ଶରୀର ବୃଦ୍ଧି ଓ ବିକାଶ ପାଇଁ ଶ୍ଵେତସାର, ପୁଷ୍ଟିସାର, ସ୍ନେହସାର, ଖଣିଜ ଲବଣ ଓ ଜୀବସାର ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ପାଞ୍ଚ ପ୍ରକାର ଖାଦ୍ୟ ଯଥାକ୍ରମେ ଶସ୍ୟ ଜାତୀୟ, ଡାଲି ଜାତୀୟ ଓ ତୈଳବୀଜ ଜାତୀୟ ଫସଲରୁ ମିଳିଥାଏ ।
ଶସ୍ୟ ଜାତୀୟ ଫସଲରୁ ଶକ୍ତି ପ୍ରଦାୟୀ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ମିଳେ । ଏହି ଫସଲଗୁଡିକରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥିବା ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥଗୁଡିକ ଶ୍ଵେତସାର ଜାତୀୟ ଏହା ଧାନ, ଗହମ, ମାଣ୍ଡିଆ, ଜହ୍ନା ଓ ବାଜରା ଇତ୍ୟାଦି ଶସ୍ୟ ଜାତୀୟ ଫସଲରୁ ମିଳେ । ଏହିସବୁ ଫସଲରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଖାଦ୍ୟରେ ମଣ୍ଡଦ ନାମକ ଶ୍ଵେତସାର ବହୁପରିମାଣରେ ଥାଏ । ଧାନରୁ ଚାଉଳ, ଭାତ, ଚୁଡା, ମୁଢି, ହୁଡୁମ୍ବ, ଖଇ, ଗହମରୁ – ଅଟା, ମଇଦା ଓ ସୁଜି, ମାଣ୍ଡିଆରୁ ଜାଉ, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପିଠା, ମାଲଟ, ଅଟା, ମକା ଓ ଜୁଆରରୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସହଜ ପାଚ୍ୟ ଶ୍ଵେତସାର ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ତିଆରି କରାଯାଇଥାଏ । ଶ୍ଵେତସାର ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ କଠିନ ପରିଶ୍ରମ କରୁଥିବା କୃଷି, ଖଣି ଓ କଳ କାରଖାନାରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅତି ଆବଶ୍ୟକ ।
ଡାଲି ଜାତୀୟ ଫସଲଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରୁ ମୁଗ, ବିରି, କୋଳଥ, ହରଡ, ବୁଟ, ମଟର, ମଶୁର, ବରଗୁଡି, ଇତ୍ୟାଦି ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଚାଷ କରାଯାଏ । ଭାରତ ପୃଥିବୀର ଗୋଟିଏ ମୁଖ୍ୟ ଡାଲି ଜାତୀୟ ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଦେଶ । ବିଶ୍ଵରେ ଡାଲିଜାତୀୟ ଫସଲ ଚାଷ କରାଯାଉଥିବା ଜମିର ପ୍ରାୟ ଏକ ତୃତୀୟାଂସ କେବଳ ଭାରତରେ ରହିଛି; କିନ୍ତୁ ଉତ୍ପାଦନ ମାତ୍ର ଏକ ଚତୁର୍ଥାଂଶ ହେଉଛି । ଡାଲି ଜାତୀୟ ଫସଲକୁ ଛୁଇଁ ଜାତୀୟ ଫସଲ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଆବାହମାନ କାଳରୁ ଭାରତରେ ଏହି ଫସଲକୁ ତିଆରି ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ଉଭୟ ମାନବ ଓ ଗୋ ଖାଦ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର ହୋଇଆସୁଛି । ଡାଲି ଫସଲରେ କେତେକ ମୌଳିକ ଗୁଣ ରହିଥିବାରୁ ଏହି ଫସଲଗୁଡିକୁ ବଦଳାଇ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଫସଲ ଚାଷ କରିବା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରୁନି । ପ୍ରଥମତଃ ଏହି ଗଛର ଚେରରେ ଯେଉଁ ଭାତୁଡି ରହିଛି ତାହା ଜମିର ଉର୍ବରତା ବୃଦ୍ଧି କରେ । ଭାତୁଡିଗୁଡିକରେ ରାଇଜୋବିୟମ ନାମକ ଏକ ଅଣୁଜୀବ ରହନ୍ତି । ସେମାନେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରୁ ଯବକ୍ଷାରଜାନ ସଂଗ୍ରହ କରି ଜମିରେ ମିଶାଇବା ଦ୍ଵାରା ଜମିର ଉର୍ବରତା ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଛୁଇଁ ଜାତୀୟ ଫସଲଗୁଡିକ ଗୋଟିଏ ଯବକ୍ଷାରଜାନସାର ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଉଦ୍ୟୋଗ । ଯଦି ଭଲ ରାଇଜୋବିୟମ କଲଚର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ତେବେ ଯବକ୍ଷାରଜାନ ଜମିରେ ବହୁପରିମାଣର ସ୍ଥିତିକାରଣ ହୋଇପାରିବ । ଏତଦ୍ ବ୍ୟତୀତ ଡାଲିଜାତୀୟ ଫସଲର ଚେର ମାଟିର ଗଭୀରତମ ସ୍ତରକୁ ଯାଇପାରେ । ଉପମାଟିର ଜଳୀୟ ଅଂଶକୁ ଏହା ବ୍ୟବହାର କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ଯାହାକି ଶସ୍ୟପ୍ରଦ ଫସଲଗୁଡିକର ଚେର କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ।ଏହି ଫସଲ ଚାଷ ଦ୍ଵାରା ମାଟି ଭିତର ଅଂଶ ହାଲୁକା ରହେ ।
ଏହି ଛୁଇଁଜାତୀୟ ଫସଲରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥରେ ଶତକଡା ପ୍ରାୟ ୨୦ ଭାଗ ପୁଷ୍ଟିସାର ରହିଛି । ଅତଏବ ଶସ୍ୟଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥ ସହ ଛୁଇଁ ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ଉତ୍ତମ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ନିମିତ୍ତ ଅତି ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଡାଲି ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥରେ ଲାଇସିନ୍ ପ୍ରଚୁର ଏବଂ ଗନ୍ଧକଯୁକ୍ତ ଆମିନୋ ଅମ୍ଳ କମ୍ ଥାଏ । ଶସ୍ୟପ୍ରଦ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥରୁ ମିଳୁଥିବା ପୁଷ୍ଟିସାରରେ ଗନ୍ଧକଯୁକ୍ତ ଆମିନୋ ଅମ୍ଳ ବେଶିଥାଏ । ଏଣୁ ଉଭୟ ଶସ୍ୟ ଓ ଡାଲି ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ମିଶାଇ ସେବନ କଲେ ଉତ୍ତମ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ନିମିତ୍ତ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଲାଭଦାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଆମେ ଦେଶର ଲୋକମାନେ ଡାଲି ଓ ଭାତ ଖାଇବାକୁ ଭଲ ପାଆନ୍ତି ।
ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରରେ ଓ ବିଭିନ୍ନ ଦେବାଦେବୀଙ୍କୁ ଡାଲି ଓ ଭାତ ଭୋଗ ଲଗାଯାଏ । ବିଭିନ୍ନ ପର୍ବପର୍ବାଣୀରେ ମଧ୍ୟ ଚାଉଳ ଓ ଡାଲି ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥରୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସୁସ୍ଵାଦୁ ପିଠା ତିଆରି କରାଯାଇଥାଏ । ଡାଲି ଓ ଭାତରୁ ଆବଶ୍ୟକ ଆବଶ୍ୟକ ଶକ୍ତି ପ୍ରଦାୟୀ ଓ ଶରୀର ଗଠନକାରୀ ପଦାର୍ଥ ମିଳିଥାଏ । ଏହାସହ ପନିପରିବା, ସ୍ନେହସାରଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ଓ ପକ୍ଵ ଫଳରୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନକାରୀ ଖାଦ୍ୟ ମିଳିଥାଏ । ନିମ୍ନରେ ଶସ୍ୟ ଓ ଡାଲିଜାତୀୟ ଫସଲରୁ ମିଳୁଥିବା ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥର ମିଶ୍ରଣ ଦ୍ଵାରା ଉପଲବ୍ଧ ଉପାଦେୟତାର ଏକ ସମୀକ୍ଷା ପ୍ରଦତ୍ତ କରାଗଲା ।
ଡାଲିଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ, ଶସ୍ୟ ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ଏବଂ ଶସ୍ୟ ଓ ଡାଲି ଡାଲି ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ମିଶ୍ରଣ ରାସାୟନିକ ମୂଲ୍ୟ ନିରୂପଣ –
ଶସ୍ୟଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥର ନାମ |
ରାସାୟନିକ ମୂଲ୍ୟ |
ଡାଲି ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥର ନାମ |
ରାସାୟନିକ ମୂଲ୍ୟ |
ଶସ୍ୟ ଓ ଡାଲିଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥଅନୁପାତ |
ରାସାୟନିକ ମୂଲ୍ୟ |
ଗହମ |
60 |
ହରଡ |
54 |
9:1 |
71 |
ମୁଗ |
47 |
9:1 |
71 |
||
ବୁଟ |
36 |
9:1 |
70 |
||
ଚାଉଳ |
57 |
ମୁଗ |
47 |
8:3 |
70 |
ହରଡ |
54 |
8:2 |
73 |
||
ବୁଟ |
36 |
8:2 |
68 |
ଉପରୋକ୍ତ ସାରଣୀରୁ ଏହା ଅନୁମେୟ ଯେ ଡାଲି ସହ ଭାତ, ରୁଟି ସେବନ କଲେ ଶରୀରପ୍ରତି ଲାଭପ୍ରଦ ଓ ରୁଚି ହୋଇଥାଏ ।
ଭିନାବାଦାମ, ସୋରିଷ, ରାଶି, ପେଶୁ, ସୂର୍ଯ୍ୟମୂଖୀ, ସୋୟାବିନ୍ ଇତ୍ୟାଦି ତୈଳବୀଜ ଜାତୀୟ ଫସଲରୁ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣର ସ୍ନେହସାର ଖାଦ୍ୟସାମଗ୍ରୀ ମିଳିଥାଏ । ଆମ ଶରୀର ଜୀବକୋଷ ଓ ସ୍ନାୟୁଗୁଡିକର ଉତ୍ତମ ଗଠନ ପାଇଁ ସ୍ନେହସାରଯୁକ୍ତ ସୁଷମ ଖାଦ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ । ସ୍ନେହସାର ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥକୁ ସ୍ଵାଦଯୁକ୍ତ କରେ । ସ୍ନେହସାର ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥରୁ ଭିଟାମିନ ‘A’, ‘D’, ‘E’ ଏବଂ ‘K’ ମିଳିଥାଏ । ସ୍ନେହସାର ଖାଦ୍ୟ ଶରୀରକୁ ଶକ୍ତି ଯୋଗାଇଥାଏ । ଜଣେ ବୟସ୍କ ବ୍ୟକ୍ତି ପାଇଁ ଦୈନିକ ୮୦-୯୦ ଗ୍ରାମ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ନେହସାର ଖାଦ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ । ପ୍ରାଣୀଜ ସ୍ନେହସାର ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥରେ କୋଲେଷ୍ଟିଲର ନାମକ ଏକପ୍ରକାର ସ୍ନେହସାର ଥାଏ । ଏହା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟପାଇଁ କ୍ଷତିକାରକ । କିନ୍ତୁ ସୂର୍ଯ୍ୟମୂଖୀ ତେଲ, ବାଦାମ, ସୋୟାବିନ୍, ରାଶି ଓ ପେଶୀ ତେଲରେ ଅସପ୍ଲୁକ୍ତ ସ୍ନେହସାରର ପରିମାଣ ବେଶିଥିବାରୁ ଏହା ରକ୍ତର କୋଲେଷ୍ଟିରଲ ପରିମାଣକୁ କମାଇ ଦେଇଥାଏ, ଫଳରେ ବ୍ୟକ୍ତି ହୃଦରୋଗରୁ ରକ୍ଷାପାଏ । ଜୀବସାର ‘E’ ସୂର୍ଯ୍ୟମୂଖୀ, ପେଶୁ ତେଲ ଓ ରାଶିତେଲ ଇତ୍ୟାଦିରେ ଥାଏ ।
ଶସ୍ୟ, ଡାଲି, ତୈଳ ଓ ଶର୍କରା ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥ ସହ ଫଳ, ପନିପରିବା ଓ ଶାଗ ଇତ୍ୟାଦି ଭୋଜନ କଲେ ମାଂସ ଆହାର କରିବା ଅନାବଶ୍ୟକ । ସୋୟାବିନ ଡାଲି ଓ ମଟର ଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥରେ ପ୍ରଚୁର ପୁଷ୍ଟିସାର ରହିଛି । ମନୁଷ୍ୟ ଶରୀରରେ ଯେଉଁ ପୁଷ୍ଟିସାର ତିଆରି ହୁଏ ସେଥିରେ ଶତକଡା ଅଙ୍ଗାର ୫୩.୫ ଅମ୍ଳଜାନ ୨୨.୯୫, ଉଦଜାନ ୬.୩୫, ଯବକ୍ଷାରଜାନ ୧୫:୮୮ ଓ ଗନ୍ଧକ ୨.୨୫ ଭାଗ ଅନୁପାତରେ ଥାଏ ; ଯାହାକି ଶସ୍ୟ, ଡାଲି ଓ ତୈଳବୀଜ ଜାତୀୟ ଫସଲରୁ ମିଳିଥାଏ । ନିମ୍ନରେ ଶସ୍ୟ ଡାଲି ଓ ତୈଳବୀଜ ଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥରେ ଥିବା C, H, N, S ଓ O ର ଅନୁପାତ ଦିଆଗଲା ।
ଫସଲର ନାମ |
C |
ଶତକଡା H |
ଅନୁପାତ N |
S |
O |
ଗହମ |
52.72 |
6.86 |
17.66 |
1.027 |
20.73 |
ମଟର |
52.65 |
6.95 |
17.25 |
0.426 |
22.76 |
ଚିନାବାଦାମ |
51.72 |
6.95 |
18.05 |
0.385 |
22.90 |
ସୋୟାବିନ |
52.12 |
6.93 |
17.53 |
0.710 |
22.71 |
ଗାଈଦୁଧ |
52.98 |
7.18 |
16.77 |
0.730 |
23.13 |
ମାଂସ |
52.19 |
7.18 |
16.80 |
0.420 |
20.51 |
ଉପରୋକ୍ତ ପରିସଂଖ୍ୟାନରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୃଦବୋଧ ହେଉଅଛି ଯେ ଗହମ, ଡାଲି ଓ ମାଂସର ପୁଷ୍ଟିସାର ତତ୍ତ୍ଵରେ କୌଣସି ବିଶେଷ ପାର୍ଥକ୍ୟ ନାହିଁ, ବରଂ ତୈଳବୀଜ ଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥରେ ଯବକ୍ଷାରଜାନ ବେଶି ଅଛି ।
ଭାରତ ଗୋଟିଏ କୃଷିପ୍ରଧାନ ଗରିବ ଦେଶ । ଏହି ଦେଶର ଶତକଡା ୭୦ ଭାଗରୁ ଅଧିକ ଲୋକ କୃଷି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ଜୀବିକା ଅର୍ଜନ କରନ୍ତି । ଭାରତର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ରାଜ୍ୟ ତୁଳନାରେ ଓଡିଶାର ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କର କୃଷି ହେଉଛି ମୁଖ୍ୟ ଜୀବିକା । ଏଠାରେ ପ୍ରାୟ ଶତକଡା ୭୯ ଭାଗ ଲୋକ କୃଷି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି । ଆମ ରାଜ୍ୟର କୃଶକମାନଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥା ଅନ୍ୟରାଜ୍ୟର ଚାଷୀମାନଙ୍କର ପରି ସ୍ଵଚ୍ଛଳ ନୁହେଁ । ଅଧିକାଂଶ ନାମମାତ୍ର ଓ କୃଷି ଶ୍ରମିକ । ଅଧିକାଂଶ କୃଶକମାନଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ମାନଦଣ୍ଡ ମଜବୁତ ନଥିବାରୁ ପ୍ରାଣୀଜ ପୁଷ୍ଟିସାର ଓ ସ୍ନେହସାର ଖାଦ୍ୟ କ୍ରୟ କରି ଦୈନନ୍ଦିନ ଖାଦ୍ୟରେ ଗ୍ରହଣ କରିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ଏଣୁ ସାଧାରଣ ଜନତା ଡାଲି ଭାତ- ପନିପରିବା ଓ ତୈଳ ଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି ଏବଂ ଏହି ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ଉତ୍ତମ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ନିମିତ୍ତ ସହାୟକ ।
ଆଧାର - ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷା ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ ଓ ରାଜ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଗବେଷଣା ଏବଂ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପରିଷଦ
Last Modified : 4/27/2020