ମେସ୍ତା ବା କାଉଁରିଆ
ମେସ୍ତା ବା କାଉଁରିଆ
ଉପକ୍ରମ
ମେସ୍ତା ମଧ୍ୟ ଭାରତର ଗୋଟିଏ ମୁଖ୍ୟ ତନ୍ତୁଜାତୀୟ ଫସଲ । ଏହାର ତନ୍ତୁ କଞ୍ଚାମାଲ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର ହେବା ସଙ୍ଗେ ବିଦେଶକୁ ରପ୍ତାନୀ କରାଯାଇ ବିଦେଶୀ ମୁଦ୍ରା ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଏ । ଏହାର ତନ୍ତୁରୁ ଏକପ୍ରକାର କାଗଜ ତିଆରି ହୁଏ । ଯାହା ନୋଟ ଛପା ଯାଉଥିବା କାଗଜ ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର ହୁଏ କାରଣ ଏଥିରେ ଅଧିକ ମାତ୍ରାରେ ସେଲୁଲୋଜ ଏବଂ କମ୍ ଲିଗ୍ନିନ ଥାଏ । ଚାଷୀମାନେ ଏହି ତନ୍ତୁରେ ଦଉଡି ତାଗା, ଡୋର, ଜାଲ, ସପ ଇତ୍ୟାଦି ତିଆରି କରନ୍ତି ।
ଉଦ୍ଭବ କେନ୍ଦ୍ର
ଆଫ୍ରିକାର ଉଷ୍ଣ ଓ ଉପ ଉଷ୍ଣମଣ୍ଡଳ ମେସ୍ତାର ଉଦ୍ଭବ କେନ୍ଦ୍ର ।
କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଓ ବଣ୍ଟନ
ମେସ୍ତା ସୋଭିଏତ ରୁଷ, ଚୀନ ଥାଇଲାଣ୍ଡ, ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା, ମିଶର, ମେକ୍ସିକୋ ଓ କ୍ୟୁବାରେ ଚାଷ କରାଯାଏ, କିନ୍ତୁ ଭାରତବର୍ଷ ମେସ୍ତା ଚାଷରେ ଅଗ୍ରଣୀ । ଭାରତବର୍ଷରେ ୩ରୁ ୩.୩୩ ଲକ୍ଷ ହେକ୍ଟର ଜମିରେ ମେସ୍ତା ଚାଷ କରାଯାଏ ଏବଂ ମୋଟ ୧୧-୧୩ ଲକ୍ଷ ଚେର ମେସ୍ତା ଝୋଟ ଉତ୍ପାଦନ ହୁଏ । ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ, ଆନ୍ଧ୍ର, ବିହାର, ଓଡିଶା, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର, କର୍ଣ୍ଣାଟକ, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ, ଆସାମ, ମେଘାଳୟ, ତ୍ରିପୁରା, ରାଜସ୍ଥାନ ଓ ତାମିଲନାଡୁରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ମେସ୍ତା ଚାଷ ହୁଏ । ହେକ୍ଟର ପିଛା ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦନ ପଶ୍ଚିମ ବଙ୍ଗରେ ହୋଇଥାଏ ।
ଓଡିଶାର କୋରାପୁଟ, ଢେଙ୍କାନାଳ, ମୟୁରଭଞ୍ଜ, ସମ୍ବଲପୁର, କେଉଁଝର, ଗଞ୍ଜାମ ଓ କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲାରେ ମେସ୍ତା ବହୁଳଭାବେ ଚାଷ କରାଯାଏ । ଓଡିଶାରେ ମେସ୍ତା ୫୦,୦୦୦ ହେକ୍ଟର ଜମିରେ ଚାଷ ହୁଏ ।
ଋତୁ ଓ ଜଳବାୟୁ
ମେସ୍ତା ଆଲୋକ ଅନୁବର୍ତ୍ତୀ ଫସଲ । ଏହା ଛୋଟ ଦିନିଆ ଉଦ୍ଭିଦ । ଦିନ ୧୨ ଘଣ୍ଟାରୁ କମ୍ ହେଲେ ଗଛ ଫୁଲଧରେ ଏଣୁ ଏହି ଫସଲ ବୈଶାଖ –ଜ୍ୟଷ୍ଠ ମାସରେ ବୁଣାଯାଏ । ବର୍ଷାଋତୁରେ ଦିନ ବଡ । ଏଣୁ ଗଛ ବୃଦ୍ଧିପାଏ, ଏବଂ ଦିନ କମ୍ ହୋଇ ରାତି ବଡ ହେଲେ – ଫୁଲ ଫଳ ଧରେ । ମେସ୍ତା ମରୁଡି ସହିପାରେ ଫସଲ । ଏହା ବୃଦ୍ଧି ଓ ବିକାଶ ପାଇଁ ଅଧିକ ପାଣି ଦରକାର କରେ ନାହିଁ କିମ୍ବା ସଢିବାକୁ ଅଧିକ ପାଣି ଦରକାର କରେ ନାହିଁ । ଏଣୁ ଅନ୍ତଃ ଜିଲ୍ଲାଗୁଡିକ ମେସ୍ତା ଚାଷ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ । ମେସ୍ତା କେବଳ ବର୍ଷା ଋତୁରେ ଚାଷ କରାଯାଇଥାଏ । ଫସଲ ଉଷ୍ଣ ଓ ଆର୍ଦ୍ର ପାଗୀ । ଉତ୍ତାପ ୨୪ରୁ ୩୪୦ ସେଲସିୟସ । ଉପଯୁକ୍ତ ଆର୍ଦ୍ରତା ୫୫.୯୦% ଭଲ ।
ଉଦ୍ଭିଦ ବର୍ଣ୍ଣନା :
ମେସ୍ତା ଜବା ବଂଶ ପରିବାର ଭୁକ୍ତ । ଏହି ପରିବାରର ହବିସ୍କସ ଗୋଟିଏ ପ୍ରଜାତି । ଏହି ପ୍ରଜାତିର ୨୦୦ ରୁ ଅଧିକ ଜାତି ରହିଛି । ବୃତି ତନ୍ତୁମୟ ଓ କଣ୍ଟାଯୁକ୍ତ ।
ଅଙ୍ଗୀୟ ଲକ୍ଷଣ :
ପ୍ରକୃତି – ବାର୍ଷିକ ।
ମୂଳ – ଆଦିମୂଳ ସଂସ୍ଥା
କାଣ୍ଡ - କ୍ଷୁପୀୟ, ସିଲିଣ୍ଡରାକୃତି, ଲାଲ, ଗଛର ଉଚ୍ଚତା ୧.୨ – ୩ ମିଟର ।
ପତ୍ର – କୁନ୍ତଳ, ସବୃନ୍ତ, ଡେମ୍ଫ ଲମ୍ବାଳିଆ, ପତ୍ର ଲମ୍ବାଳିଆ, ଅଗ ମୁନିଆ ।
ସ୍ତବକ - ଐକ୍ୟ ସ୍ତବକ, କକ୍ଷୀୟ ।
ପୁଷ୍ପ – ସବୃନ୍ତ – ସଉପପର୍ଣ୍ଣକ, ଉପପର୍ଣ୍ଣକଗୁଡିକୁ ଉପବୃତି କୁହାଯାଏ । ଉଭୟ ଲିଙ୍ଗୀ ପୁଷ୍ପଗୁଡିକ ନାଲି ଏବଂ ଆକର୍ଷଣୀୟ ।
ବୃତି ମଣ୍ଡଳ – ପଞ୍ଚବୃତି, ଯୁକ୍ତବୃତିକ, ଧାରସ୍ପର୍ଶୀ ବୃତିବିନ୍ୟାସ, ସବୁଜ ରଙ୍ଗ ।
ଦଳମଣ୍ଡଳ – ପଞ୍ଚଦଳ, ମୁକ୍ତଦଳୀ, ଦଳଗୁଡିକ ବଡ ଏବଂ ଆକର୍ଷଣୀୟ, ଆବୃତ ଦଳବିନ୍ୟାସ, ଅଧଃସ୍ଥ ।
କେଶର ଚକ୍ର – ଅସଂଖ୍ୟ କେଶର, ଏକକୂର୍ଟି, ଦଳ – ଲଗ୍ନ ପରାଗପେଟୀ ଏକକୋଷୀ, ବୃକକାକାର ଏବଂ ପୃଷ୍ଠଦାରଣ, ଅଧଃସ୍ଥ ।
ଫଳିକା ଚକ୍ର – ବହୁଫଳିକା, ଯୁକ୍ତ ଫଳିକା, ଉପରିସ୍ଥ ଡିମ୍ବାଶୟ ।
ଫଳ – ସ୍ପୋଟକ ଫଳ ।
ମେସ୍ତା ବା କାଉଁରିଆ ଦୁଇ ଜାତିର । ଯଥା –
- ହବିସ୍କସ କାନାବିନାସ
- ହବିସ୍କସ ସବଡାରିଫା । ଏହାକୁ ଖଟା ପାଳଙ୍ଗ ବୋଲି କୁହାଯାଏ ।
ମୃତ୍ତିକା :
ମେସ୍ତା ପାଇଁ ନିଗିଡା-ଦୋରସା ମାଟି ସବୁଠାରୁ ଭଲ । ମଟାଳ ଦୋରସା ମାଟିରେ ମଧ୍ୟ ମେସ୍ତା ଭଲ ହୁଏ । ମାଟି ଅମ୍ଳ କିମ୍ବା କ୍ଷାରୀ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ଅତି ବାଲିଆ, ଚିକିଟା ଏବଂ ପଥୁରିଆ ମାଟି ଏହି ଫସଲ ପାଇଁ ଅନୁପଯୁକ୍ତ । ବାଲିଆ ଲୁଣୀ ଏବଂ ପାଣି ଜମୁଥିବା ମାଟିକୁ ଛାଡି ଦେଲେ ଅନ୍ୟ ସବୁପ୍ରକାର ମାଟି ମେସ୍ତା ଫସଲ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ । ତେବେ ମାଟି ଉର୍ବର, ନିଗିଡା ଓ ଜଳଧାରଣ ଶକ୍ତି ଅଧିକ ଥିବା ଭଲ । ମାଟିର ପି.ଏଚ. ୫.୬ – ୭.୫ ଭିତରେ ରହିବା ଭଲ ।
|
ବିହନ କିସମ |
ଅବଧି (ଦିନ) |
|
ଏଚ୍.ଏସ୍ – 4288 (HS.4288) (ସବଡାରିଫା) |
140 |
|
ଏ.ଏମ୍.ଭି. – 1 (A.M.V.-1) (ସବଡାରିଫା) ଅମର |
140-160 |
|
ଏଚ.ସି. – 583 (H.C. - 583) (କାନାବିନସ) |
130-140 |
|
ଏ.ଏମ୍.ସି. – 108 (A.M.C-108) (କାନାବିନସ) ଭିମଲି |
150 |
ବୁଣିବା ସମୟ :
ମେ’ ମାସଠାରୁ ଜୁନ ୧୫ ତାରିଖ ଭିତରେ । ମାର୍ଚ୍ଚ – ଏପ୍ରିଲ ମାସରେ ଜଳସେଚିତ ଖାଲଜମିରେ ବୁଣି ମେସ୍ତା ଅମଳ ପରେ ଧାନ ମଧ୍ୟ ରୋଇ ହେବ । ଜଲଦି ବୁଣିବା ଭଲ । ବିହନ ବୁଣିବା ସମୟରେ ଜମିରେ ଆବଶ୍ୟକ ଆର୍ଦ୍ରତା ରହିବା ନିହାତି ଦରକାର । ତେବେ ଭଲ ଗଜା ହେବ । ସହଳ ବୁଣିଲେ ଗଛର ଭଲ ବୃଦ୍ଧି ଓ ବିକାଶ ହୁଏ ।
ଜମି ପ୍ରସ୍ତୁତି :
ପ୍ରଥମେ ମୌସୁମୀ ବର୍ଷା ଆରମ୍ଭ ହେବା ପରେ ପରେ ଜମିକୁ ଭଲଭାବେ ଚାଷ କରି ମାଟି ଗୁଣ୍ଡ କରାଯାଏ । ହେକ୍ଟର ପିଛା ୫ ଟନ ଗୋବର ଖତ ବା କମପୋଷ୍ଟ ପ୍ରୟୋଗ କରି ମାଟିରେ ମିଶାଇ ଦିଆଯାଏ ।
ବିହନ ବୁଣା :
ଧାଡିକୂ ଧାଡି ଓ ଗଛକୁ ଗଛ ଯଥାକ୍ରମେ ୩୦ X ୮-୧୦ ସେ.ମି. ରେ ମଞ୍ଜି ବୁଣିବା ଉଚିତ । ବିହନ ବୁଣା ଯନ୍ତ୍ରରେ ବୁଣିବା ସବୁଠାରୁ ଭଲ । ଧାଡିରେ ବୁଣିଲେ ସବୁଆଡେ ସମାନ ଗଛ ରହେ । କୋଡା ଖୁସା କରିବା ସହଜ ହୁଏ ଏବଂ ଅମଳ ଭଲ ହୁଏ ।
ପ୍ରତି କେ.ଜି. ବିହନ ୩ ଗ୍ରାମ ହିସାବରେ ଥିରାମ ବା କ୍ୟାପଟାନ ଗୁଣ୍ଡ ଗୋଳାଇ ବିହନ ବିଶୋଧନ କରାଯାଏ । ମଞ୍ଜି ସିଆରରେ ବୁଣିସାରି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ମଇ ଦେଇ ମଞ୍ଜିକୁ ଘୋଡାଇ ଦିଆଯାଏ ।
ଜମିରେ ଆବାସିକ ଗଛ ସଂଖ୍ୟା ରଖିବା ପାଇଁ ଧାଡିବୁଣା ଫସଲରେ ୧୨ କେ.ଜି. ଏବଂ ଛଟା ବୁଣା ଫସଲରେ ୧୫ କେଜି ବିହନ ହେକ୍ଟର ପିଛା ଆବଶ୍ୟକ ।
ସାର ପ୍ରୟୋଗ :
ମେସ୍ତା ପାଇଁ ହେକ୍ଟର ପିଛା ୫୦ କି.ଗ୍ରା ଯବକ୍ଷାରଜାନ, ୩୫ କି.ଗ୍ରା ଫସଫେଟ୍ ଓ ୨୫ କି.ଗ୍ରା ପଟାସ ଆବଶ୍ୟକ । ମୃତ୍ତିକା ପରୀକ୍ଷା କରି ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ । ମୃତ୍ତିକା ପରୀକ୍ଷା ନ ହୋଇଥିଲେ ହେକ୍ଟର ପିଛା ୨୦ କି.ଗ୍ରା ଯବକ୍ଷାରଜାନ ସାର, ୨୫ କେଜି ଲେଖାଏଁ ସୁପର ଓ ପଟାସ । ମୂଳ ସାର ରୂପେ ଖତ ମିଶାଇ ସିଆରରେ ପ୍ରୟୋଗ କରି ମାଟି ଘୋଡାଇ ବିହନ ବୁଣାଯାଏ । ତାପରେ ୨୧-୩୦ ଦିନ ଭିତରେ କୋଡା ଖୁସା କରି ଏବଂ ଅଧିକ ଗଛ ଉପାଡି ଦେଇ ଆଉ ୨୦ କେଜି ଯବକ୍ଷାରଜାନ ହେକ୍ଟର ପିଛା ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ ।
ୟୁରିଆ ପତ୍ରଛିଞ୍ଚା :
ଏହାଛଡା ୟୁରିଆ ୨୦-୨୫ କି.ଗ୍ରା ଦୁଇଥର ୪୫-୬୦ ଦିନ ଭିତରେ ଏକ ସପ୍ତାହ ଅନ୍ତରରେ ପତ୍ରଛିଞ୍ଚା କରାଯାଏ । ୨-୩% ୟୁରିଆ ଦ୍ରବଣ ଅର୍ଥାତ୍ ୨% ସ୍ପ୍ରେ କଲେ ଲିଟର ପିଛା ୨୦ ଗ୍ରାମ ଓ ୩% ସ୍ପ୍ରେ କଲେ ଲିଟର ପିଛା ୩୦ ଗ୍ରାମ ହିସାବରେ ମିଶାଇ, ଏକ ହେକ୍ଟରକୁ ୫୦୦ ଲିଟର ପାଣି ସ୍ପ୍ରେ କଲେ ମୋଟ ୟୁରିଆ ୧୦-୧୫ କେଜି ଥରକରେ ଖର୍ଚ୍ଚ ହେବ । ଦୁଇଥରରେ ୨୦-୩୦ କେଜି ଆବଶ୍ୟକ ହେବ । ୟୁରିଆ ଛିଞ୍ଚିବା ଦ୍ଵାରା ଫସଲର ଜଲଦି ବୃଦ୍ଧି ଘଟେ । ବର୍ଷାଦିନେ ଯଦି ଯବକ୍ଷାରଜାନ ମାଟିରେ ପ୍ରୟୋଗ ସମ୍ଭବ ନହୁଏ ତେବେ ୟୁରିଆ ଛିଞ୍ଚା ୩-୪ ଥର କରିବା ଉଚିତ ।
ଅନ୍ତଃଚାଷ :
ଗଛ ଉଠିବାର ୨ ସପ୍ତାହ ବେଳକୁ ଖୁସାଖୁସି କରି ଘାସ ବାଛି, ଧାଡିରେ ୮-୧୦ ସେ.ମି. ବ୍ୟବଧାନରେ ଭଲଗଛ ରଖି ରୋଗୀଣା ଗଛ ଉପାଡି ଦିଆଯାଏ । ୫-୬ ସପ୍ତାହ ବେଳକୁ ଆଉ ଠାରେ ଖୁସାଖୁସି କରି ଘାସ ବାଛି ଦିଆଯାଏ ।
ଅମଳ :
ଗଛରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଫୁଲଫୁଟି ଫଳଧରିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ ମେସ୍ତା କାଟି ନଳିତା ସଢାଇବା ପ୍ରଣାଳୀ ଅବଲମ୍ବନ କରି ସଢାଯାଏ । ସଢିଗଲା ପରେ ସଫାକରି ମେସ୍ତା ଝୋଟ ଅମଳ କରାଯାଏ । ଏହା ସଢିବା ପାଇଁ ୧୫-୩୦ ଦିନ ଦରକାର କରେ । କାନାବିନସମେସ୍ତା ୧୩୦ ଦିନରେ ଫଳ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ, ଏବଂ ସବଡାରିଫା ମେସ୍ତା ୧୪୦ ଦିନ ଦରକାର କରେ । ଜମିରେ ଆର୍ଦ୍ରତା ଥିଲେ ଗଛଗୁଡିକୁ ଉପାଡି ଅମଳ କରାଯାଏ । ଗଛକୁ ୩ଦିନ ଜମିରେ ବିଦାବାନ୍ଧି ଠିଆ କରିଦେଲେ ପତ୍ର ଝଡିଯିବ । ପତ୍ର ଝଡିଗଲେ ବିଦାବାନ୍ଧି ଦିଆଯାଏ । ସରୁ ସାଇଜର କାଉଁରିଆ ଓ ମୋଟା ସାଇଜ କାଉଁରିଆ ଅଲଗା କରି ବିଦା ବାନ୍ଧି ଦେଲେ ଅଲଗା କରି ପାଣିରେ ପଚାଇଲେ ସମାନ ଭାବେ ପଚେ ।
ମେସ୍ତା କଚା :
ସଢିଥିବା ବିଦାକୁ ଆଣି ମୂଳକୁ ପିଟଣାରେ ପିଟିବା ପରେ ଏକତ୍ର କରି କାଉଁରିଆ ମୂଳକୁ ଏକଫୁଟରୁ ଭାଙ୍ଗି ଦିଆଯାଏ । ପାଣିଭିତରେ ରହି ମଧ୍ୟ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇପାରେ । ମୂଳ ଝୋଟକୁ ଧରି ପାଣିରେ ଆଗପଛ ହଲାଇ ଦେଲେ ଝୋଟଗୁଡିକ ବାହାରି ଆସେ ଓ କାଉଁରିଆ କାଠିଗୁଡିକ ଅଲଗା ହୋଇଯାଏ । ଏହି ଉପାୟରେ ଜଣେ ଲୋକ ଦିନକୁ ୨୦ କେଜି ଝୋଟ ବାହାର କରିପାରିବ । ମେସ୍ତା ଝୋଟକୁ ଦଉଡିରେ ବା ବାଉଁଶରେ ଟାଙ୍ଗୀ ଭଲ ରୂପେ ଶୁଖାଇ ମୋଡାବାନ୍ଧି ରଖି ଦିଆଯାଏ । ମୋଡା ବାନ୍ଧିବାପୂର୍ବରୁ ଝୋଟ ଓଦା ରହିଗଲେ ଝୋଟର ରଙ୍ଗ ଖରାପ ହୋଇଯାଏ । ମେସ୍ତା ତନ୍ତୁ ସାମାନ୍ୟ ଛାଇ ଥିବା ସ୍ଥାନରେ ଶୁଖାଇଲେ ଭଲ । ପ୍ରତି ଗଛର ଅଲଗା ଅଲଗା କରି ଝୋଟ ବାହାର କଲେ ଝୋଟର ମାନ ବଢେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ବ୍ୟୟସାପେକ୍ଷ ।
ଆନୁମାନିକ ଆଦାୟ ହେକ୍ଟର ପିଛା ୧୫ କୁଇଣ୍ଟାଲ ।
ଆଧାର : ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷା ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ ଓ ରାଜ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଗବେଷଣା ଏବଂ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପରିଷଦ
Last Modified : 12/16/2019
