অসমীয়া   বাংলা   बोड़ो   डोगरी   ગુજરાતી   ಕನ್ನಡ   كأشُر   कोंकणी   संथाली   মনিপুরি   नेपाली   ଓରିୟା   ਪੰਜਾਬੀ   संस्कृत   தமிழ்  తెలుగు   ردو

ବସନ୍ତ ଟିକାର ଆବିଷ୍କାରକ

ଏଡୱାର୍ଡ ଜେନର (୧୭୪୯-୧୮୨୩ ) ପରିଚୟ

ଦୁଇଶହ ପୂର୍ବେ ବସନ୍ତ ରୋଗରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ସାରା ପୃଥିବୀରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ମରୁଥିଲେ   । ଜନବସତିମାନ ପଦା ହୋଇଯାଉଥିଲା   । ଠାକୁରାଣୀଙ୍କ କୋପ କଥା ଭାରତୀୟ ମାନଙ୍କ ମାନରୁ ଏବେ ବି ତାଜା ଅଛି   ।  ଶହେ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ କେତେ ଭାରତୀୟ ବସନ୍ତରେ ପ୍ରାଣ ହରାଉଥିଲେ ତାର ସୀମାନାହିଁ   । ଆଜି ବସନ୍ତ ରୋଗ ଅତୀତ ପୃଥିବୀର ଏକ ଇତିହାସ , ଏକ ଭୟଙ୍କର ଦୁଃସ୍ଵପ୍ନ   । ଯେଉଁ ବିଜ୍ଞାନୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ସମ୍ଭବ ହୋଇଛି ତାଙ୍କ ନାମ ଏଡୱାର୍ଡ ଜେନର   ।

ଇଂଲଣ୍ଡର ଗ୍ଳୁ ସେଷ୍ଟରସାୟାର ଅନ୍ତର୍ଗତ ବର୍କଲେ ସହରରେ ଜେନରଙ୍କ ଜନ୍ମ  । ବାପା ଜଣେ ଧର୍ମଯାଜକ  । ପିଲାଦିନୁ ବାପାଙ୍କୁ ହରାଇ ସେ ବଡଭାଇଙ୍କ ପାଖରେ ବଢିଥିଲେ   । ସ୍କୁଲରେ ପଢିବା ଦିନୁ ଜେନର ପଶୁପକ୍ଷୀଙ୍କ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲେ   । ବସନ୍ତ ରୋଗର ଟୀକା ଆବିଷ୍କାରକ ଭାବେ ସେ ବିଖ୍ୟାତ, ମାତ୍ର ଚିକିତ୍ସକ ଭାବେ ଲୋକଙ୍କର ଚିକିତ୍ସାରେ ଆଗ୍ରହ ବ୍ୟତୀତ ପଶୁପକ୍ଷୀଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବାର ଆଗ୍ରହ ଜେନରଙ୍କ ଠାରେ ବଡ ଦିନେ ମଧ୍ୟ ଅତୁଟ ରହିଲା  । ଡାକ୍ତର ହଣ୍ଟର ତାଙ୍କର ଗୁରୁଥିଲେ   ।  ଗୁରୁଶିଷ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଗଭୀର ସମ୍ପର୍କ ତୁଟିବାର ନୁହେଁ, ମାତ୍ର ଗୁରୁଙ୍କ କଥା ନ ମାନି ତିନିବର୍ଷ ରହଣି ପରେ ଜେନର କୋଳାହଳପୂର୍ଣ୍ଣ ଲଣ୍ଡନ ସହର ଛାଡି ଜଣେ ଗାଉଁଲି ଡାକ୍ତର ହେବାକୁ ପସନ୍ଦ କୃ ବର୍କଲେ ଫେରି ଆସିଲେ   ।  ସେଭର୍ଣ୍ଣ ନଦୀ କୂଳର ମନୋରମ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ତାଙ୍କୁ ବର୍କଲେ ଟାଣି ଆଣିଲା   ।

ରୋଗୀଙ୍କ ଘର ଲୋକେ ଭୋରୁ ଡାକ୍ତରଙ୍କ ପାଖରୁ ଧାଇଁ ବୁଦା ଗହଳି ଭିତରୁ ଜେନରଙ୍କୁ ଖୋଜି ବାହାର କରନ୍ତି   । ଜେନର କୋଇଲିଙ୍କ ପିଛା କରି ବଣ ବୁଦା ଭିତରେ ବୁଲୁଥିଲେ  । ତାଙ୍କର ଅବଶୋଷ ଯେ ଦୀର୍ଘକାଳ ଧର୍ଯ୍ୟର ସହିତ ସାଧନା କରି ମଧ୍ୟ ସେ ଗୋଟିଏ କୋଇଲି ଧରିପାରିଲେ ନାହିଁ   ।  ଧରି ସିନା ପରିଲେନି , ମାତ୍ର କୋଇଲିଙ୍କ ପିଛା ପଡିତାଙ୍କ ବିଷୟରେ ଅନେକ କଥା ଜାଣିପାରିଲେ   । କୋଇଲିଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ସୁନ୍ଦର ଲେଖାଟିଏ ରୟାଲ ସୋସାଇଟିକୁ ପଠାଇଥିଲେ  । ତାଙ୍କର ଏ ଲେଖାଟିର ବେସ ଆଦର ହେଲା  ।

ବସନ୍ତ ଟିକା କିପରି  ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ ?

ଜେନର ନିଜେ ପିଲାଦିନେ ସେତେବଳେ ପ୍ରଚଳିତ ବସନ୍ତ ଟୀକା ନେଇଥିଲେ  । ଟୀକା ନେଇ ତାଙ୍କୁ ଜର ହେଲା, ମୁଣ୍ଡ ବିନ୍ଧିଲା , ତଣ୍ଟି ଶୁଖିଗଲା  । ଚାରିଆଡ ହଳଦିଆ ପୁଣି କେବେ କେବେ ଲାଲ ବା କଳା ଦିଶିଲା  । ପୁଣି ବଡ ଦିନେ ବସନ୍ତ ହେଲା ! ଏ ଅଭିଜ୍ଞତା ସେ ଭୁଲି ନଥିଲେ  । ଡାକ୍ତର ହିସାବରେ ବସନ୍ତ ରୋଗରେ ତାଙ୍କ ଆଖିଆଗରେ ଶହ ଶହ ଲୋକ ମାରିବାର ସେ ଦେଖିଲେ । ସେତେବେଳେ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କର ଗୋଟିଏ ବିଶ୍ଵାସ ଥାଏ ଯେ ଯାହାକୁ ଗାଈ ବସନ୍ତ ହୁଏ, ତାକୁ କେବେ ବସନ୍ତ ରୋଗ ଧରେନା । ଗାଈ ବସନ୍ତକୁ ଧରୁଥିବା ବସନ୍ତ ପାରି ଆଦୌ ସାଂଘାତିକ ହୁଏ । ଗାଈଙ୍କୁ ବିଶେଷ କଷ୍ଟ ହୁଏନା  । ଗାଈ ଠାରୁ ଏ ବେମାରି ମଣିଷକୁ ଡେଇଁଲେ ତା ‘ ଦେହ ହାତରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଫୋଟକା ହୁଏ ଓ ସେ ସବୁକୁ ଦିନ କେଇଟାରେ ଶୁଖିଯାଏ  । ଜେନର ଅନୁସନ୍ଧାନ କରି ଦେଖିଲେ ଯେ ଗାଈ ବସନ୍ତ ହେଉଥିବା ଲୋକକୁ କେବେ ବସନ୍ତ ଧରୁ ନଥିବା କଥାଟି ସତ  ।  ଅର୍ଥାତ ଗାଈଆ ବସନ୍ତର ଭୂତାଣୁ ମଣିଷ ଶରୀରରେ ବସନ୍ତର ପ୍ରତିଷେଧକ ଭାବେ କାମ କରେ, ମାତ୍ର ପରୀକ୍ଷା କରି ଏ କଥାଟି ପ୍ରମାଣ କରିବା କାଠିକର ପାଠ  । କଳ୍ପନା କର ସେ ଯୁଗରେ କିଏ କାହିଁକି ନିଜ ଦେହରେ ବସନ୍ତର ଲସା ପୁରାଇବାକୁ ହେବ, ଯାହାହେଉ ବ୍କୁ ଖୋସାମତ ଓ କିଛି ଅର୍ଥ ପ୍ରଦାନ ପୂର୍ବକ ଗୋଟିଏ ବାଳକ ଉପରେ ଏହି ପରୀକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଜେନର ପିଲାର ବାପାମାଙ୍କୁ ରାଜି କରାଇଲେ   । ଏହି ବାଳକର ବାହୁକୁ ଟିକିଏ ଚିରି ସେ ବାଟେ ଗୋଟିଏ ଗଉଡୁଣୀ ହାତରେ ହୋଇଥିଲା ଗାଈ ବସନ୍ତକୁ ଫୋଟକା ଲସା ପ୍ରବେଶ କରାଗଲା  । ସାତଦିନ ପରେ ପିଲାଟିକୁ ସାମାନ୍ୟ ଜନ, ଭୋକ ହେଲାଣି । ନଅ ଦିନ ବେଳକୁ ତାର ଯନ୍ତ୍ରଣା ବଢିଲା  । ଦୁଃଶ୍ଚିନ୍ତାରେ ଜେନର ମଧ୍ୟ ଛାତ  । ଯାହାହେଉ, ଏହାର ଦି ଦିନ ପରେ ପିଲାଟି ସୁସ୍ଥ ହୋଇ ଉଠିଲା  । ଏହା ୧୭୯୭ ମସିହା ମେ ମାସର ଘଟନା  । ତେବେ ପିଲାକୁ ଭବିଷ୍ୟରେ ବସନ୍ତ ଆକ୍ରମଣ କରିବ ନାହିଁ ଏହାର ପ୍ରମାଣ କଣ  ? ଦେଢ ମାସ  ପରେ ପିଲା ଦେହରେ ବସନ୍ତ ପୂଜ ପୁରାଇ ଜେନର ଦେଖିଲେ ଯେ ତାର କିଛି ହେଉ ନାହିଁ  । ତାଙ୍କର ଏ ସାଫଲ୍ୟକୁ ଡାକ୍ତରମାନେ କିନ୍ତୁ ମାଣିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନଥିଲେ   ।

ସତ୍ୟ ଥରେ ପ୍ରକାଶିତ ହେଲେ ତାକୁ ଅଧିକ କାଳ ଢାଙ୍କି ରଖିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ  । ଜେନରଙ୍କ ସାଫଲ୍ୟର ବର୍ଷକ ପରେ ଘୋଡାଙ୍କୁ ବସନ୍ତ ଧରିଲା  । ଘୋଡାଙ୍କ ଠାରୁ ବସନ୍ତ ଗାଈଙ୍କୁ ଡିଏଁ ଓ ଗାଈ ଠାରୁ ମଣିଷ ପାଖକୁ ଆସେ । ଘୋଡାଙ୍କ ବସନ୍ତକୁ ଗ୍ରୀଜ ରୋଗ କୁହନ୍ତି  । ଏହି ରୋଗ ହେଲେ ଘୋଡାର ଗୋଡ ଗଣ୍ଠି ଫୁଲେ ଓ ପାଚି ପୂଜ ବାହାରେ   ।  ଘୋଡା ବେଶୀ ହଇରାଣ ନ ହୋଇ ଭଲ ହୋଇଯାଏ   । ଘୋଡା ଠାରୁ ଏ ରୋଗ ବସନ୍ତ ଆକାରରେ ଗାଈ ଓ ମଣିଷକୁ ଡିଏଁ  । ଘୋଡାଙ୍କୁ ବସନ୍ତ ଧରିବାରୁ ମଣିଷମାନେ ଅସମ୍ଭାଳ ହେଲେ  । ଜେନରଙ୍କୁ ଖୋଜା ପଡିଲା   । ବାବୁ ! ଏମିତି ମାରିବା ଅପେକ୍ଷା ତମ ଟୀକା ନେଇ କାଳେ ବଞ୍ଚିଯିବୁ  । ଏଇ ମନୋଭାବରେ ଲୋକେ ଜେନରଙ୍କ ପାଖରେ ଭିଡ କଲେ । ଗୋ ବସନ୍ତ ସଂଗ୍ରହ କରି ସେ ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ଟୀକା ଦେଇଥିଲେ ସେମାନେ ବସନ୍ତ ଭୋଗିଲେ ନାହିଁ   ।

ସମ୍ମାନ

ଚାରି ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ଭିତରେ ଜେନର ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ଆବିଷ୍କାର କରିଛନ୍ତି ବୋଲି ଲୋକଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସ ଆସିଗଲା  । ୧୮୦୨ ରେ ଜେନରଙ୍କ ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ଜ୍ଞାପନ କରି ବ୍ରିଟିଶ ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟ ତାଙ୍କୁ ଦଶ ହଜାର ପାଉଣ୍ଡ ପୁରସ୍କାର ଦେବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗ୍ରହଣ କଲେ   । କିଛି ବର୍ଷ ପରେ ବ୍ରିଟିଶ ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟ ତାଙ୍କୁ ଆଉଥରେ କୋଡିଏ ହଜାର ପାଉଣ୍ଡ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା   ।  ଅନେକ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜର୍ମାନୀମାନେ ନିଜ ଦେଶରେ ଜେନରଙ୍କ ଜନ୍ମଦିବସକୁ ମହା ଆଡମ୍ବରରେ ପାଳନ କଲେ   । ଟୀକାର ଆବିଷ୍କାର ପ୍ରତି କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଇ ରୋମାନ କ୍ୟାଥଲିକ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଧାର୍ମିକ ପଟୁଆର ବାହାରିଲେ   ।

ମୃତ୍ୟୁ

ପ୍ରକୃତ ବିଜ୍ଞାନୀ ସାରା ପୃଥିବୀର ଓ ପୃଥିବୀର ସବୁ ଦେଶ ଲୋକେ ତାଙ୍କୁ ଆପଣାର ମଣନ୍ତି   । ଫ୍ରାନ୍ସ ଓ ଇଂଲଣ୍ଡ ମଧ୍ୟରେ ଘମାଘୋଟ ଲଢେଇ ଚାଲିଥାଏ   । ସେତେବେଳେ ଫ୍ରାନ୍ସ ର ଅଧିପତି ସର୍ବ ଶକ୍ତିମାନ ନେପୋନିୟନ  । ଦୁଇଜଣ ଇଂରେଜ ଫ୍ରାନ୍ସରେ ଅଟକ ଥାଆନ୍ତି   । ଦୁହିଁଙ୍କୁ ଖଲାସ କରିଦେବା ପାଇଁ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ଅନୁରୋଧ କୁ ନେପୋଲିୟନ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଦେଲେ   । ଶେଷରେ ଏଇ ଅନୁରୋଧ ଜେନର ନେପୋଲିୟନଙ୍କୁ କଲେ  । ବନ୍ଦୀ ଦ୍ୱୟ ତତକ୍ଷଣାତ ଖଲାସ   ।

ଜେନରଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ୧୮୨୩ ରେ ଘଟିଥିଲା   । ଏହାର ଶହେବର୍ଷ ପରେ ଅଗ୍ରଣୀ ବୀଜାଣୁ ତତ୍ତ୍ଵଜ୍ଞମାନେ ଜେନରଙ୍କ ପଦାକୁ ଅନୁସରଣ କରି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସାଂଘାତିକ ବେମାରୀର ପ୍ରତିଷେଧକ ବାହାର କରିବା ପାଇଁ ଅଣ୍ଟା ଭିଡି ବାହାରିଲେ   ।

ସଂଗୃହିତ - ଶରତ କୁମାର ମହାନ୍ତି

Last Modified : 10/29/2019



© C–DAC.All content appearing on the vikaspedia portal is through collaborative effort of vikaspedia and its partners.We encourage you to use and share the content in a respectful and fair manner. Please leave all source links intact and adhere to applicable copyright and intellectual property guidelines and laws.
English to Hindi Transliterate