ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିଶୁ ଅଧିକାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିଚାଳନା କମିଟି ଦାୟିତ୍ଵ

ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ

ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀମାନେ ଶିଶୁ ଅଧିକାର ନିୟମ ୨୦୦୯ ଓ ଓଡିଶା ଶିଶୁ ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ନିୟମ ,୨୦୧୦ ରେ ଦର୍ଶଯାଇଥିବା ଶିଶୁ ସୁଲଭ ଉପାଦାନ ଗୁଡିକ ଜଣାଇବା ସହିତ ସେଗୁଡିକର କାର୍ଯ୍ୟ କାରିତା ବିଷୟରେ ଅବଗତ ହେବେ   ।

ବାର୍ତ୍ତା :- ଶିକ୍ଷାଅଧିକାର ନିୟମକୁ ଲାଗୁ କରିବା ଏବଂ ଏହାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ଦିଗରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିଚାଳନା କମିଟିର ଯଥେଷ୍ଟ ଭୂମିକା ରହିଛି  ।

ସହାୟକ ସୂଚନା

ଦିବସ- ୨ୟ

• ଦ୍ଵିତୀୟ ପରିସ୍ଥିତିଟି ଭଲ ଲାଗିଲା   ।
• ପିଲାମାନେ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବେ ସିଖୁଛନ୍ତି  ।  ଶିକ୍ଷକ ଏଠି ବନ୍ଧୁଭାବେ ପିଲାଙ୍କୁ ସହାୟତା କରୁଛନ୍ତି  ।  ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଶାରୀରିକ ବା ମାନସିକ ଦଣ୍ଡ  ଦିଆଯାଇନାହିଁ  ।  ପିଲାମାନେ ବିଭିନ୍ନ ନିଜସ୍ୱ ଦ୍ରୁଷ୍ଟିକୋଣରୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରୁଛନ୍ତି  । ମାନସିକ ଚାପ ବା ବୋଝ ଏଠି ଅପେକ୍ଷାକୃତ କମ ରହିଛି   ।  ଏହିଭଳି ଏକ ସ୍ଵାଭାବିକ ପରିବେଶରେ ପିଲାମାନେ ଶିଖିବା ପାଇଁ ଭଲ ପାଆନ୍ତି  ।  ନିଜସ୍ୱ ରୁଚି, ପସନ୍ଦ , ଅପସନ୍ଦ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ହେଲେ ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷଣ ସ୍ଵାଭାବିକ ହୋଇଥାଏ   ।
• ଶିଶୁ ଅଧିକାର ନିୟମ ଆଧାରିତ
• ସମସ୍ତ ୬ ରୁ ୧୪ ବର୍ଷର ଶିଶୁ ନିଜ ବୟସ ଅନୁଯାୟୀ ଶ୍ରେଣୀରେ ନାମ ଲେଖାଇବେ ।
• ସମସ୍ତ ଶିଶୁ ମାଗଣା ଓ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ପାଇବେ ।
• ପିଲାଙ୍କ ପାଖରୁ କୌଣସି ନାମଲେଖା ଫିସ ବା ଚନ୍ଦା ଆଦାୟ କରାଯିବ ନାହିଁ  ।
• ଶିଶୁ ନାମଲେଖାଇବା ପାଇଁ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ଚୟନ ପକ୍ରିୟା କରାଯିବ ନାହିଁ  ।
• ନାମଲେଖା ପାଇଁ କୌଣସି ବୟସ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ର ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ  ।
• ଶିଶୁର ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନାମଲେଖାକୁ ବାରଣ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ  ।
• ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ପତ ନ ହେବା ଯାଏ ଶିଶୁକୁ କୌଣସି ଶ୍ରେଣୀରେ ଅଟକାଯିବ ନାହିଁ  ।
• କୌଣସି ଶିଶୁକୁ ଶାରୀରିକ ବା ମାନସିକ ଦଣ୍ଡ ଦିଆଯିବ ନାହିଁ  ।
• ଶିଶୁର ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ବିକାଶ ହେଉଥିବା ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପଚାଳନ ହେବ  ।
• ଶିଶୁର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଶକ୍ତି ଓ ପ୍ରତିଭାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସାଧନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ   ।
• ମାନସିକ ଓ ଶାରୀରିକ ଦକ୍ଷତାର ପୂର୍ଣ୍ଣତମ ବିକାଶ ସାଧନ  ।
• ଶିକ୍ଷାଦାନର ମଧ୍ୟମ ଯଥା ସମ୍ଭବ ଶିଶୁର ମାତୃଭାଷା ହେବ ।
• କୌଣସି ଛାତ୍ର/ଛାତ୍ରୀ ବୋର୍ଡ ପରୀକ୍ଷା ଦେବେ ନାହିଁ   ।
• ଶିଶୁ ସୁଲଭ ଓ ଶିଶୁ କୈନ୍ଦ୍ରିକ ପଦ୍ଧତିରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଇତ୍ୟାଦି  ।

ଶିଶୁ କୈନ୍ଦ୍ରିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ କହିଲେ ଯେଉଁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିଶୁମାନେ ମୁକ୍ତ , ସ୍ଵାଭାବିକ ,  ନିଜେ କରି ନିଜେ ସିଖୁଥିବେ   । ଶିକ୍ଷକ ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ସହାୟତା କରୁଥିବେ   ।  ଏହା ସାଧାରଣତଃ ଭାବେ ୪ ଟି ଦିଗ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ   ।

ଭୌତିକ ପରିବେଶ :- ଶ୍ରେଣୀଗୃହ, ଖେଳ ପଡିଆ , ପାଠାଗାର , ଇତ୍ୟାଦି   ।

ଶୈକ୍ଷିକ ପରିବେଶ :- ଶିକ୍ଷକ, ଶିକ୍ଷକ ପ୍ରସ୍ତୁତି , ଶିକ୍ଷକ ସହାୟତା , ପାଠ୍ୟ ପୁସ୍ତକ , ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ , ଶିକ୍ଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଇତ୍ୟାଦି ।

ସାମାଜିକ ପରିବେଶ :- ଗୋଷ୍ଠୀ ସମ୍ପୃକ୍ତି , ଅଭିଭାବକ ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବି ଅନୁଷ୍ଠାନ , ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତି  ।

ପରିଚାଳନାଗତ ପରିବେଶ  : ସମ୍ବଳର ଉପଯୁକ୍ତ ପରିଚାଳନା ଓ ବିନିଯୋଗ ଇତ୍ୟାଦି  ।

ଉପରୋକ୍ତ ପରିବେଶ ଗୁଡିକୁ ଠିକ ଭାବେ କରିପାରିବଲେ ଗୋଟିଏ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ଶିଶୁ କୈନ୍ଦ୍ରିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପରିଣତ ହୋଇପାରିବ   ।

ଭୌତିକ ପରିବେଶଟି ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ମନଛୁଆଁ ହେବା ଉଚିତ   । ଯଥା  :-

• ବସିବା ଓ ପଢିବା ପାଇଁ ଶ୍ରେଣୀଗୃହ
• ବଗିଚା ଓ ବଗିଚାରେ ଶିଶୁ ସୁଲଭ ଉପାଦାନ
• କାନ୍ଥରେ କାନ୍ଥଚିତ୍ର , ମାନଚିତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ହୋଇଥିବ   ।
• ଶିଶୁକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ପରେ ଶ୍ରେଣୀଗୃହ ଏବଂ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୃହ   ।
• ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ପିଲାମାନଙ୍କ ବିଚରଣ ପାଇଁ ବାଧାମୁକ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ପ୍ରାଙ୍ଗଣ   ।
• ଶ୍ରେଣୀ ଶିକ୍ଷଣରେ ଘୋଷା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ନଦେଇ ଆବିଷ୍କାର , ଅନୁସନ୍ଧିତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ   ।
• ପାଠ୍ୟ ପୁସ୍ତକ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ନ ରହି ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ବାହାରକୁ ଯାଇ ଶିକ୍ଷାଦାନ  ,।
• ପାଠ୍ୟଦାନକୁ ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନ ସହ ଯୋଡି ଶିକ୍ଷାଦାନ ଇତ୍ୟାଦି   ।

ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନାମଲେଖାଇଥିବା ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା ଏବଂ ଅସୁବିଧା ଭୋଗ କରୁଥିବା ବର୍ଗର ଶିଶୁ ତଥା ଦୁର୍ବଳ ଶ୍ରେଣୀର ଶିଶୁକୁ ବାଛବିଚାର ନକରାଇବା   ।

• ଶିକ୍ଷକ ଏବଂ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ନିୟମିତ ଭାବେ ଶ୍ରେଣୀରେ ଯଥାକ୍ରମେ ପାଠଦାନ ଓ ଶିକ୍ଷଣ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବେ   ।
• ଶିକ୍ଷଣକୁ ଅଧିକ କ୍ରିୟାଶୀଳ କରିବା ପାଇଁ ଗୋଷ୍ଠୀ ବା ପିତାମାତାଙ୍କୁ ସଚେତନ କରାଇବା   ।
• ଶିଶୁର ଅଧିକାର ସମ୍ପର୍କୀୟ ନିୟମ ବିଷୟରେ ଗୋଷ୍ଠୀ ବା ପିତାମାତାଙ୍କୁ ସଚେତନ କରାଇବା   ।
• ଶିଶୁ କୈନ୍ଦ୍ରିକ ପାଠଦାନକୁ ନିଶ୍ଚିତ କରିବା   ।
• ଶିଶୁର ଆଧିକର ବିଷୟରେ ସଚେତନ ରହିବା ଇତ୍ୟାଦି   ।
• ଶିଶୁର ଅଧିକାର କ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ ଅଭିଯୋଗ ପଞ୍ଜିକରଣ ନିମିତ୍ତ ନିଃଶୁକ୍ଳ ଟେଲିଫୋନ ସେବା ଷ୍ଟୁଡେଣ୍ଟ ହେଲ୍ପ ଲାଇନ (୧୮୦୦୩୪୫୬୭୨୨) ସହ ଯୋଗାଜଗ ସ୍ଥାପନ କରିବା ସହ ଶିଶୁ ଅଧିକାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ଉପଦେଷ୍ଟା ପରିଷଦର କର୍ମକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ କରିପାରିବେ   । ଅଧିକାର କ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ ପ୍ରଥମ ସୋପାନରେ ସ୍ଥାନୀୟ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଦ୍ରୁଷ୍ଟିଗୋଚରକୁ ଆଣିବା ଉଚିତ   ।

ଆଧାର- ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ଗଣଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ ,ଓଡିଶା ସରକାର