ଅଣ-କାଠ ବନଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟର ଚିରନ୍ତନ ସଂଗ୍ରହ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପରିଚାଳନା

ଉପକ୍ରମଣିକା

ଯଦ୍ୟପି, ସାଧାରଣତଃ କୃଷିକୁ କୌଣସି ଅର୍ଥନୀତିର ମେରୁଦଣ୍ଡ ଭାବରେ ବିଚାର କରାଯାଏ, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀତ ବୃତ୍ତିର ମଧ୍ୟ ମହତ୍ୱ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି I ସୈଦ୍ଧାନ୍ତିକ ଭାବେ ଏନ୍ଟିଏଫ୍ପି (ଅଣ-କାଠ ବନଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ) କହିଲେ କାଠକୁ ଛାଡି ସେହି ସମସ୍ତ ଜୈବିକ ବସ୍ତୁକୁ ବୁଝାଏ ଯାହାକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ଜଙ୍ଗଲରୁ ମାନବ ଓ ପଶୁମାନଙ୍କ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ନିର୍ଯ୍ୟାସ କରାଯାଇଥାଏ I ଏହା ଭିତରେ ଗଛରୁ ମିଳୁଥିବା ତନ୍ତୁ, ଘର କରଣା ଦ୍ରବ୍ୟ, ଔଷଧ, ଖାଇବା ଯୋଗ୍ୟ ପତ୍ର, ମୂଳ, ଫୁଲ, ଫଳ, ମଞ୍ଜି, ଚଣା, ମହୁ, ଝୁଣା, ଅଠା, ଲାଖ ଇତ୍ୟାଦି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଯାହାର ଉଭୟ ଖାଦ୍ୟପୋଯୋଗୀ ତଥା ବଦଳ ମୁଲ୍ୟ ରହିଛି I ଏହି ସବୁ ଦ୍ରବ୍ୟର ଆୟକାରୀ ସାମର୍ଥ୍ୟ ରହିଥିବା ସହ ଏହା ରୋଜଗାର ମଧ୍ୟ ଦେଇଥାଏ I ଜାତୀୟ ଜଙ୍ଗଲ ନୀତି, ୧୯୮୮ ପୁର୍ବରୁ ଅଣ-କାଠ ବନଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ (ଏନ୍ଟିଏଫ୍ପି) ସବୁ ଲଘୁ ବନଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଭାବେରେ ପରିଗଣିତ ହେଉଥିଲା ଯାହାକି କେନ୍ଦୁ ପତ୍ର (ବିଡି ପତ୍ର) ଓ କିଛି ଅନ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ବୁଝାଯାଉଥିଲା I ଆର୍ଥିକ ମୂଲ୍ୟ ବ୍ୟତୀତ, ବନବାସୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏନ୍ଟିଏଫ୍ପିର ଅଣ-ଆର୍ଥିକ ମୂଲ୍ୟ ଅଧିକ ମହତ୍ୱପୁର୍ଣ କାରଣ ଏହି ପ୍ରକାର ଦ୍ରବ୍ୟର ଅଧିକ ଭାଗ ବଜାରକୁ ଯାଏ ନାହିଁ ଏବଂ ବହୁତ ଅଳ୍ପ ମୁଲ୍ୟଯୋଗ ସହ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହିସବୁ ପଦାର୍ଥ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଯାଇଥାଏ I ଅଣ-କାଠ ବନଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ (ଏନ୍ଟିଏଫ୍ପି) ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଜୀବନର ଏକ ଅଙ୍ଗ ଏବଂ ସେମାନେ ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଜଙ୍ଗଲ-ଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ସହ ଏକ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ସମ୍ପର୍କ ବଜାୟ ରଖନ୍ତି I ବିଶିଷ୍ଟ ଭାବରେ, କୃଷି-ଜନିତ ଉତ୍ପାଦନର ଅନିଶ୍ଚିତତା ସମୟରେ, ଆଦିବାସୀଙ୍କର ଏନ୍ଟିଏଫ୍ପି ଉପରେ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ତଥା ଔଷଧ ଓ ଆୟପାଇଁ ନିର୍ଭରତା ବହୁତ ଅଧିକ ବଢ଼ିଯାଏ I

ଓଡିଶାର ଜଙ୍ଗଲରେ ୧୨୦ରୁ ଅଧିକ ପ୍ରଜାତିର ଏନ୍ଟିଏଫ୍ପି ଦେଖାଯାଏ ଯାହା ରାଜ୍ୟର ଗ୍ରାମୀଣ ଜନତା ତଥା ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଉପାଦେୟ ହୋଇପାରିବ I କିନ୍ତୁ, ଏହାର ସଂଗ୍ରହ, ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ, ବିପଣନ ଏବଂ ଆୟକୁ ବଢାଇବା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଅତୀତରେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପ୍ରଯତ୍ନ କରିନାହାନ୍ତି I ଫଳତଃ, ଉପଲବ୍ଧ ଏନ୍ଟିଏଫ୍ପିର କମ ଉପଯୋଗିତା ଯୋଗୁଁ ଜଙ୍ଗଲର ଆଖ ପାଖରେ ରହୁଥିବା ଗରିବ ଅଧିବାସୀଙ୍କର ଜୀବିକା ତଥା ସରକାରଙ୍କ ଜଙ୍ଗଲ ଟିକସ ଉପରେ ପ୍ରତିକୁଳ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ I ଏହିସବୁ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବିଚାରକରି, ସମୟ ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଜଙ୍ଗଲ ଆଇନ୍ ଓ ନିୟମସବୁ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଉଅଛି ଏବଂ ଏହାସହ ମଧ୍ୟସ୍ଥ, ବ୍ୟାପାରୀ ଏବଂ ବ୍ୟବସାୟୀମାନଙ୍କର ଶୋଷଣକାରୀ କାରବାରକୁ ବନ୍ଦ କରିବା ପାଇଁ ଅନେକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି I

ପାଥୱେଜ୍ ପ୍ରକଳ୍ପ ଚାଷୀମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଜଙ୍ଗଲ ଜମିରୁ ମହୁଲ ଫୁଲ ସଂଗ୍ରହକୁ ଏକ ଏନ୍ଟିଏଫ୍ପି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଭାବରେ ଧ୍ୟାନ କେନ୍ଦ୍ରିତ କରିଥାଏ I ଓଡିଶାର ଗ୍ରାମବାସୀମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଜୀବିକାପାଇଁ 'ମହୁଲ' ଫୁଲ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି I ଫେବୃଆରୀ ମାସ ଠାରୁ ଆରମ୍ବ କରି ମଇ ମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ 'ମହୁଲ' ଫୁଲ ସଂଗ୍ରହ କରିବାପାଇଁ ସର୍ବୋତ୍କୃଷ୍ଟ ସମୟ I ଜଙ୍ଗଲ ଆଖପାଖରେ ରହୁଥିବା ଅଧିକାଂଶ ଆଦିବାସୀ ବର୍ଷକରେ ପ୍ରାୟ ଛ' ରୁ ସାତ ମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ପ୍ରକାର ଦ୍ରବ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି I ସମସ୍ତ ଗ୍ରାମବାସୀ, ବିଶେଷତଃ ମହିଳାମାନେ ବଡି ଭୋର୍ ରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ 'ମହୁଲ' ଫୁଲ ସଂଗ୍ରହ କରି ଶୁଖାଇବା ପାଇଁ ଘରକୁ ନେଇଯାଆନ୍ତି I ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କୁ ମହୁଲ ଫୁଲର ଉନ୍ନତ ସଂଗ୍ରହ ଓ ସଂଗ୍ରହ-ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅଭ୍ୟାସ ବିଷୟରେ ସଚେତନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ I

ମଡ୍ୟୂଲ୍ ଓ ଅଧିବେଶନ

ଏହି ଏନ୍ଟିଏଫ୍ପି ଟୁଲ୍ କିଟ୍ କୁ ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ମଡ୍ୟୂଲ୍ ରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି, ଯଥା (୧) ଏନ୍ଟିଏଫ୍ପି ର ନିରନ୍ତର ସଂଗ୍ରହ ଓ ସଂଗ୍ରହ-ପରବର୍ତ୍ତୀ ପରିଚାଳନା ଏବଂ (୨) ମହୁଲ ଫୁଲର ସଂଗ୍ରହ ଓ ସଂଗ୍ରହ-ପରବର୍ତ୍ତୀ ପରିଚାଳନା I ଦ୍ୱିତୀୟ ମଡ୍ୟୂଲ୍ ଯଥା, ମହୁଲ ଫୁଲର ସଂଗ୍ରହ ଓ ସଂଗ୍ରହ-ପରବର୍ତ୍ତୀ ପରିଚାଳନା ମଡ୍ୟୂଲଟି ଦୁଇଟି ଅଧିବେଶନରେ ବିଭକ୍ତ: ତାହା ହେଲା: ମହୁଲ ଫୁଲର ଉନ୍ନତ୍ତ ସଂଗ୍ରହ ଅଭ୍ୟାସ ଓ ସଂଗ୍ରହ-ପରବର୍ତ୍ତୀ ପରିଚାଳନା I ସଞ୍ଚାଳିତ ହେବାକୁ ଥିବା ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଅଧିବେଶନସବୁ ମହୁଲ ଫୁଲର ଗୁଣବତ୍ତା ସମ୍ପର୍କରେ ପ୍ରାଥମିକ ସଂଗ୍ରହକାରୀଙ୍କ ଜ୍ଞାନ ବଢାଇବା ସହ ନିରନ୍ତର ସଂଗ୍ରହ ଓ ସଂଗ୍ରହ-ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅଭ୍ୟାସ ବିଷୟରେ ସେମାନଙ୍କ ସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧି କରିବ I ଏହି ଅଧିବେଶନ ସବୁ ମହୁଲ ସଂଗ୍ରହକାରୀମାନଙ୍କୁ ସାପ୍ତାହିକ କିମ୍ବା ଦ୍ୱି-ସାପ୍ତାହିକ ସଭା ମାଧ୍ୟମରେ ସିଆରପିଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କୃଷକ କ୍ଷେତ୍ର ଓ ବ୍ୟବସାୟ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପଦ୍ଧତିରେ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ I

ଅଧିବେଶନର ସଂରଚନା

ଏହି ଟୁଲ୍ କିଟ୍ ରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥିବା ସଂରଚନା ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଅଧିବେଶନକୁ କିପରି ପ୍ରଦାନ କରିବେ ତାହାର ବର୍ଣ୍ଣନା ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ହୋଇଛି I ଏହା ଅଧିବେଶନର ସଂରଚନା ବିଷୟରେ ସିଆରପିମାନଙ୍କୁ ଏକ ବୋଧତା ଦେବା ସହ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀଙ୍କୁ ଏହା ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ପାଇଁ କିପରି ବ୍ୟବହାର କରାଯିବ, ସେ ବିଷୟରେ ସୁଚନା ଦେବ I

ଅଧିବେଶନ କାର୍ଯ୍ୟବାହୀକୁ ଲିପିବଦ୍ଧ କରିବା

ଅଧିବେଶନକୁ ପରିସମାପ୍ତି କଲାବେଳେ ସିଆରପିମାନେ ଅଧିବେଶନ କାର୍ଯ୍ୟବାହୀକୁ ନିମ୍ନ ପ୍ରଦତ୍ତ ଫର୍ମାଟରେ ଲିପିବଦ୍ଧ କରିବେ I ଦିଆଯାଇଥିବା ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ବିଷୟରେ ମହୁଲ ସଂଗ୍ରହକାରୀମାନେ ଦେଇଥିବା ଉତ୍ତରକୁ ମାର୍ଗକରଣ କରିବା ପାଇଁ ଏହା ପ୍ରକଳ୍ପ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ସହ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅଧିବେଶନର ପ୍ରସ୍ତୁତି ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ I

"ଅଧିବେଶନ କାର୍ଯ୍ୟବାହୀ -ତଥା-ମତାମତ ଫର୍ମ"

ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଅଧିବେଶନର ସମାପ୍ତି ପରେ ସିଆରପିମାନେ ଉପରୋକ୍ତ ଫର୍ମାର୍ଟ୍ ପୁରଣ କରି ପ୍ରକଳ୍ପ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ସୂଚନା ଏବଂ ଅଧ୍ୟୟନ ମତେ ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣ କରିବେ I

ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅଧିବେଶନ

ଅଣ-କାଠ ଜଙ୍ଗଲଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ (ଏନଟିଏଫପି) ଜ୍ଞାନକ୍ଷେତ୍ର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଅଧିବେଶନ ଆରମ୍ଭ କରିବା ପୁର୍ବରୁ, ସିଆରପିମାନେ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅଧିବେଶନ ଆୟୋଜନ କରିବେ I ସିଆରପିମାନଙ୍କ ସୁବିଧା ପାଇଁ, ସେମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅଧିବେଶନ ଆୟୋଜନର ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଦିଆ ଯାଇଛି I.

• ଅଧିବେଶନର ନାମ : ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅଧିବେଶନ I
• ଅଧିବେଶନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ: ଏହି ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅଧିବେଶନ ଆୟୋଜନ କରିବାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ମହୁଲ ସଂଗ୍ରହକାରୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ମଡ୍ୟୂଲ୍ ସମ୍ପର୍କରେ ଦିଗ୍ଦର୍ଶନ ଦେବା ତଥା ମହୁଲ ସଂଗ୍ରହ ଓ ସଂଗ୍ରହ-ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅଭ୍ୟାସ ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା I
  • ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ କେଉଁମାନେ: ପାଥୱେଜ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ପ୍ରକଳ୍ପ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅଣ-କାଠ ଜଙ୍ଗଲଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ (ଏନଟିଏଫପି) ସଂଗ୍ରହକାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅଧିବେଶନ ସିଆରପିମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସଞ୍ଚାଳନ କରାଯିବ I
  • ସିଆରପିମାନଙ୍କ ପାଇଁ କ'ଣ ସବୁ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ସାମଗ୍ରୀ ଦରକାର: ଉନ୍ନତ ପ୍ରଣାଳୀରେ ମହୁଲ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଇତ୍ୟାଦି ଦର୍ଶାଉଥିବା ପୋଷ୍ଟର ବ୍ୟବହାର କରିହେବ I

ଉପସଂହାର

ପ୍ରକଳ୍ପ ଜିଲ୍ଲାଗୁଡିକରେ କାମକରୁଥିବା ସିଆରପିମାନେ ନିଜ ନିଜ ଅଧିକୃତ କ୍ଷେତ୍ର ଭିତରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରୁଥିବା ଉତ୍ତମ ଅଭ୍ୟାସ/ପ୍ରଥା ସବୁକୁ ଲିପିବଦ୍ଧକରି ଅନ୍ୟ ସିଆରପିମାନଙ୍କ ସହ ବାଣ୍ଟିବେ I ସେମାନେ ପ୍ରକଳ୍ପ ଗ୍ରାମରେ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଅଧିବେଶନ ସଞ୍ଚାଳନ କରିବା ସମୟରେ ଏହି ସାମଗ୍ରୀସବୁକୁ ପ୍ରକରଣ ଅଧ୍ୟୟନ (case study) ହିସାବରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରି ପାରିବେ I

ଆଧାର – ପୋର୍ଟାଲ ଟିମ