ଶସ୍ୟ ଜାତୀୟ ଫସଲ(ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷ)

ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କର ମାଣ୍ଡିଆ ଗୋଟିଏ ମୁଖ୍ୟ ଖାଦ୍ୟ ଶସ୍ୟ  । କେତେକ ପାହାଡିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ଖରିଫ ଋତୁରେ ମୁଖ୍ୟ ଶସ୍ୟ ଜାତୀୟ ଫସଲ ରୂପେ ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷ କରାଯାଏ   । ଉତ୍ତର ଭାରତର ପାହାଡିଆ ଅଞ୍ଚଳର ଅଧିବାସୀମାନେ ଏହାକୁ ରୁଟି ରୂପେ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପିଠା ଏବଂ ଜାଉ କରି ଖାଆନ୍ତି  । ମାଣ୍ଡିଆରୁ ମାଲଟ ତିଆରି ହୁଏ   । ଏହା ଗର୍ଭବତୀ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଦିଆଯାଏ   । ମାଣ୍ଡିଆରେ ୯.୨ ପୁଷ୍ଟିସାର, ୧.୨୯ ସ୍ନେହସାର, ୭୬.୩୨ ଶ୍ଵେତସାର, ୨.୨୪ ଧାତବ ପଦାର୍ଥ, ୦.୩୩ କ୍ୟାଲସିୟମ ଏବଂ ୩.୯୦ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ରହିଛି   । ଏଥିରେ ଭିଟାମିନ ‘କ’ ଓ ‘ଖ’ ବ୍ୟତୀତ ଫସଫରସ୍ ଅଳ୍ପ ପରିମାଣରେ ରହିଛି  । ବହୁମୂତ୍ର ରୋଗୀ ପାଇଁ ଏହା ଗୋଟିଏ ଉପାଦେୟ ଖାଦ୍ୟ   । ସବୁଜ ମାଣ୍ଡିଆ ଗଛରୁ ଭଲ ସାଇଲେଜ ତିଆରି ହୁଏ   । ମାଣ୍ଡିଆ ଗୋ ଖାଦ୍ୟ ରୂପେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର ହୁଏ   ।

ଉଦ୍ଭବ ସ୍ଥାନ

ପ୍ରଥମେ ଏହା ଭାରତରେ ଚାଷ କରାଯାଉଥିଲା  । ପରେ ଭାରତରୁ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ  ଦେଶକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଛି   ।

ବିସ୍ତୃତି :

ମାଣ୍ଡିଆ ଭାରତ, ଆଫ୍ରିକା, ଶ୍ରୀଲଙ୍କା, ମାଲେସିୟାରେ ଚାଷ କରାଯାଏ   । ଭାରତର କର୍ଣ୍ଣାଟକ, ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ, ତାମିଲନାଡୁ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଓଡିଶାରେ ଏହା ବହୁଳଭାବେ ଚାଷ କରାଯାଏ  ।

ଜଳବାୟୁ 

ମାଣ୍ଡିଆ ଗୋଟିଏ ଉଷ୍ଣମଣ୍ଡଳୀୟ ଫସଲ  । ଏହା ବର୍ଷସାରା ହୁଏ   । ଖରିଫ ଓ ରବି ଉଭୟ ଋତୁରେ ଚାଷ କରାଯାଏ   । ଚାଷ ସମୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମାଣ୍ଡିଆକୁ ବିଭିନ୍ନ ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ   । ଯଥା –

1. ପଦର ବା ବର୍ଷଧାରା ମାଣ୍ଡିଆ – ଏହା ଜୁନ ମାସରେ ଢିପ ଜମିରେ ବୁଣା ଯାଏ ବା ରୁଆଯାଏ  ।
2. କାକେରୀ ମାଣ୍ଡିଆ – ସେପ୍ଟେମ୍ବର – ଅକ୍ଟୋବର ମାସରେ ରୁଆ ଯାଏ   ।
3. ବୁଢା ବା ତେଣ୍ଡା ମାଣ୍ଡିଆ – ଫେବୃୟାରୀ ମାସରେ ରୁଆଯାଏ   । ୫୦ରୁ ୧୦୦ ସେ.ମି. ବର୍ଷା ହେଉଥିବା ସ୍ଥାନରେ ମାଣ୍ଡିଆ ହୋଇପାରିବ  । ଏହାଠାରୁ ଅଧିକ ବର୍ଷା ହେଉଥିବା ଅଞ୍ଚଳରେ ଭଲ ଜଳ ନିଷ୍କାସନ ଥିବା ଜମିରେ ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷ କରାଯାଇପାରିବ   । ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ତଳି ଉତାରି ରୋଇଲେ ଭଲ ଅମଳ ମିଳେ   ।

ମାଣ୍ଡିଆର ମରୁଡି ସହିବା ଶକ୍ତି ଭଲ  । ଧାନ ଅପେକ୍ଷା ମାଣ୍ଡିଆ ଫସଲ ଯଥେଷ୍ଟ କମ୍  ପାଣି ଦରକାର କରେ  । ଓଡିଶାର କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାରେ ସବୁଠାରୁ ବେଶୀ ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷ କରାଯାଏ  । ଆମ ରାଜ୍ୟର ସମୁଦାୟ ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷର ୩୬ ଭାଗ କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲାରେ ଚାଷ ହୋଇଥାଏ   ।

ମୃତ୍ତିକା :

ମାଣ୍ଡିଆ ସବୁ ପ୍ରକାର ମାଟି ଓ ଜଳବାୟୁରେ ଚାଷ କରାଯାଏ  । ଲୁଣି ମାଟିରେ ମଧ୍ୟ ମାଣ୍ଡିଆ ଭଲ ହୁଏ  । କିନ୍ତୁ ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ଓ ପାଣି ଯମୁଥିବା ଜମିରେ ମାଣ୍ଡିଆ ଭଲ ହୁଏ ନାହିଁ  । ନିଗିଡା, ପଟୁ ଦୋରସା ଓ ମତଳ ଦୋରସା ମାଟି ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ   । ଅନ୍ୟ ଶସ୍ୟ ଜାତୀୟ ଫସଲ ଅପେକ୍ଷା ମାଣ୍ଡିଆ ଫସଲର ଲୁଣି ସହଣି ଶକ୍ତି ଅଧିକ  । ଜଳର ଆବଶ୍ୟକତା କମ୍ ଥିବାରୁ କେନାଲ ଶେଷ ମୁଣ୍ଡରେ ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷ କରିବା ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ସୁଯୋଗ ରହିଛି   ।

ବିହନ କିସମ :

ମଧ୍ୟମ କିସମ -

ବିଳମ୍ବ କିସମ –

ତଳି ପକାଇବା ସମୟ :

ଖରିଫ ବା ପଦର ମାଣ୍ଡିଆ – ଜୁନ ମାସ ପ୍ରଥମ ସପ୍ତାହ  ।

ଶୀତ ବା କାକେରି ମାଣ୍ଡିଆ – ଅଗଷ୍ଟ 15ରୁ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ମାସ ଶେଷ  ।

ଖରାଟିଆ ବା ତେଣ୍ଡା ମାଣ୍ଡିଆ – ଜାନୁୟାରୀ ମାସ  ।

ବିହନ ପରିମାଣ :

ବୁଣିବା ପାଇଁ ହେକ୍ଟର ପିଛା ୧୦ କିଲୋଗ୍ରାମ ଓ ରୋଇବା ପାଇଁ ୬ କି.ଗ୍ରା.  ।

ବିହନ ବିଶୋଧନ :

ପ୍ରତି କିଲୋଗ୍ରାମ ବିହନ ସହିତ ୩ ଗ୍ରାମ ହିସାବରେ ଥିରାମ ଅଥବା କ୍ୟାପଟାନ ଗୁଣ୍ଡ ଗୋଳାଇ ବିହନ ବିଶୋଧନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ  ।

ମାଣ୍ଡିଆ ତଳି :

ଏକ ହେକ୍ଟର ଜମି ପାଇଁ ୦.୦୫ ହେକ୍ଟର ଜମିରେ ତଳି ପକାଯାଏ   । ତଳି ପଟାଳିକୁ ଭଲଭାବେ ଚାଷ କରି ପତଳା ତିଆରି କରି ପଟାଳିରେ ଅଧଇଞ୍ଚ ଗଭୀରରେ ମଞ୍ଜି ବୁଣନ୍ତୁ  । ତଳି ଶୀଘ୍ର ବଢିବା ପାଇଁ ବର୍ଗମିଟର ପିଛା ଯବକ୍ଷାରଜାନ ଓ ଫସଫରସ୍  ପ୍ରତ୍ୟକର ୧୦ ଗ୍ରାମ୍ ହିସାବରେ ପ୍ରୟୋଗ  କରିବା ଆବଶ୍ୟକ   । ୫୦୦ ବର୍ଗମିଟର ତଳିପଟିପାଇଁ  ୫ କି.ଗ୍ରା. ଯବକ୍ଷାରଜାନ ଓ ୫ କି.ଗ୍ରା. ଫସଫରସ୍ ଦରକାର   । ୫ କୁଇଣ୍ଟାଲ ଗୋବର ଖତ ମଧ୍ୟ ଶେଷ ଓଡ  ସମୟରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିବା ଉଚିତ୍  । ପ୍ରତି ପଟାଳିରେ ଅଧଇଞ୍ଚ ଗଭୀରରେ ଧାଡି ଧାଡି କରି ମଞ୍ଜି ବୁଣି ମାଟି ଦାବି ଦିଆଯାଏ  । ମାଟି ସମଭାବରେ ଉଷୁମ ରହିବା ଲାଗି ଓ ପାଣି ସମଭାବରେ ଭେଦିବା ଲାଗି ନଡା ଘୋଡାଇ ଦିଆଯାଏ   । ଝରାରେ ପାଣି ଦେଇ ବତର ରଖାଯାଏ   । ୩-୪ ଦିନ ବେଳକୁ ଗଛ ଉଠିଯାଏ   । ଏତିକିବେଳେ ଘୋଡା ଯାଇଥିବା ନଡାକୁ ଧୀରେ କାଢି ନିଆଯାଏ   । ତଳି ୧୫ ଦିନ ହୋଇଗଲେ ଛିଞ୍ଚା ପାଣି ଦିଆଯାଏ   । ପଟାଳିରୁ ଅନାବନା ଘାସ ଉପାଡି ଦିଆଯାଏ   ।

ଜମି ପ୍ରସ୍ତୁତି :

ମାଣ୍ଡିଆ ବୁଣିବା ପାଇଁ ଗୁଣ୍ଡ ଚାଷ ଦରକାର   । ପ୍ରଥମ ଓଡ ଲୁହା ଲଙ୍ଗଳରେ ଚାଷ କରି ତାପରେ କାଠ ଲଙ୍ଗଳରେ ୩-୪ ଓଡ ଚାଷ କରି ମଇ ଦେଇ ଜମିକୁ ସମତୁଲ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ   । ଶେଷ ଦୁଇ ଓଡ ଚାଷ କଲା ପୂର୍ବରୁ ହେକ୍ଟର ପିଛା  ୧୦ ଗାଡି ଗୋବର ଖତ ବିଛାଇ ଦେଇ ଚାଷ କରି ଜମିରେ ମିଶାଇ ଦିଆଯାଏ   । ୨୦ସେ.ମି. ବ୍ୟବଧାନରେ ଧାଡିରେ ବୁଣାଯାଏ   । ମାଣ୍ଡିଆ ରୋଇବା ପାଇଁ ଜମି କାଦୁଅ କରାଯାଏ   । ଓଦା ମାଟିରେ ଲଙ୍ଗଳ ସିଆରରେ ମଧ୍ୟ ମାଣ୍ଡିଆ ରୁଆଯାଏ   ।

ରୂଆ :

ତଳି ୨୫-୩୦ ଦିନର ହୋଇଗଲେ ରୋଇବା ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ  । ଶୀଘ୍ର ଅମଳ ହେଉଥିବା କିସମଗୁଡିକୁ ଧାଡିକୁ ୧୫ସେ.ମି. ଓ ଗଛକୁ ଗଛ ୧୦ ସେ.ମି. ବ୍ୟବଧାନରେ ଓ ମାଧ୍ୟମ ଓ ଡେରିରେ ଅମଳ ହେଉଥିବା କିସମର ତଳିକୁ ଧାଡିକୁ ଧାଡି ୨୦ ସେ.ମି. ଓ ଗଛକୁ ଗଛ ୧୦ ସେ.ମି. ବ୍ୟବଧାନରେ ଲଗାଯାଏ   । ଥରକେ ଗୋଟିଏ ବା ଦୁଇଟି ତଳି ୫ ସେ.ମି. ଗଭୀରରେ ରୋଇବା ଭଲ   ।

ସାର ପ୍ରୟୋଗ :

ମୃତ୍ତିକା ପ୍ରୟୋଗ କରି ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରିବା ଉଚିତ  ।

ସମସ୍ତ ସୁପର ଓ ପଟାସ ସାର ସହ ୫୦% ଯବକ୍ଷାରଜାନ ମୂଳ ସାର ରୂପେ ଜମି ପ୍ରତୁତ ସମୟରେ ଓ ଏହାର ୨-୩ ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ଘାସ ବଛା ପୂର୍ବରୁ ଆଉ ୫୦% ଯବକ୍ଷାରଜାନ ବୁଣି ଦେଇ ଘାସ ବାଛି ଦେବା ଉଚିତ  ।

ଘାସବଛା :

ମାଣ୍ଡିଆ ଗଛ ଉଠିବାର ୨୦ ଦିନ ପରେ ବା ତଳି ରୂଆ ହେବାର ୨-୩ ସପ୍ତାହ ପରେ କ୍ଷେତରେ ଯବକ୍ଷାରଜାନ ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରି କ୍ଷେତକୁ ଅନାବନା ଘାସ ବାଛିଦେବା ଉଚିତ  ।

ଜଳସେଚନ :

ମାଣ୍ଡିଆ ମରୁଡି ସହଣି ଫସଲ  । ଅନ୍ୟ ଫସଲ ତୁଳନାରେ ମାଣ୍ଡିଆର ଜଳ ଚାହିଦା ଅପେକ୍ଷାକୃତ କମ୍  ତଥାପି ମାଣ୍ଡିଆ ଫସଲରେ ଜଳସେଚନ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ   । ପ୍ରତି ଫସଲର  ସଙ୍କଟ କାଳ ରହିଛି   । ଏହି ସମୟରେ ପାଣି ଅଭାବ ହେଲେ ଅମଳ କମିଯାଏ   । ପିଲ ମାରିବା ଓ କ୍ଷୀର ଢୋକିବା ସମୟ ମାଣ୍ଡିଆର ସଙ୍କଟ କାଳ  । ଏତିକି ବେଳେ ଫସଲ ପାଣି ନ ପାଇଲେ ଉତ୍ପାଦନ କମିଯାଏ   ।

ମାଣ୍ଡିଆ ଫସଲ ୫ଟି ପାଣି ଦରକାର କରେ  ।

1. ତଳି ରୋଇବା ବେଳେ  ।
2. ଗଛ ପିଲେଇଲା ବେଳେ ।
3. ଥୋଡ ବାହାରିବା ବେଳେ  ।
4. ଫୁଲ ଉଡାଇବା ବେଳେ   ।
5. କ୍ଷୀର ଢୋକିବା ବେଳେ ପାଣି ମଡାଯିବା ଦରକାର   ।

ମାଣ୍ଡିଆ ଅମଳ :

ବିହନ ଅମଳ :

ମାଣ୍ଡିଆ ପାଚିଗଲେ ଜମିରୁ ରୋଗଶୂନ୍ୟ ଓ ବଡ ବଡ ଥୋପି ବାଛି କାଟି ନେଇ ଶୁଖାଇ ମଞ୍ଜି ଅମଳ କରନ୍ତୁ   ।

ମାଣ୍ଡିଆ ଅଟା :

ସବୁଗୁଡିକ ମାଣ୍ଡିଆ ଥୋପି ଏକାବେଳେକେ ପାଚେ ନାହିଁ  । ମା’ ଗଛ ଥୋପି ଆଗ ପାଚେ  । ପିଲ ଥୋପି ପଛେ ପାଚେ   । ଥୋପି ଶାଗୁଆ ରଙ୍ଗ ବଦଳାଇ ଲାଲ ବା ହଳଦିଆ ଦେଖାଯିବା ମାତ୍ରେ  ବାଛି ବାଛି କାଟି ନେବା ଉଚିତ୍  । କାରଣ ଥୋପି ଅଧିକ ପାଚ୍ୟ ଶୁଖିଗଲେ ମାଣ୍ଡିଆ ଝଡିପଡେ   । ଗୋଟିଏ ଜମିରୁ ୩-୪ ଥର ଥୋପି ଖୁଣ୍ଟାଯାଏ  । ଥୋପି ଖୁଣ୍ଟିନେଲା ପରେ ଗଛରୁ ମୂଳରୁ କାଟିନେଇ ଗୋ-ଖାଦ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ବା ସାଇଲେଜ କରାଯାଏ   ।

ଅମଳ :

ଥୋପିଗୁଡିକ ତିନି ଚାରି ଦିନ ଗଦା କରି ରଖି ଦିଆଯିବା ପରେ ଅମଳ କରାଯାଏ   । ଗୋଡରେ ଦଳି ବା ବେଙ୍ଗଳା ପକାଇ ଅମଳ କରାଯାଏ   । ମାଣ୍ଡିଆ କୁଲାରେ ପାଛୋଡି ଚାଲୁଣୀରେ ଚଲାଇ ଶୁଖାଇ ବସ୍ତାରେ ରଖାଯାଏ   ।

ଆଧାର ଶିକ୍ଷକ  ଶିକ୍ଷା  ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ ଓ ରାଜ୍ୟ  ଶିକ୍ଷା  ଗବେଷଣା  ଓ  ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ  ପରିଷଦ