ପାଗ ଓ ଜଳବାୟୁ (ବାୟୁଚାପ)

ବାୟୁଚାପ

ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ  ବିଭିନ୍ନ   ପ୍ରକାର  ଗ୍ୟାସ , ଜଳକଣା , ଧୂଳିକଣା  ଇତ୍ୟାଦି  ଅଛି   । ଏ  ସବୁର  ଓଜନ  ଅଛି   । ପୃଥିବୀ  ପ୍ରୁଷ୍ଠର  ଏକ  ଏକକ  କ୍ଷେତ୍ରଫଳ  ପ୍ରତି  ଏହି  ବସ୍ତୁର  ବଳ କୁ  ଚାପ  କୁହାଯାଏ   । ପୃଥିବୀର  ପୃଷ୍ଠ  ଦେଶରେ  ବାୟୁର  ଓଜନ  ଖୁବ୍ ବେଶୀ   । କ୍ରମେ  ଉପରକୁ  ହ୍ରାସ  ପାଏ   । ସମୁଦ୍ର  ପତ୍ତନ  ମାନ  ଅନୁସାରେ  ଏକ  ବର୍ଗ  ସେଣ୍ଟିମିଟର  ସ୍ଥାନ  ପ୍ରତି  ୧୦୩୪. ୩୦ (ଏକ ବର୍ଗ ଇଞ୍ଚ ପ୍ରତି  ୧୪.୭ ପାଉଣ୍ଡ , ୧ କି.ଗ୍ରା = ୨.୨୦୫ ପାଉଣ୍ଡ )  । ପୃଥିବୀର  ୫୦୪ ନିୟୁତ  ବର୍ଗ  କିଲୋମିଟର   ପୃଷ୍ଠଭୂମି   ଉପରେ  ପ୍ରାୟ  ୫.୭୫ * ୧୦ ଟନ   ଓଜନର  ବାୟୁ  ପୂରି  ରହିଛି   । (୧୧୪୦.୮ ଗ୍ରାମ / ବର୍ଗ ସେଣ୍ଟିମିଟର )  ।

ପବନର  ଚାପ

ପବନର  ଚାପ  ପବନର  ବେଗର  ଉପରେ  ନିର୍ଭର  କରେ  ଏବଂ  ଏହା  ବେଗ   ବର୍ଗ  ସହିତ  ସମଆନୁପାତିକ  ଅଟେ ( ପି = )  । ଏଥିପାଇଁ  ବତାସର  ଧ୍ଵଂସ   ଶକ୍ତି  ପ୍ରବଳ   । ଏକଶହ କି.ମି. ବେଗରେ  ବହୁଥିବା   ପବନର   ଧ୍ଵଂସ  ଶକ୍ତି  ୧୦ କି.ମି. ବେଗରେ  ବହୁଥିବା  ପବନର  ଶହେ  ଗୁଣ  (୧୦୦ * ୧୦୦ / ୧୦*୧୦ )  । ଘଣ୍ଟାକୁ  ୭ – ୧୦ କି.ମି. ବେଗରେ  ବହୁଥିବା   ପବନ  ଏକ  ବର୍ଗ  ସେ.ମି.  କ୍ଷେତ୍ର  ଉପରେ  ୩୬ ଗ୍ରାମ   ଓଜନର  ଚାପ  ପ୍ରୟୋଗ  କରିଥାଏ   । କିନ୍ତୁ  ୯୦ – ୧୨୦ କି.ମି. ବେଗରେ   ବହୁଥିବା  ପବନ  ଏକ  ବର୍ଗ  ସେ.ମି. କ୍ଷେତ୍ର  ଉପରେ  ୬୦୦ ଗ୍ରାମ  ଓଜନର  ଚାପ  ପ୍ରୟୋଗ  କରିଥାଏ ।

ଘନଫଳ  ପ୍ରତି  ବସ୍ତୁତ୍ଵର  ଅନୁପାତକୁ  ସାନ୍ଧ୍ରତା   କୁହାଯାଏ  / ଘନଫଳ (ଘନ ସେ.ମି.) । ଜଳ  ସାନ୍ଧ୍ରତା ୧ ଘନ   ସେ.ମି. ପ୍ରତି  ୧ ଗ୍ରାମ   । ଏହି  ଅନୁସାରେ  ବାୟୁର  ସାନ୍ଧ୍ରତା  ଏକ  ଘନ  ସେ.ମି.  ପ୍ରତି  ୦.୦୦୧୨୯୩ ; ଅର୍ଥାତ୍  ଜଳ  ସାନ୍ଧ୍ରତାର  ପ୍ରାୟ  ଏକ  ହଜାର  ଭାଗ   । ଉଚ୍ଚତା  ବଢିଲେ  ବାୟୁର  ସାନ୍ଧ୍ରତା  କମେ   । ଓଜନ  ମଧ୍ୟ  କମେ  । ଆକାଶରେ  ଥିବା  ସମୁଦାୟ  ବାୟୁର   ଓଜନର  ଅଧେ  କେବଳ  ପୃଥିବୀ  ପୃଷ୍ଠକୁ  ଲାଗି  ରହିଥିବା  ୫ – ୬ କି. ମି. ଉଚ୍ଚତା  ଭିତରେ  ଆବଦ୍ଧ  ଥାଏ   । ୧୦୫ କିଲୋମିଟର   ଉଚ୍ଚରେ   ବାୟୁର   ଓଜନ  ସମୁଦ୍ର  ପତନଠାରେ  ଏହାର  ଓଜନର  ୧/୧୦୦୦,୦୦୦ ଭାଗ ।

ଗତିଶୀଳ  ବାୟୁକୁ   ପବନ  କୁହାଯାଏ   । ବାୟୁ  ଉତ୍ତପ୍ତ  ହେଲେ  ବାୟୁର  ସାନ୍ଧ୍ରତା  ହ୍ରାସ  ପାଏ   । ବାୟୁ  ଉର୍ଦ୍ଧ୍ଵଗତି ହୁଏ  । ଚାପ  ହ୍ରାସ  ପାଏ  । ଚତୁପାର୍ଶ୍ଵସ୍ଥ  ଘନ  ଶୀତଳ  ଓ  ଗୁରୁବାୟୁ  ଊର୍ଦ୍ଧ୍ଵଗାମୀ  ଉତ୍ତପ୍ତ  ଉଶ୍ଵାସ  ଏବଂ  ନିମ୍ନଚାପ  ବାୟୁର  ସ୍ଥାନ  ପୂରଣ  କରିଥାଏ   । ଏହାଦ୍ଵାରା   ଦୁଇସ୍ଥାନ  ମଧ୍ୟରେ  ବାୟୁଚାପ  ଓ  ଉତ୍ତାପର  ପାର୍ଥକ୍ୟ  ହ୍ରାସ   ପାଇଥାଏ ।

ଓଡିଶାରେ  ଖରାଦିନେ  ଦକ୍ଷିଣା  ପବନ  ବହେ   । ଭୂଭାଗରେ  ବାୟୁମଣ୍ଡଳ  ସୂର୍ଯ୍ୟତାପ   ହୋଇ  ଉତ୍ତପ୍ତ  ହୋଇଯାଏ   । ବାୟୁ  ଊର୍ଦ୍ଧ୍ଵଗାମୀ  ହୁଏ   । ଏହାର  ସ୍ଥାନ  ପୂରଣ   କରିବା  ପାଇଁ  ଭାରତ  ମହାସାଗର  ଉପରିସ୍ଥ  ଘନବାୟୁ  ପ୍ରବାହିତ  ହୋଇଥାଏ   । ଶୀତଦିନେ  ଉତ୍ତର  ଦିଗରୁ  ଶୀତଳ  ଓ  ଥଣ୍ଡା  ବାୟୁ  ପ୍ରବାହିତ  ହୋଇ  ଶୀତ  ମଧ୍ୟ  ବଢାଇ  ଦେଇଥାଏ   । ପବନର  ବର୍ଣ୍ଣନା  ଲାଗି  ଏହାର  ଦିଗ  ଓ  ବେଗ   ଉଲ୍ଲେଖ   କରିବା  ଆବଶ୍ୟକ   । ଯେଉଁ  ଦିଗରୁ  ପବନ  ବହିଥାଏ , ସେ  ଦିଗକୁ  ପବନର   ଦିଗ  ବୋଲି  କୁହାଯାଏ   । ଉତ୍ତର  ଦିଗରୁ  ପବନ  ବହିଲେ  ଉତ୍ତରା  ପବନ , ପୂର୍ବ  ଦିଗରୁ  ପବନ  ବହିଲେ ପୂବେଇ  ପବନ , ଦକ୍ଷିଣ  ଦିଗରୁ  ପବନ  ବହିଲେ  ଦକ୍ଷିଣା  ପବନ  ବୋଲି  କୁହାଯାଏ   । ଯେଉଁ  ଯନ୍ତ୍ର  ସାହାଯ୍ୟରେ  ପବନ  କେଉଁ ଦିଗରୁ  ବହୁଛି  ବୋଲି   ଜଣାପଡେ , ସେହି  ଯନ୍ତ୍ରକୁ  ପବନ  ଦିଗ  ବାରିଣୀ  ଯନ୍ତ୍ର  କୁହାଯାଏ   । ପବନ  ଦିଗ  ବାରିଣୀ  ଯନ୍ତ୍ରର   ତୀର  ଯେଉଁ  ଦିଗକୁ  ମୁହଁ  କରିଥାଏ  ପବନ  ସେହି  ଦିଗରୁ  ବୋହୁଛି  ବୋଲି  ଜଣାଯାଏ   । ପବନର  ବେଗ  ଘଣ୍ଟା  ମିନିଟ  ବା  ସେକେଣ୍ଡ  ପ୍ରତି  କିଲୋମିଟର  ବା  ମିଟର  ହିସାବରେ   ପ୍ରକାଶ  କରାଯାଏ    । ଯେଉଁ  ଯନ୍ତ୍ର  ଦ୍ଵାରା  ପବନର   ବେଗ   ମପାଯାଏ  ତାହାକୁ  ପବନ  ବେଗ  ମାପି  ଯନ୍ତ୍ର  କୁହାଯାଏ   । ଘଣ୍ଟାକୁ  ୬୦ କି.ମି. ବେଗରେ  ବହିଲେ , ମିନିଟ  ପ୍ରତି  ୧୦୦୦ ମିଟର , ବା  ସେକେଣ୍ଡ  ପ୍ରତି  ୧୬.୬୬ ମିଟର   ।

ଆଧାର - ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷା ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ  ଓ ରାଜ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଗବେଷଣା ଓ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପରିଷଦ