ଜୀବ ବିଜ୍ଞାନ-ଦୀର୍ଘ ଉତ୍ତର ମୂଳକ

୨ ମାର୍କ ସମ୍ବଳିତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଇଷ୍ଟରେ କଳିକନ କିପରି ହୋଇଥାଏ   । 
   1. ଇଷ୍ଟରେ କଳିକନ ବା କୋରକୋଦଗମ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ମୂଳ ମାତୃକୋଷରୁ ଜାତ ଅପତ୍ୟ କୋଷ କଳିକା ବା କୋରକ ଆକାରରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ  ।
   2. ଏହି କଳିକା କ୍ରମଶଃ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ମାତୃକୋଷରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୁଏ ଏବଂ ଶେଷରେ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଇଷ୍ଟକୋଷରେ ପରିଣତ ହୁଏ    ।
2. କାଲସ କଣ
   1. ଟିସୁ ପୋଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଉଦ୍ଭିଦର ଜୀବକୋଷ ଅଥବା ଟିସୁଗୁଡିକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ରୂପେ ସଂଗଠିତ ପୋଷାକ ମାଧ୍ୟମ ଦ୍ଵାରା ବଢାଇ ଗୋଟିଏ ଜୀବକୋଷରୁ ଅନେକ ଜୀବକୋଷ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଏ  ।
   2. ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଟିସୁ ସମୂହକୁ ସାମଗ୍ରିକ ଭାବେ କାଲସ କୁହାଯାଏ  ।
3. ସମ ଯୁଗ୍ମନ ଓ ଅସମ ଯୁଗ୍ମନ କଣ
   1. ପୁଂ ଯୁଗ୍ମଜ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ଯୁଗ୍ମଯ ଏକା ପରି ହୋଇଥିଲେ ସେଗୁଡିକ ସମଯୁଗ୍ମକ ତଥା ସେମାନଙ୍କ ମିଲନକୁ ସମ ଯୁଗ୍ମନ କୁହାଯାଏ   ।
   2. ଯୁଗ୍ମକ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ହୋଇଥିଲେ ସେଗୁଡିକୁ ଅସମ ଯୁଗ୍ମକ ତଥା ସେମାନଙ୍କ ମିଲନକୁ ଅସମ ଯୁଗ୍ମନ କୁହାଯାଏ   ।
4. କୋଷ ଜୀବକ ବିଭାଜନ କିପରି ହୁଏ
   1. ଉଦ୍ଭିଦ ମାତୃକୋଷର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଏକ କୋଷପଟ୍ଟିକା ଦେଖାଯାଏ  । କ୍ରମେ ଏହା ସୁସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇ ମାତୃକୋଷର କୋଷଜୀବକ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ମାତୃକୋଷଟି ଦୁଇଟି ସମରୂପୀ ଅପତ୍ୟ କୋଷରେ ପରିଣତ ହୁଏ  ।
   2. ପ୍ରାଣୀ ମାତୃକୋଷଟି କୋଷପଟ୍ଟିକା ତିଆରି ହୁଏ ନାହିଁ , ଏଠାରେ କୋଷଜୀବକର ସଂକୋଚନ ସୂକ୍ଷ୍ମସୂତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ହୋଇ ଦୁଇଟି ଅପତ୍ୟ କୋଷ ତିଆରି ହୁଏ  ।
5. ଉଦାହରଣ ଏକ ଏକଲିଙ୍ଗୀ ଫୁଲ ଓ ଦ୍ଵିଲିଙ୍ଗୀ ଫୁଲ କଣ ଲେଖ
   1. କେବଳ କେସର ବା କେବଳ ଫଳିକା ଥିବା ଫୁଲକୁ ଏକଲିଙ୍ଗୀ ଫୁଲ କୁହାଯାଏ   ।  ଉଦାହରଣ – କଖାରୁ , ଅମୃତଭଣ୍ଡା ଇତ୍ୟାଦି   ।
   2. ଉଭୟ କେଶର ଓ ଫଳିକା ଥିବା ଫୁଲକୁ ଦ୍ଵିଲିଙ୍ଗୀ  ଫୁଲ କୁହାଯାଏ  ।  ଉଦାହରଣ – ମନ୍ଦାର , ସୋରିଷ ଇତ୍ୟାଦି  ।

୩ ମାର୍କ ସମ୍ବଳିତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଡିପ୍ଲୋଟିନ ଉପାବସ୍ଥାରେ ଗୁଣସୂତ୍ରର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଗୁଡିକ ଲେଖ
   1. ଡିପ୍ଲୋଟିନରେ ଗୁଣସୂତ୍ର (ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦୁଇ ଏକକ ସୂତ୍ର ସହ) ଗୁଡିର ପୃଥକୀକରଣ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ  ।
   2. ସେମାନେ କେବଳ କେତେକ ବିନ୍ଦୁରେ ପରସ୍ପର ସହିତ ଲାଗି ରହି ଅନ୍ୟ ଅଂଶରେ ପୃଥକ ହୋଇଥାଆନ୍ତି  ।  ଏହି ମିଲନ ସ୍ଥଳକୁ କାଏଜମା କୁହାଯାଏ  ।
   3. ଯୁଗଲ ଗୁଣସୂତ୍ରଗୁଡିକର ଏହି ମିଲନସ୍ଥଳ ନିକଟରେ ସେମାନନ ଏକକ ସୂତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଅଂଶ ବିନିମୟ ଦ୍ଵାରା ଜିନ ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି  ।  ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପାରାନ୍ତରଣ କୁହାଯାଏ  ।
2. ରେଣୁ ଭବନ ଦ୍ଵାରା ଅପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭିଦର ବଂଶବୃଦ୍ଧି କିପରି ଘଟିଥାଏ   । 
   1. I.          ଛତୁ ଓ ଫିମ୍ପି ଜାତୀୟ କବକରେ ଅସଂଖ୍ୟ କଳାରଙ୍ଗର ରେଣୁ ଦେଖାଯାଏ  ।  ଏହି ରେଣୁଗୁଡିକ ନିର୍ଗତ ହୋଇ ଜଳ ବା ବାୟୁରେ ଭାସି ବୁଲନ୍ତି ଓ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ମିଳିଲେ ଅଙ୍କୁରିତ ହୋଇ ନୂତନ ଉଦ୍ଭିଦ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି  ।
   2. II.          ୟୁଲୋଥ୍ରୀକସ ପରି ଶୈବାଳରେ 4.5 ବା ଅଧିକ ଚଳରେଣୁ ଜାତ ହୋଇଥାନ୍ତି   । ମାତୃକୋଷରୁ ନିର୍ଗତ ଏହି ଚଳରେଣୁ ଉପଯୁକ୍ତ ପରିବେଶରେ ସ୍ଥିର ହୋଇ ଅଙ୍କୁରିତ ହୁଅନ୍ତି ଓ ନୂତନ ଉଦ୍ଭିଦ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି  । ମ୍ୟୁକର ପରି ଅନେକ କବକ ମଧ୍ୟ ରେଣୁ ଭବନ ପଦ୍ଧତିରେ ବଂଶବୃଦ୍ଧି କରନ୍ତି   ।
   3. III.          ପେନିସିଲିୟମ ପରି କବକ ସାଧାରଣତଃ ଅଚଳ ରେଣୁ ଦ୍ଵାରା ବଂଶବୃଦ୍ଧି କରନ୍ତି  ।  ପାଇଥିୟମ ପରି କବକ ପରିବେଶ ଅନୁଯାଯାଇ ଚଳରେଣୁ ବା ଅଚଳରେଣୁ ଦ୍ଵାରା ବଂଶ ବୃଦ୍ଧି କରିଥାନ୍ତି   ।  ଅଧିକ ଆର୍ଦ୍ର ପରିବେଶ ଚଳରେଣୁ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ହୋଇଥିବା
3. ଏମିବାର ବହୁ ବିଭାଜନ  ପ୍ରକ୍ରିୟାଟିକୁ ବୁଝାଅ
   1. ପ୍ରତିକୂଳ ପରିବେଶରେ ଅର୍ଥାତ ଖରାଦିନେ ଏମିବା ରହୁଥିବା ପୋଖରୀ , ଗାଡିଆରୁ ପାଣି ଶୁଖିଗଲେ ବା ଅତ୍ୟଧିକ ଥଣ୍ଡା ଯୋଗୁଁ ପାଣି ବରଫ ହୋଇଗଲେ,  ଏମିବାର ତାର କୂଟପାଦଗୁଡିକୁ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି ନିଜ ଶରୀର ଚାରିପଟେ ତିନି ସ୍ତର ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ କଠିନ ଆବରଣ ବା କୋଷ୍ଠୀକା ଗଠନ କରେ  ।
   2. ଏହି ସମୟରେ ତାର ଚୟାପଚୟ କ୍ରିୟା ହ୍ରାସ ପାଏ   , ବାରମ୍ବାର ନ୍ୟଷ୍ଟି ବିଭାଜନ ଦ୍ଵାରା ଏମିବା ଶରୀରରେ  500-600 ଟି  ଛୋଟ ନ୍ୟଷ୍ଟି ତିଆରି ହୁଏ  ।  ପ୍ରତ୍ୟେକ ନ୍ୟଷ୍ଟି କିଛି ପରିମାଣର କୋଷ ଜୀବକ ଦ୍ଵାରା ଆବୃତ ହୋଇ ରହେ  ।  ଏହପରି ଭାବେ ସୃଷ୍ଟ ଅପତ୍ୟଗୁଡିକୁ “ କୁନି ଏମିବା ବା ଏମିବ୍ୟୁଲା କୁହାଯାଏ  ।
   3. ବର୍ଷା ଦିନର ଆଗମନରେ ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁକୂଳ ହେଲେ ଏହି କଠିନ ଆବରଣ ଜଳ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସି ଫାଟିଯାଏ  । କୋଷ୍ଠିକା ଭିତରେ ଥିବା ଅପତ୍ୟ କୁନି ଏମିବାମାନେ ବାହାରକୁ ଚାଲିଆସନ୍ତି ଓ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଭାବେ ଜୀବନଯାପନ କରନ୍ତି   ।

୪ ମାର୍କ ସମ୍ବଳିତ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର

1. ଡିମ୍ବାଣୁ ଜନନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରବସ୍ଥାଗୁଡିକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କର  ?
   1. ସ୍ତ୍ରୀଯୁଗ୍ମକ ବା ଡିମ୍ବାଣୁ ଜନନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।  ଡିମ୍ବାଶୟର ଆବରଣ ସହ ରହିଛି ଆଦି ଜାୟକ କୋଷ  ।  ଏହି କୋଷର ବିଭାଜନର ଫଳରେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ମୂଳ ଡିମ୍ବାଣୁ କୋଷ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ  । କୋଷର ବିଭାଜନ , ସମ ବିଭାଜନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପ୍ରଗୁଣନର ପ୍ରବସ୍ଥା କୁହାଯାଏ  ।
   2. ମୂଳ ଡିମ୍ବାଣୁ କୋଷ ତିଆରି ହେଲା ପରେ ବୃଦ୍ଧି ପ୍ରବସ୍ଥାରେ ତାହାର ଆକାରରେ ଖୁବବୃଦ୍ଧି ହୁଏ  ।  ଏହି ସମୟରେ ମୂଳ ଡିମ୍ବାଣୁ କୋଷ ଚାରିପାଖେ କିଛି ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଉଥିବା କୋଷ ଘେରି ରହିଥାନ୍ତି  ।  ମୂଳ ଡିମ୍ବାଣୁ କୋଷର ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିବା ପରେ ତାହାକୁ ପ୍ରାଥମିକ ଡିମ୍ବାଣୁ କୋଷ କୁହାଯାଏ    ।
   3. ପରିପକ୍ଵନ ପ୍ରବସ୍ଥାର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପ୍ରାଥମିକ  ଡିମ୍ବାଣୁ କୋଷର ଅର୍ଦ୍ଧ ବିଭାଜନ ହୁଏ  ।  ଫଳରେ 2 ଟି ଅପତ୍ୟ କୋଷ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଯେଉଁତିରେ  n ସଂଖ୍ୟକ ଗୁଣସୂତ୍ର ରହିଥାଏ   ।  ଅପତ୍ୟ କୋଷରେ କୋଷ ଜୀବନକର ପରିମାଣ କମ ବେସୀ ହୋଇଥିବାରୁ ଗୋଟିଏ କୋଷର ଆକାର ଅନ୍ୟ କୋଷଠାରୁ ଯଥେଷ୍ଟ  ବଡ ହୋଇଥାଏ  ।  ବଡ କୋଷଟିକୁ ଦ୍ଵିତୀୟକ ଡିମ୍ବାଣୁ କୋଷ ଓ ଛୋଟ  କୋଷଟିକୁ ପ୍ରଥମ ପୋଲା  ବଡି କୁହାଯାଏ  ।
   4. ଦ୍ଵିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଦ୍ଵିତୀୟ ଡିମ୍ବାଣୁ କୋଷ ଏବଂ ପ୍ରଥମ ପ୍ଲାର ବଡି ପୁନର୍ବାର ସମ ବିଭାଜନ  ହୋଇଥାଏ   ।  ଦ୍ଵିତୀୟ  ଅପତ୍ୟ କୋଷରୁ ବଡ କୋଷଟି ଡିମ୍ବାଣୁ ଓ ସାନଟି ଦ୍ଵିତୀୟ ପୋଲାର ବଡି ତିଆରି ହୁଏ   ।  ସେହିପରି ପ୍ରଥମ  ପୋଲାର ବଡିର ବିଭାଜନରୁ ଦୁଇଟି ଅତିରିକ୍ତ ପ୍ଲାର ବଡି ତିଆରି ହୁଏ  । ପରିପକ୍ଵନ  ପ୍ରବସ୍ଥାର ଶେଷରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାଥମିକ ଡିମ୍ବାଣୁ କୋଷରୁ ଗୋଟିଏ ଡିମ୍ବାଣୁ ଓ ତିନୋଟି  ପୋଲାର ବଡି ତିଆରି ହୁଏ  ।
2. ଉଦ୍ଭିଦରେ ସମାୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟା କିପରି ସମ୍ପାଦନ ହୁଏ  ? ସପୁଷ୍ପକ ଆବୃତବୀଜୀ ଉଦ୍ଭିଦରେ ସମାୟନର ବିଶେଷତ୍ଵ ଲେଖ  । 
   1. ପରାଗରେଣୁ  ଗର୍ଭଶୀର୍ଷରେ ପଡେ  ।  ଗର୍ଭଶୀର୍ଷରେ ଶର୍କରା , ଜୈବିକ ଅମ୍ଳ  ଓ ଅନ୍ୟାନ ପଦାର୍ଥର ମିଶ୍ରଣକୁ ଏକ ଅଠାଳିଆ ପଦାର୍ଥ ଜାତ ହୁଏ  ।  ପରାଗରେଣୁ ଏହି ପଦାର୍ଥର ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସି ସେଠି ଲାଗି ରହେ ଓ ତାହାର ବାହାର ଆବରଣୀଟି ଫାଟିଯାଏ   ।  ଭୀତର ଆବରଣଟି ଗୋଟିଏ ନାଲି ଆକାରରେ ବାହାରି ଅଙ୍କୁରିତ ହୁଏ   ।
   2. ଏହି ନଳୀ ଦଣ୍ଡ ମଧ୍ୟ ଦେଇ ଭ୍ରୂଣାଶୟ ଆଡକୁ ବଢେ   ।  ଏହାକୁ ପରାଗ ନାଲି କୁହାଯାଏ  ।  ପରାଗନଳୀରେ କିଛି କୋଷରସ ସହିତ ଦୁଇଟି ପୁଯୁଗ୍ମକ ଗୋଟିଏ ନଳୀ ନ୍ୟଷ୍ଟି ଥାଏ  ।
   3. ପରାଗ ନଳୀ ବୀଜରନ୍ଧ୍ର ବାଟ ଦେଇ ଡିମ୍ବାଶୟରେ ଥିବା ଭ୍ରୂଣାଶୟ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କଳା ପରେ ସେଠାରେ ପରାଗନଳୀର ଅଗ୍ରଭାଗ ଫାଟିଯିବା ଦ୍ଵାରା ପୁଯୁଗ୍ମକ ଡିମ୍ବକୋଷ ସହିତ ମିଳିତ ହୋଇ ଯୁଗ୍ମଯ ଗଠନ କରେ   ।  ଅନ୍ୟ ପୁଯୁଗ୍ମକଟି ଦ୍ଵିତୀୟକ ନ୍ୟଷ୍ଟି ସହିତ ମିଳିତ ହୋଇ ଭ୍ରୂଣାପୋଷ ନ୍ୟଷ୍ଟି ଗଠନ କରେ  ।  ନଳୀ ନ୍ୟଷ୍ଟି ସହିତ ମିଳିତ ହୋଇ ଭ୍ରୂଣପୋଷ ନ୍ୟଷ୍ଟି ଗଠନ କରେ  । ନଳୀ ନ୍ୟଷ୍ଟିଟି ପରାଗ ନଳୀ ମଧ୍ୟରେ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ   ।   ପୁଯୁଗ୍ମକ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ଯୁଗ୍ମକର ମିଲନକୁ ସମାୟନ କୁହାଯାଏ   ।
   4. ବିଶେଷତ୍ଵ :- ସପୁଷ୍ପକ ଆବୃତବୀଜୀ ଉଦ୍ଭିଦରେ ଦୁଇଟି ସମାୟନ କ୍ରିୟା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ  । ପ୍ରଥମଟି ହେଲା , ଗୋଟିଏ ପୁଯୁଗ୍ମକ ସହିତ ଡିମ୍ବାଣୁର ସମାୟନ ଓ ଅନ୍ୟଟି ହେଲା ଦ୍ଵିତୀୟକ ନ୍ୟଷ୍ଟି ସହିତ ଦ୍ଵିତୀୟ ପୁଯୁଗ୍ମକର ମିଳନ  ।  ପ୍ରଥମ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଦ୍ଵିଗୁଣିତ   (2n) ସଂଖ୍ୟକ ଗୁଣସୂତ୍ର ଥିବା ନ୍ୟଷ୍ଟି ବିଶିଷ୍ଟ ଭ୍ରୂଣାପୋଷ ହୋଇଥାଏ   ।  ସପୁଷ୍ପକ ଉଦ୍ଭିଦର ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଦ୍ଵିସମାୟନ କୁହାଯାଏ   ।  ଏହା  ସପୁଷ୍ପକ ଆବୃତବୀଜୀ ଉଦ୍ଭିଦର ଏକ ବିଶେଷତ୍ଵ  ।

ଆଧାର : ବୋର୍ଡ଼ ଅଫସେକେଣ୍ଡାରୀ ଏଡୁକେସନ ( ସମାଜ )