ଦୁଇ ବା ତହିଁରୁ ଅଧିକ ଫସଲକୁ ଗୋଟିଏ ଜମିରେ ଏକ ସମୟରେ ବିକଳ୍ପ ଧାଡିରେ ଚାଷ କରିବାକୁ ଅନ୍ତଃ ଫସଲ ଚାଷ କୁହାଯାଏ । ଅନ୍ତଃ ଫସଲକୁ ଚାଷ ସଂଯୁକ୍ତ ଫସଲର ଗଛ ସଂଖ୍ୟା ଭିତ୍ତିରେ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି - ସଂଯୋଜୀ ଅନ୍ତଃ ଫସଲ ଓ ପ୍ରତିସ୍ଥାପନ ଅନ୍ତଃ ଫସଲ । ପ୍ରଥମ ପଦ୍ଧତିରେ ଗୋଟିଏ ଫସଲର ନିରୁତା ଚାଷ ପାଇଁ ଅନୁମୋଦିତ ଗଛ ସଂଖ୍ୟା ଅକ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ ରଖାଯାଏ । ଏହି ଫସଲକୁ ମୂଳ ଫସଲ କୁହାଯାଏ ମୂଳ ଫସଲର ଦୁଇ ଧାଡି ମଧ୍ୟରେ ଆଉ ଗୋଟିଏ ଫସଲକୁ ଲଗାଯାଏ । ଏହାକୁ ଅନ୍ତଃ ଫସଲ କୁହାଯାଏ । ଅନ୍ତଃ ଫସଲର ଗଛ ସଂଖ୍ୟା ନିରୁତା ଫସଲ ପାଇଁ ଅନୁମୋଦିତ ଗଛ ସଂଖ୍ୟାଠାରୁ କମ୍ ରହେ । ଦ୍ଵିତୀୟ ପଦ୍ଧତିରେ ଉଭୟ ଫସଲକୁ ସଂଯୁକ୍ତ ସଂଖ୍ୟା ନିରୁତା ଫସଲ ତୁଳନାରେ କମ୍ ହୁଏ ।
ଯାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଚାଷ କରାଯାଉଥିଲେ ଅଥବା ସଂଯୁକ୍ତ ଫସଲଗୁଡିକର ସାର, ଜଳ, ବୁଣିବା ଗଭୀରତା ଏବଂ ବୁଣିବା ପରବର୍ତ୍ତୀ ଯତ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତା କିନ୍ତୁ ଭିନ୍ନ ହେଉଥିଲେ ଅନ୍ତଃଫସଲ ଚାଷକୁ ପରିଚାଳନା କରିବାରେ ଅସୁବିଧା ଦେଖାଦିଏ । ସଂଯୁକ୍ତ ଫସଲ ଗୁଡିକର ଅମଳ ସମୟ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥିଲେ ଅମଳ କରିବାରେ ମଧ୍ୟ ଅସୁବିଧା ଦେଖାଦିଏ । ଅନ୍ତଃଫସଲ ଚାଷରୁ ଯଦିଓ ଅଧିକ ଆଦାୟ ମିଳେ କିନ୍ତୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଦ୍ରବ୍ୟରୁ ଗୁଣାତ୍ମକମାନ ନିକୃଷ୍ଟ ହୁଏ । ସାଧାରଣତଃ ସମ୍ବଳ କମ୍ ଥିବା ଛୋଟ ଚାଷୀମାନେ ଅନ୍ତଃ ଫସଲ ଚାଷରୁ ବିଶେଷ ଉପକୃତ ହୋଇଥାନ୍ତି ।
ଅନ୍ତଃ ଫସଲ ଚାଷକୁ ଚାରିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ ।
ଏହା ପଦ୍ଧତିରେ ଏପରି ଦୁଇଟି ଫସଲକୁ ଏକତ୍ର ଚାଷ କରାଯାଏ ଯେଉଁମାନଙ୍କର ବଢିବା ଢଙ୍ଗ ରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଥାଏ ଏବଂ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆଦୌ ନଥାଏ । ଉଭୟ ଫସଲ ସେମାନଙ୍କର ସର୍ବାଧିକ ଆଦାୟ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି, ଯଥା – ମକା + ମୁଗ କିମ୍ବା ବିରି ଏବଂ କପା+ମୁଗ କିମ୍ବା ବିରି ।
ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ କୌଣସି ଫସଲ ଅନ୍ୟ ଫସଲର ଆଦାୟ ଉପରେ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ ପକାଏ ନାହିଁ । ମୁଖ୍ୟ ଫସଲର ଆଦାୟ ନିରୁତା ଫସଲ ଆଦାୟ ସଙ୍ଗେ ସମାନ ହୁଏ । ଏ ପଦ୍ଧତିରେ ମୁଖ୍ୟ ଫସଲର ଆବଶ୍ୟକ ଗଛ ସଂଖ୍ୟା ରକ୍ଷା କରାଯାଏ କିନ୍ତୁ ଗୌଣ ଫସଲର ଧାଡି ସଂଖ୍ୟା ନିରୁତା ଫସଲ ତୁଳନାରେ କମ୍ ହୁଏ । ଆଖୁ + ସୋରିଷ, ଆଖୁ + ଗହମ , ଆଖୁ + ଆଳୁ ।
ଗୋଟିଏ ଜମିରେ ଏକ ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ଫସଲ ଚାଷ କରିବାକୁ ବହୁତଳ ଫସଲ ଚାଷ କୁହାଯାଏ । ସାଧାରଣତଃ ଫଳ ବଗିଚାମାନଙ୍କରେ ଏବଂ ରୋପଣ ଫସଲରେ ଏହି ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଇଥାଏ । ନଡିଆ + ଗୋଲମରିଚ+ସପୁରୀ ଏହି ଫସଲ ପଦ୍ଧତିର ଏକ ଉଦାହରଣ । ନଡିଆ ଗଛ ୧୦-୩୦ ମିଟର ଉଚ୍ଚତା ବଢେ । ଏହା ଫସଲ କୋଠାର ଶୀର୍ଷ ହେଲା ଗଠନ କରେ । ଗୋଲମରିଚ ଗଛ ନଡିଆ ଗଛରେ ମାଡି ୬-୮ ମିଟର ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବଢେ ଏବଂ ଫସଲ – କୋଠାର ଦ୍ଵିତୀୟ ମହଲା ଗଠନ କରେ । ଗୋଲମରିଚ ଗଛର ପାର୍ଶ୍ଵ ବୃଦ୍ଧି ବହୁତ କମ୍ ହୁଏ । କୋକୋ ଏବଂ ଡାଲଚିନି ୧.୫ ରୁ ୨.୫ ମିଟର ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବଢେ ଏବଂ ଫସଲ – କୋଠାର ପ୍ରଥମ ମହଲା ଗଠନ କରେ । ସପୁରୀ ଏବଂ ମୂଳ ଜାତୀୟ ଫସଲ ଏକ ମିଟରରୁ କମ୍ ଉଚ୍ଚ ବଢେ ଏବଂ ଫସଲ କୋଠାର ତଳ ମହଲା ଗଠନ କରେ । ନଡିଆ ଗଛକୁ ୭.୫ ମିଟର X ୭.୫ ମିଟର ବ୍ୟବଧାନରେ ଲଗାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ଗୋଟିଏ ପରିପକ୍ଵ ନଡିଆ ଗଛର ଚେର ଦୁଇ ମିଟର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରହେ ଏବଂ ମୃତ୍ତିକା ଉପର ୩୦ ସେ.ମି. ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ଚେର ପ୍ରାୟ ନଥାଏ । ଏଣୁ ଦିଆଯାଉଥିବା ବ୍ୟବଧାନକୁ ନଡିଆ ଗଛ ଦକ୍ଷତାର ସହିତ ବିନିଯୋଗ କରିପାରେ ନାହିଁ । ବହୁତଳ ଫସଲ ଚାଷ ପଦ୍ଧତି ଦ୍ଵାରା ନଡିଆ ବଗିଚାର ଅବ୍ୟବହୃତ ସ୍ଥାନର ସଦ୍ ବିନିଯୋଗ କରିହୁଏ । ଓଲୁଅ, ସାକରକଳା, କନ୍ଦମୂଳ, ଅଦା, ହଳଦୀ, ମାଟିଆଳୁ, କଦଳୀ ଆଦି ଫସଲକୁ ମଧ୍ୟ ନଡିଆ ବଗିଚାରେ ଚାଷ କରାଯାଇପାରିବ । ଇଉକାଲିପଟାସ+ ଅମୃତଭଣ୍ଡା+ ବରସିମ୍ ବହୁତଳ ଫସଲ ଚାଷର ଆଉ ଏକ ଉଦାହରଣ । ବିଲ ଫସଲରେ ମଧ୍ୟ ସମୟ ସମୟରେ ବହୁତଳ ଫସଲ ଚାଷ ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଏ ।
ଅନ୍ତଃ ଫସଲ ଚାଷର କେତେକ ଉଦାହରଣ
|
|
ଧାନ ଅନୁପାତ |
ଧାନ ସହିତ ଅନ୍ତଃ ଫସଲ ଚାଷ |
ଧାନ + ହରଡ ଧାନ + ମୁଗ ଧାନ + ବିରି |
୫:୨ ୩:୧ ୩:୧ |
ହରଡ ସହିତ ଅନ୍ତଃ ଫସଲ ଚାଷ |
ହରଡ + ମୁଗ ହରଡ + ବିରି ହରଡ + ମକା |
୨:୨-୩ ୨:୨-୩ ୨ : ୨ |
ଚିନାବାଦାମ ସହିତ ଅନ୍ତଃ ଫସଲ ଚାଷ |
ଚିନାବାଦାମ + ହରଡ ଚିନାବାଦାମ + ଜଡା ଚିନାବାଦାମ + ରାଶି ଚିନାବାଦାମ + ସୂର୍ଯ୍ୟମୁଖୀ |
୬ :୨ ୬ : ୧ ୬: ୧ ୬ : ୧ |
ମକା ସହିତ ଅନ୍ତଃ ଫସଲ ଚାଷ |
ମକା + ମୁଗ ମକା + ବିରି ମକା + ବରଗୁଡି |
୧ : ୧ ୧ : ୧ ୧ : ୧ |
ଗୋଖାଦ୍ୟ ଫସଲ ସହିତ ଅନ୍ତଃ ଫସଲ ଚାଷ |
ମକା + ବରଗୁଡି ଟିଓସିଣ୍ଟେ + ବରଗୁଡି |
୨ : ୨ ୧ : ୧ |
Last Modified : 2/16/2020