସିଟ୍ରୋନେଲା ଗଛ ଏହାର ସବୁଜ ରଙ୍ଗର ପତ୍ରରେ ୩୦-୫୦ଟି କୁଆଁଦେଇଥାଏ । ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବୁଦାଟି ଅର୍ଦ୍ଧ ଗୋଲାକାର ହୋଇ ଜମିକୁ ଝୁଲି ରହିଥାଏ ।
ପରିବ୍ୟାପ୍ତ : ଏହି ଘାସ ଭାରତ , ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ , ଚୀନ ଓ ଜାଭାରେ ପ୍ରଚୁର ଭାବରେ ଚାଷ କରାଯାଉଛି । ଆମେରିକା , ବ୍ରିଟେନ, ଫ୍ରାନସ , ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ ଜାପାନ ପ୍ରଭୃତି ବିତ୍ତଶାଳୀ ଦେଶଗୁଡିକ ଏହି ତୈଳକୁ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେଶରୁ ଆମଦାନି କରିଥାନ୍ତି ।
ଔଷଧ ବିଶେଷ ଓ ରାସାୟନିକ ସଂଗଠନ : ଜାଭା ସିଟ୍ରୋନେଲାର ପତ୍ରରୁ ସିଟ୍ରୋନେଲାତେଲ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ । ଏହି ତେଲ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଏ । ଏହି ତେଲରେ ୨୫ରୁ ୪୫% ସିଟ୍ରୋନେଲା, ୧୨ ରୁ ୧୪%ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବରେନିଅଲ , ୧୨ରୁ ୧୫% ସିଟ୍ରୋନେଲା ତଥା ୩.୮% ଜିରେନିଅଲ , ଏସିଟେଟ ମିଳିଥାଏ । ଅଧିକ ଗୁଣାତ୍ମକ ତେଲରେ ୪୦% ଅଧିକ ଆଲଡିହାଇଡ ମିଳିଥାଏ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଏହି ତେଲରେ ୧ରୁ ୬.୫% ସିଟ୍ରୋନେଲା ଏସିଟେଟ , ୨.୫ରୁ ୪%ଳିମୋନିନ ଏବଂ ନିରାଁଲ ଆଦି ତତ୍ତ୍ଵ ମିଳିଥାଏ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ୩୫ପ୍ରକାରର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ରାସାୟନିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଥାଏ ।
ପ୍ରୟୋଗନୀୟ ଅଂଶ : ପତ୍ର
ଉପଯୋଗିତା : ସିଟ୍ରୋନେଲା ତେଲ ମଶାମରା ଅଗରବତୀ , ସାବୁନ , ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଅତର ପ୍ରସ୍ତୃତିରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
ଭାରତର ଉତ୍ତର ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରାୟ ୮୦୦୦ ହେକ୍ଟର , ଜମିରେ ଏହି ଘାସ ଚାଷ କରାଯାଉଛି । ପୃଥିବୀରେ ସିଟ୍ରୋନେଲା ତେଲର ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରାୟ ୮୦୦୦ ଟନ । ଭାରତରେ ବର୍ଷକୁ ହାରାହାରି ୪୫-୬୦ ଟନ ସିଟ୍ରୋନେଲା ତୈଳ ଆମଦାନୀ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ଚାଷର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।
ଜଳବାୟୁ : ମଧ୍ୟମ ଧରଣର ଆଦ୍ରତା ଓ ଅଧିକ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ପାଉଥିବା ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି ଘାସ ଭଲ ବଢିଥାଏ । ଗବେଷଣାଭିତ୍ତିକ ତଥ୍ୟକୁ ଜାଣିବାକୁ ମିଳିଛି ଯେ ୭୦ରୁ ୮୦ ଭାଗ ଆଦ୍ରତା ଓ ୬.୫ ପ୍ରତିଶତରୁ ୩୫.୬ ପ୍ରତିଶତ ଉତ୍ତାପ ପାଉଥିବା ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି ଘାସ ଖୁବ ଭଲ ବଢିଥାଏ । ଶୁଷ୍କ ଓ ନିୟମିତ ବର୍ଷା ହେଉନଥିବା ସ୍ଥାନରେ ଏହି ଚାଷ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଏହାର ତୈଳ ଅଂଶ ମଧ୍ୟ କମିଯାଏ ।
ମୃତ୍ତିକା : ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ମୃତ୍ତିକା ଏହି ଘାସକୁ ଚାଷ କରାଯାଇପାରେ । ସାଧାରତଃ ଦୋରସା ବାଲିଆ ମାଟି ଏହାର ଚାଷ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ । ଏଥିପାଇଁ ନିଗିଡା ମାଟିରେ ଅମ୍ଳ ଅଂଶ ୭.୫ ରହିଲେ ଭଲ । ପାହାଡିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି ଚାଷ ଖୁବ ଲାଭଜନକ ହୋଇଥାଏ । ଆମ ଭାରତବର୍ଷରେ ଆସାମ, ମିଜୋରମ, ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ରେ ଏହି ଚାଷ ଶହ ଶହ ଏକର ଜମିରେ କରାଯାଉଛି । ଯଦିଓ ନିପାଣିଆ ଜମିରେ ସିଟ୍ରୋନେଲା ଲଗାଯାଇପାରିବ , ଅଧିକଢିପ ନିଗିଡା ଜଳସେଚିତ ଜମିରେ ଚାଷ କଲେ ଅଧିକ ଘାସ ଓ ସୁଗନ୍ଧିତ ତୈଳ ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଗଛ ୩୦ରୁ ୫୦ଟି କୁଆଁ ଦେଇଥାଏ । ବୁଦାଗୁଡିକ ଶକ୍ତ ଓ ସଂବୃଦ୍ଧ କରି ଧରିରଖିବା ପାଇଁ ଉନ୍ନତ ଓ ଶକ୍ତ ମୃତ୍ତିକା ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ହାଲୁକା ମାଟିରେ ଏହି ଗଛର ମୂଳ ୨ବର୍ଷ ପରେ ଉପରକୁ ଉଠିଆସେ , ଫଳରେ ଚେରଗୁଡିକ ମାଟି ଉପରେ ଲମ୍ବିଥାଏ । ଏଣୁ କରି ପ୍ରତି ୩କିମ୍ବା ୪ବର୍ଷରେ ଥରେ ଜମିକୁ ପରିଷ୍କାର କରି ପୁନର୍ବାର ସିଟ୍ରୋନେଲା ଲଗାଇବାକୁ ପଡେ ।
ରୋପଣ ପାଇଁ ଚାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ସବୁଠାରୁ ବଡକାମ । ପ୍ରଥମେ କେଉଁ ବିହନ ବ୍ୟବହାର କରିଯିବ ତାହା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଯେହେତୁ ପୁରୁଣା ବୁଦାରୁ ନୂଆଚାରା ବାହାର କରିବାକୁ ପଡେ , ତେଣୁ ୨ରୁ ୩ବର୍ଷର ବୁଦାରୁ ଚାରା ବାହାର କରାଯାଏ । ମୂଳରେ ଥିବା ପୁରୁଣା ଚେରକୁ ମଧ୍ୟ କାଟି ଦିଆଯାଏ । ତାପରେ ଗଛର ଉପର ଅଂଶ ପତ୍ରକୁ “୧୦ରୁ ୧୨ “ ଉପରୁ କାଟି ଦିଆଯାଏ ଏବଂ ପ୍ରତି ଚାରାରେ ଗୋଟିଏ କିମ୍ବା ଦୁଇଟି ମୂଳ ଚାରା ରଖି ବର୍ଷା ଆରମ୍ଭ ରୋପଣ କରାଯାଏ ।
ଜମି ପ୍ରସ୍ତୁତି : ଜମିକୁ ପ୍ରଥମେ ପରିଷ୍କାର କରାଯାଏ । ପ୍ରଥମ ବର୍ଷାହେଲେ ଜମିକୁ ଦୁଇଥର ଚାଷ କରି ସମତଳ କରାଯାଏ । ଜମି ପ୍ରସ୍ତୁତି ସମୟରେ ହେକ୍ଟର ପ୍ରତି ୨୫ ଗାଡି ଖତ , ୨୫କିଗ୍ରା ଯବକ୍ଷାରଜାନ , ୩୦କିଗ୍ରା, ଫସଫେଟ ୨୫ କିଗ୍ରା , ପଟାସ ସାର ସହିତ ୧୦ କିଗ୍ରା , ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ । ବର୍ଷାଋତୁ ଶେଷ ହେବା , ପୂର୍ବରୁ ଆଉ ଥରେ ଫସଫେଟ ଓ ପଟାସ ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ ।
ରୋପଣ ପଦ୍ଧତି : ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିବା ଜମିରେ ୪୫ ସେଣ୍ଟିମିଟର ବ୍ୟବଧାନରେ ମାଟିରେ ରସି ଦେଇ ଚିହ୍ନ ଦିଆଯାଏ । ପ୍ରତି ଧାଡିରେ ଗଛକୁ ଗଛ ୪୦ ସେମି ବ୍ୟବଧାନରେ ଲଗାଯାଏ । ପ୍ରତି ବୁଦାରେ ୨ ଲେଖାଏଁ ପୁଆ ଲଗାଇବା ପରେ ମାଟିକୁ ଗଛ ମୂଳରେ ଚାପି ଦିଆଯାଏ । ଫଳରେ ଏହା ଗଛକୁ ଶକ୍ତ କରି ଧରିରଖେ । ବର୍ଷା ସମୟରେ ଚାରା ରୋପଣ କଲେ ଚାରା ନଷ୍ଟ ହୁଏ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ବର୍ଷା ଅପେକ୍ଷା ଶୀତ ଋତୁର ଶେଷ ଭାଗରେ ଜଳସେଚିତ ଜମିରେ ସିଟ୍ରୋନେଲା ଚାଷ କଲେ ଅଧିକ ଅମଳ ଦିଏ । ଏକ ଏକରରେ 12000 ଚାରା ରୋପଣ କରାଯାଇପାରିବ ।
ରୋଗପୋକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ : ସିଟ୍ରୋନେଲା ଗଛରେ କେବଳ ବର୍ଷା ଦିନରେ ପତ୍ରପୋଡା ରୋଗ ଦେଖାଦେଇଥାନ୍ତି । ଏହି ରୋଗ ବର୍ଷାଋତୁ ପରେ ପରେ ଆପେ ଆପେ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଏ । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କୌଣସି ରୋଗ ଓ ପୋକ ଏହି ଗଛକୁ ଆକ୍ରମଣ କରିନଥାଏ ।
ଅମଳ : ସିଟ୍ରୋନେଲା ଘାସକୁ କାଟିବା ପରେ ଏହାକୁ ୧୦-୧୫ ସେମି ବ୍ୟବଧାନରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଖଣ୍ଡ କରି ସିଝାଇଲେ ଅଧିକ ସୁରକ୍ଷିତ ତୈଳ ପ୍ରଦାନ କରେ । ଘାସକୁ କାଟି ପାତନ ଯନ୍ତ୍ରରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଘାସ ପରି ତୈଳ ନିଷ୍କାସନ କରାଯାଏ । ଘାସରେ ୦.୭ ରୁ ୧.୨ ଅଂଶ ତୈଳ ମିଳିଥାଏ ଏବଂ ତାହା ହେକ୍ଟର ପିଛା ୧୮୦ କି – ୨୦୦ କି ସିଟ୍ରୋନେଲା ତେଲ ଦେଇଥାଏ । ସୁଗନ୍ଧିତ ସିଟ୍ରୋନେଲା ତୈଳରୁ ପ୍ରାୟ ୩୮ ପ୍ରକାରର ରାସାୟନିକ ଦ୍ରବ୍ୟ ମିଳିଥାଏ । ତୈଳର ମୁଖ୍ୟ ସୁଗନ୍ଧିତ ଦ୍ରବ୍ୟଗୁଡିକର ପରିମାଣ ହେଲା- ସିଟ୍ରୋନେଲା- ୪୫.୮% ସିଟ୍ରୋନେଲା= ୯.୧% ଥାଏ ସୁଗନ୍ଧିତ ସିଟ୍ରୋନେଲା ତୈଳ ମଶାମରା ଅଗରବତୀ ବ୍ୟତୀତ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ସାବୁନ ଓ ନିତ୍ୟବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ତୈଳ ଶରୀର ପ୍ରତି କୌଣସି ପ୍ରକାରେ କ୍ଷତିକାରକ ନୁହେଁ ।
ପ୍ରଥମ ବର୍ଷ ୩ଥର ଫସଲ ଅମଳରେ ଏକର ପ୍ରତି ୮୦ରୁ ୧୨୦ କ୍ଵିଣ୍ଟାଲ ପତ୍ର କିମ୍ବା ୬୦ରୁ ୧୦୦ କିଗ୍ରା ତେଲ ମିଳିଥାଏ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ବର୍ଷଗୁଡିକରେ ଏକର ପ୍ରତି ୮୦-୧୨୦ କିଗ୍ରା ତୈଳ ମିଳିଥାଏ ।
ପ୍ରଥମ ବର୍ଷ ହାରାହାରି ୬୦ରୁ ୧୦୦ କିଗ୍ରା ତେଲ ମିଳିଲେ ଏକର ପ୍ରତି ୧୮୦୦୦ ଟଙ୍କା ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବର୍ଷରୁ ବର୍ଷକୁ ୩୦,000 ଟଙ୍କା ମିଳିପାରିବ । ଏଥିରୁ ଫସଲ କରିବାର ଖର୍ଚ୍ଚ ବାଦଦେଲେ ପ୍ରଥମ ବର୍ଷ ଲାଭ ୫୦୦୦ ଟଙ୍କା ତଥା ପରବର୍ତ୍ତୀ ବର୍ଷଗୁଡିକରେ ୨୦,000 ଟଙ୍କାରୁ ୨୨,000 ଟଙ୍କା ଲାଭ ହେବ । ସୁତରାଂ ଏକ ଏକରରୁ ୧ ବର୍ଷରୁ ୫ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧,୨୦,୦୦୦ ଟଙ୍କା ମିଳିପାରିବ ।
ଜାଭା ସିଟ୍ରୋନେଲା ଫସଲର ଏକରପିଛା ଆୟବ୍ୟୟ
ବ୍ୟୟ |
୧ ବର୍ଷ |
୨ ବର୍ଷ |
୩ ବର୍ଷ |
୪ ବର୍ଷ |
୫ ବର୍ଷ |
|||
ଜମି ପ୍ରସ୍ତୁତି |
୧୦୦୦ |
---------- |
-------- |
------- |
------ |
|||
ଚାରା ରୋପଣ |
୧୨,୦୦୦ |
---------- |
------- |
-------- |
------ |
|||
ସାର |
୨୬୦୦ |
୨୫୦୦ |
୨୫୦୦ |
୨୫୦୦ |
୨୫୦୦ |
|||
ଘାସବଛାବଛି |
୧୦୦୦ |
୫୦୦ |
୫୦୦ |
୫୦୦ |
୫୦୦ |
|||
ଜଳ ସେଚନ |
୧୦୦୦ |
୧୦୦୦ |
୧୦୦୦ |
୧୦୦୦ |
୧୦୦୦ |
|||
ଅମଳ |
୪୦୦ |
୪୦୦ |
୪୦୦ |
୪୦୦ |
୪୦୦ |
|||
ତେଲ ନିଷ୍କାସନ |
୩୦୦୦ |
୫୦୦୦ |
୫୦୦୦ |
୫୦୦୦ |
୫୦୦୦ |
|||
ତେଲରୁ ଆୟ
|
୧୮୦୦୦
|
୩୦,୦୦୦
|
୩୦,୦୦୦ |
୩୦,୦୦୦ |
୩୦, ୦୦୦ |
|||
ଆଧାର :ଡାକ୍ତର ଦୀନବନ୍ଧୁ ମହାରଣା
Last Modified : 12/13/2019