ଫାଟୁଆ ଏକ ମାରାତ୍ମକ ଭୂତାଣୁଜନିତ ରୋଗ, ଯାହାକି ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ଦ୍ଵିଖୁରା ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରାଣୀ ଯଥା ଗୋରୁ, ମଇଁଷି, ଛେଳି, ମେଣ୍ଢା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁଙ୍କୁ ହୋଇଥାଏ । ଏ ରୋଗରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ପାଟି ଓ ଗୋଡ଼ ସନ୍ଧିରେ ଘା' ହୋଇଥାଏ । ଫଳରେ ସେମାନେ ଖାଇବା ଓ ଚଲାବୁଲା କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ଛୋଟ ବାଛୁରୀ ଓ ସଙ୍କର ଜାତୀୟ ବାଛୁରୀଙ୍କଠାରେ ଏ ରୋଗର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାନ ଯାଇ ମଧ୍ୟ ମରିଯାଇଥାନ୍ତି । ଏଣ୍ଟେରୋଭାଇରସ୍ ନାମକ ଭୂତାଣୁ ଯୋଗୁ ଏ ରୋଗ ହିଁ ହୋଇଥାଏ ।
ଏ ଭୂତାଣୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ୭ ପ୍ରକାର ଯଥା ଓ. ଏ. ସି. ଏସିଆ ୧ ଓ ସାଉଥ ଆଫ୍ରିକାନ୍ ଟାଇପ୍ ୧, ୨ ଓ ୩ । ତେବେ ଏହି ୭ ପ୍ରକାରର ଭୂତାଣୁଙ୍କର ଆହୁରି ଅନେକ ଉପଜାତି ଅଛନ୍ତି । ତେଣୁ ଗୋଟିଏ ଶ୍ରେଣୀର ଭୂତାଣୁକୁ ନେଇ ପ୍ରତିଷେଧକ ଟୀକା ତିଆରି କଲେ ତାହା ଅନ୍ୟ ଉପଜାତି ଦ୍ଵାରା ରୋଗ।
ସଂଘଟିତ ହେଲେ ତାକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିପାରି ନଥାଏ । ଏହି ଭୂତାଣୁ ସଂକ୍ରମିତ ଗୁହାଳରେ ଉପଯୁକ୍ତ ପରିବେଶ ପାଇଲେ ବର୍ଷାଧିକ କାଳ ବଞ୍ଚି ରହିପାରନ୍ତି । ଫଳରେ ରୋଗର ଉତ୍ସ ହୋଇ ରହିଥାନ୍ତି । ଭୂତାଣୁ ଖାଦ୍ୟ, ଜଳ, ପବନ ଏପରିକି ସଂସ୍ପର୍ଶ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରାଣୀ ଶରୀରକୁ ପ୍ରବେଶ କରିଥାନ୍ତି ଓ ପ୍ରବେଶର ୭-୮ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରକାଶ କରିଥାନ୍ତି । ଭୂତାଣୁ ଆକ୍ରାନ୍ତ ପ୍ରାଣୀର ଲାଳ, ଝାଡ଼ା, ପରିସ୍ରା ଓ ଶୁକ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ରହିଥାନ୍ତି ଏବଂ ସଂକ୍ରମଣର ଉତ୍ସ ପାଲଟିଥାନ୍ତି । ରୋଗଣା ପ୍ରାଣୀଙ୍କଠାରୁ ଭୂତାଣୁ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନତୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ଯାଇଥାନ୍ତି ।
ଭୂତାଣୁ ୭-୮ ଦିନ ପରେ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ୧୦୪-୧୦୬ ଡିଗ୍ରୀ ଯାଏ ଜ୍ଵର ହୁଏ । ପ୍ରାଣୀ ଖାଇବା ପିଇବା ବନ୍ଦ କରିଦିଏ । ଏହାପରେ ପାଟି ଭିତରେ ଓ ଖୁରା ସନ୍ଧିରେ ଘା’ ହୁଏ । ପାଟିରୁ ଲାଳ ଗଡେ। ଜିଭରେ ପ୍ରଥମେ ଫୋଟକା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଓ ପରେ ତାହା ଫାଟିଯାଏ । ଫଳରେ ବେଳେବେଳେ ଜିଭର ଉପର ଚମ ଉତୁରିଯାଏ । ଦାନ୍ତମୂଳ, ମାଢିରେ ମଧ୍ୟ ଘା’ ହୁଏ । ଖୁରାସନ୍ଧିର ଘା’ରେ ମାଛି ବସିବା ଫଳରେ ପୋକ ହୋଇଯାନ୍ତି ଓ ଘା’କୁ ଆହୁରି ବଢାଇ ଦିଅନ୍ତି ।
ବେଳେବେଳେ ଚିର ଓ ପହ୍ନାରେ ମଧ୍ୟ ଘା’ ହୋଇଥାଏ । ସୁତରାଂ ଏହାଦ୍ଵାରା ଥନହରା ରୋଗ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ । ଗର୍ଭବତୀ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଗର୍ଭପାତ ମଧ୍ୟ ହୋଇଯାଏ । ରୋଗଣା ପ୍ରାଣୀଙ୍କଠାରୁ ଗୁହାଳ, ଖାଦ୍ୟ ଓ ଜଳପାତ୍ର, ଚାରଣଭୂମି, ନଡ଼ା ପାଳ ଘାସ, ଦାନା ଇତ୍ୟାଦିରେ ଭୂତାଣୁ ରହି ଅନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ରୋଗ ସଂକ୍ରମିତ କରିଥାନ୍ତି ।
ଗୁହାଳ ଓ ଚଟାଣକୁ ୨% ସୋଡ଼ାପାଣି ବା ୧% ଫର୍ମାଳନରେ ବିଶୋଧନ କରନ୍ତୁ । ଫାଟୁଆ ରୋଗ ହେଲେ ଚାଷା ବହୁ କ୍ଷତିର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥାନ୍ତି । ସଙ୍କର ଜର୍ସ, ହଲଷ୍ଟିନ ଇତ୍ୟାଦି, ଗାଈ ମୃତ୍ୟୁମୁଖରେ ମଧ୍ୟ ପଡ଼ିଥାନ୍ତି । ମୃତ୍ୟୁ ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ଖୁବ୍ ହ୍ରାସ ପାଏ । ଚିକିତ୍ସା ବ୍ୟୟବହୁଳ ଓ ଶ୍ରମସାପେକ୍ଷ ।
ରୋଗର ପ୍ରତିରୋଧ ପାଇଁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ନିୟମିତ ଟିକା ଦେବା ଜରୁରୀ । ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗାଈ କିମ୍ବା ଗୋଠରେ ଫାଟୁଆ ରୋଗ ହେଲେ ଲୋକେ ଟିକା ଦେବା ଚିନ୍ତା କରିଥାନ୍ତି, ମାତ୍ର ଟିକାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଫଳପ୍ରଦ ହେବାକୁ ୧୫-୨୦ ଦିନ ଲାଗିଯାଏ । ତେଣୁ ଏହା ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇ ନ ଥାଏ । ଏବେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଫାଟୁଆ ରୋଗକୁ ରାଜ୍ୟରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଲୋପ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟାପକ ଟିକାଦାନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହାତକୁ ନେଇଛନ୍ତି ।
ଫଳରେ ଚାଷାଙ୍କ ସମସ୍ତ ଗୋରୁ, ମଇଁଷି, ଛେଳି, ମେଣ୍ଢା, ଘୁଷୁରିଙ୍କୁ ବର୍ଷକୁ ଅନ୍ତତଃ ଥରେ ଟିକା ଦିଆଯିବା ଦରକାର । ତେଣୁ ପ୍ରାଣୀ ସମ୍ପଦ ବିକାଶ ବିଭାଗ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ଜନସାଧାରଣ ସହଯୋଗ କରି ଗ୍ରାମର ସମସ୍ତ ଦ୍ଵିଖୁରା ବିଶିଷ୍ଟ ଗୃହପାଳିତ ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ଟୀକା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଇବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ଆଧାର – ଡ଼ା.ପ୍ରତାପ କିଶୋର ଖମାରୀ ମୋ -୯୪୩୮୮୩୭୦୧୦, ଉପଖଣ୍ଡ ପ୍ରାଣୀ ଚିକିତ୍ସା ଅଧିକାରୀ, ସମ୍ବଲପୁର
Last Modified : 3/2/2020