ଆମେ ବାସ କରୁଥିବା ପୃଥିବୀରେ ଖୁସି ମନାଇବା ଏବଂ ପ୍ରଶଂସା କରିବା ପାଇଁ ଅନେକ ଜିନିଷ ଭରି ହୋଇ ରହିଛି । ଏଥିରେ ଆମ ପରିବେଶ ମଧ୍ୟ ଆନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟେ । ମାତ୍ର ଆମେ ସେହି ପରିବେଶକୁ, ଯିଏ ଆମକୁ ଅବଧାରଣ କରି ରଖିଛି, ଆମର ଅକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଦ୍ଵାରା ପରିବର୍ତ୍ତିତ କରିଚାଲିଛୁ । ଏକ ଅସହଯୋଗୀ ପରିବେଶରେ ବାସ କରିବା ଆମ ସମୟଙ୍କ ପାଇଁ ଅଧିକ କଠିନ ବା କାଠିକର ହେବ । ବିଭିନ୍ନ ଭୂମଣ୍ଡଳୀୟ / ଜାଗତୀୟ (global) ବିଷୟ ସମସ୍ୟା କିମ୍ବା ଉଦବେଗ (concern) ସେଗୁଡିକର ସମାଯୋଜନ (coping) ନିମିତ୍ତ ସମାବ୍ୟ ରଣକୌଶଳଗୁଡିକ ବିଷୟରେ ଆଲୋକ ପାତ କରିବ ।
ବଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ମାନବୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ସହରୀକରଣ, ଶିଳ୍ପାୟନ ଯୋଗୁ ପରିବେଶର ତୀବ୍ରହୁତ ଅବକ୍ଷୟ ହୋଉଛି । ଏହା ଜୀବନ ସହାୟକ ତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଭୀଷଣଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି । ବିଶ୍ୱର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିକାଶାତ୍ମକ ଅସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଭିନ୍ନତା (developmental discripancies) ଆମ ସାଧାରଣ ଭୂମଣ୍ଡଳୀୟ ପରିବେଶ ପ୍ରତି ଗଭୀର ସଙ୍କଟ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି । ପରିଣାମ ସ୍ଵରୂପ ଆମକୁ ଜଟିଳ ପରିବେଶୀୟ ସମସ୍ୟା, ଯେଉଁଗୁଡିକର ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଯୋଗ୍ୟ, ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡୁଛି । ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଜଗତୀୟ ପରିବେଶୀୟ ସମସ୍ୟାଗୁଡିକ ହେଲା ।
ସବୁଜ ଗୃହ ପ୍ରଭାବ କ’ଣ ?
ନିକଟ ଅତିତରେ ପୃଥବୀ ଚାରିପଟର ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି । ଏହା ସବୁଜ ଗୃହ ପ୍ରଭାବ ଯୋଗୁଁ ହେଉଛି । ସବୁଜ ଗୃହ ଏକ କାଚ ନିର୍ମିତ କୋଠରୀ ହୋଇଥାଏ । ଯେଉଁଥିରେ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକକୁ ଆବଦ୍ଧ କରି ଉଷ୍ମତା ପ୍ରଦାନ ପୂର୍ବକ ଉଭିଦମାନଙ୍କୁ ବଢ଼ା ଯାଇଥାଏ । ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ (ଏକ ପ୍ରକାର ଶକ୍ତି) କାଚ ମଧ୍ୟ ଦେଇ ପ୍ରବଶେ କରିଥାଏ ଏବଂ ଭିତରେ ଅବ ଶୋଷିତ ହୋଇ ଉତ୍ତାପ ବିକିରଣ ବା ବିମୋଚନ କରିଥାଏ । ସୂର୍ଯ୍ୟଲୋକର ବିପରୀତ, କାଚଘର ଭିତରେ ସୃଷ୍ଟି ଏହି ତାପ ବିକିରଣ କାଚ ମଧ୍ୟ ଦେଇ ବାହାରକୁ ଯାଇପାରେ ନାହିଁ । ଫଳରେ ଶୀତ ଦିନରେ ମଧ୍ୟ ସବୁଜ ଗୃହ ଭିତରେ ଉଭିଦର ବିକାଶବୃଦ୍ଧିକୁ ସହାୟତା | ଦେବା ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟଉଷ୍ଠ ଥାଏ । ଗୋଟିଏ କାଚ କୋଠରୀ/ଘର ଭିତରେ ସୌର ବିକୀରଣର ଅବଶୋଷଣ ଦ୍ୱାରା ଉତ୍ତାପ ତିଆରି ହେବା ବୃଦ୍ଧି ହେବା ପରିଘଟଣାକୁ ସବୁଜ ଗୃହ ପ୍ରଭାବ ବୋଲି କୁହାଯାଏ।
ବିଶ୍ଵତାପାୟନ ଓ ସବୁଜ ଗୃହ ପ୍ରଭାବ
ସବୁଜ ଗୃହ ପ୍ରଭାବ ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ଘଟଣା ଏବଂ ଏହା ପୃଥିବୀରେ ଲକ୍ଷଲକ୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଘଟିଆସୁଛି । ଏହି ପ୍ରାକୃତିକ ସବୁଜ ଗୃହପ୍ରଭାବ, ଯାହା ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଜଳୀୟ ବାଷ୍ପ ଏବଂ କ୍ଷୁଦ୍ର କଣିକା ସବୁର । ଉପସ୍ଥିତି ଯୋଗୁଁ ହୋଇଛି, କାରଣରୁ ପୃଥିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଜୀବନ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଛି । ଏସବୁ ଗୁଡିକୁ ମିଶି ସବୁଜ ଗୃହ ତାପାୟନ ଉଷ୍ମନ (avarting)ର ୯୫%ରୁ ଅଧୂକ ତାପଉତ୍ପନ୍ନ କରିଥାନ୍ତି । ସବୁଜ ଗୃହ ପ୍ରଭାବ ଯୋଗୁଁ ହାରାହାରି ଭୁମଣ୍ଡଳୀୟ ତାପମାତ୍ରା ପ୍ରାୟ ୧୫°c ରେ ଅନୁରକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ନିମ୍ନ ତାପମାତ୍ରାରେ ଜୀବନର ଅସ୍ତିତ୍ଵ ରହିପାରନ୍ତା ନାହିଁ ।
ସୌର ବିକିରଣ ପୃଥିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ପହଞ୍ଚିଥାଏ । ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଦ୍ଵାରା ଏହି ବିକିରଣ ମଧ୍ୟ କିଛି ମହାକାଶକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇ ଫେରିଯାଇଥାଏ । ମାତ୍ର ଆଉ କିଛି ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଦେଇ ଅତିକ୍ରମ କରି ପୃଥିବୀରେ ପହଞ୍ଚି ଥାଏ । ସେଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ ଅତ୍ୟେକ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଦ୍ଵାରା ଅବଶୋଷିତ ହୋଇଥାଏ। ଏବଂ ବାୟୁକୁ ଉତ୍ତପ୍ତ କରିଥାଏ । ବଳକା ବିକିରଣ ପୃଥିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ପହଞ୍ଚିଥାଏ । ବଉଁମାନ ପୃଥିବୀ ପୃଷ୍ଠତଳ ଉତ୍ତପ୍ତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଦୀର୍ଘ ତରଙ୍ଗ, କମ୍ ଶକ୍ତି (ଉଜାଣୀଲାଲ(infrared) ବିକିରଣ) ଉତ୍ସର୍ଜନ କରିଥାଏ । ଏହି ଅବଲୋହିତ ବିକିରଣ ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ଫେରିଯାଇଥାଏ । ମହାକାଶକୁ ଶତପ୍ରତିଶତ ବିକିରିତ ହୋଇ ଫେରିଯିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଏହାର ଅଧିକାଂଶ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଦ୍ଵାରା ଅବଶୋଷିତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ପୃଥିବୀ ପୃଷକୁ ପୁନଃ ବିକିରିତ ହୋଇ ଫେରିଆସିଥାଏ । ପୃଥିବୀ ପୃଷ୍ଠର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଏବଂ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ତାପମାତ୍ରା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।
ଶିଳ୍ପାୟନ ପୂର୍ବରୁ ସରଳ ମାନବୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପଗୁଡିକ ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ତାପମାତ୍ରାରେ କୌଣସି ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଆଦୃଶିଆ ବୃଦ୍ଧି କରି ନ ଥିଲା । ସହରୀ କରଣ ଏବଂ ଶିଳ୍ପାୟନ ଯୋଗୁଁ ସବୁଜ ଗୃହ/ ଗ୍ୟାସଗୁଡିକର ଉତ୍ସର୍ଜନ ଉଦ୍ବେଗର କାରଣ ପାଲଟିଛି । ଆଧୁନିକ ସମୟରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ସବୁଜ । ଗୃହ ଗ୍ୟାସଗୁଡିକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟଭାବେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ।
ସବୁଜ ଗୃହ ଗ୍ୟାସ – ସେଗୁଡିକର ଉତ୍ସ ଓ କାରଣ
ଗ୍ୟାସ |
ଉତ୍ସ ଓ କାରଣ |
ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ (Co2) |
ଜୀବାଶ୍ମ ଇନ୍ଧନର ଜ୍ଵଳନ, ବିନୋନ୍ଜୁଳନ |
କ୍ଲୋରୋଫ୍ଲୋରକାର୍ବନ୍ (CFC) |
ପ୍ରଶୀତନ (refrigeretion), ଦୁବକ (solvents), ତାପରୋଧିଫୋମ୍, ବିମାନ ଇନ୍ଧନ, ଔଦ୍ୟୋଗିକ ଓ ବାଣିଜ୍ୟିକ ଉପଯୋଗ । |
ମିଥେନ (CH4) |
ଧାନଚାଷ, ଗୋରୁଗାଈ ତଥା ଅନ୍ୟ ପଶୁଧନର ମଳମୂତ୍ର, ଉଇ,ଜୀବାଶ୍ମ ଇନ୍ଧନର ଜ୍ଵଳନ, କାଠ, ଭୂମ ଭରଣ (landfills) |
ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍ (N20) |
ଜୀବାଶ୍ମ ଇନ୍ଧନର ଜ୍ଵଳନ, ଉର୍ବରକ, କାଠ ଓ ପଓଲ ଅବଶେଷର ଜ୍ଵଳନ । |
ବିଶ୍ଵତାପାୟନ ଆମ ଗ୍ରହର ଉଭୟ ସଜୀବ ଓ ନିର୍ଜୀବ ଘଟକମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ ।
ଜଳବାୟୁ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ
ନିମ୍ନ ଲିତ ଚିତ୍ରକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କର ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ତାପାୟନର ପ୍ରଭାବଗୁଡିକୁ ଦେଖ :
ଜୀବମାନଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ
ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ (CO2)ର ସାନ୍ଦ୍ରତା ବୃଦ୍ଧି ଉଭିଦଗୁଡିକର ଆଲୋକ ସଂଶ୍ଳେଷଣ ଜନିତ ଉତ୍ପାଦକତାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିପାରେ । ଏହା ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ ଅଧିକ ଜୈବିକ ପଦାର୍ଥ ଉତ୍ପନ୍ନ କରିଥାଏ । ଏହା ଏକ ସକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ପ୍ରତୀତ ହେଉଛି ମାତ୍ର ।
ସବୁଜ ଗୃହ ପ୍ରଭାବ ସହ ସମାଯୋଜନ କରିବାର କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥା
ସବୁଜ ଗୃହ ଗ୍ୟାସ୍ ବିଶେଷତଃ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ଉତ୍ସର୍ଜନକୁ ହ୍ରାସ ଦ୍ଵାରା ବିଶ୍ୱ ତାପାୟନକୁ ନ୍ୟୁନ ତମ କରିବା ପାଇଁ ଆମକୁ ନିହାତି ତୁରନ୍ତ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ପଡିବ । ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ସବୁଜ ଗୃହ ଗ୍ୟାସଗୁଡିକର ଉତ୍ସର୍ଜନ ହ୍ରାସ କରିବାରେ ନିମ୍ନଲି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ଉପଯୋଗୀ ହେବ ।
କୌଣସି ଏକ ଅଞ୍ଚଳର ଉଭିଦ ଓ ପ୍ରାଣୀମାନେ ମିଶି ଜୈବବିବିଧତା ସଂଘଟନ ସଂସ୍ଥାପନ କରିଥାନ୍ତି । ଜୈବ ବିବିଧତା ମଣିଷର ଉତ୍ତରଜୀବିତା ପାଇ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ ଅଟେ ।
ଶ୍ରେଣୀ ବିଭାଗ (CLASSIFICATION)
ଜୈବ ବିବିଧତାତାକୁ ନିମ୍ନ ପ୍ରକାରେ ଶ୍ରେଣୀ ବିଭାଗ କରାଯାଇପାରେ ।
ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ନିର୍ବିଚାର ମାନବୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଯୋଗୁଁ ଉଭୟ ଉଭିଦ କୂଳ ଓ ପ୍ରାଣୀକୂଳମାନେ (flora and fauna) ଆକ୍ରାନ୍ତ ହେଉଛନ୍ତି । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କଳାପଗୁଡିକ ପ୍ରାୟତଃ ମାନବ ଜନ ସଂଖ୍ୟାର ଦୁତ ବୃଦ୍ଧି, ବନୋଜ୍ଜଳନ, ସହରୀକରଣ ଓ ଶିଳ୍ପାୟନ ସହ ସମ୍ପର୍କିତ ହୋଇଥାନ୍ତି ।
ଜୈବବିବିଧତା ନଷ୍ଟର କାରଣ
ଜୈବ ବିବିଧତାର ଦୁତ ଅବନତି ବିଭିନ୍ନ କାରଣର ପରିଣାମ ଅଟେ ।
ଆମ ଦେଶର ସାଧାରଣ ବିଦେଶୀ ମୂଳର ଅପତୃଣ ।
ମରୁଭୂମିକରଣ କୌଣସି ଏକ ଭୂଖଣ୍ଡର ଜୈବିକ କ୍ଷମତାର ନିମୀକରଣ ଅଥବା ବିନାଶନ ଯାହା ଫଳରେ ପରିବେଶରେ ମରୂଭୂମିର ସଂରଚନା ହୋଇଥାଏ ।
ଯେଉଁ ଭୂମିର ଉତ୍ପାଦକତା (ଉଭିଦ ବୃଦ୍ଧି/ବିକାଶ) କରିବାର କ୍ଷମତା ନଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ, ତାକୁ ମରୁଭୂମି କୁହାଯାଏ । ମରୁଭୂମି ବନସ୍ପତିର ବହୁତ ସୀମିତ ବିକାଶ ତଥା ଉଭିଦମାନଙ୍କର ସ୍ତମ୍ଭିତ (stunted) ବୃଦ୍ଧିକୁ ସହାୟତା କରିଥାଏ । ମାନବୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପାଇଁ ଭୂ-ସମ୍ପଦର ଅତ୍ୟଧିକ ଦୋହନ ଏବଂ କୁପରିଚାଳନା ଯୋଗୁଁ ପୃଥିବୀର ସ୍ଥଳ ଭାଗର ଏକ ବୃହତ୍ ଅଂଶ (132.4 ଲକ୍ଷବର୍ଗ କି.ମି.) ମରୁସ୍ଥଳୀ କରଣର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛି । ମରୁଭୂମି କରଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଥିବା କେତେ ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଗୁଡିକ ହେଲା ।
ଅତ୍ୟଧିକ ଚାଷ (OVER CULTIVATION)
ଚାଷର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଚକ୍ର ପୂର୍ବରୁ ହଳ କରି ଜମିରୁ ଅପଣଗୁଡିକୁ ଦୂରୀଭୂତ କରାଯାଇ ଥାଏ । ହଳ କରାହୋଇଥିବା ଜମିର ମାଟି ତଳଉପର ହେବା ଫଳରେ ହାଲୁକା ମୃତ୍ତିକା ପବନ ଏବଂ ଜଳର ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସି କ୍ଷୟ ହୋଇଥାଏ । ଏପରି ଜମି ବର୍ଷର ଅର୍କଶ ସମୟ ପଡିଆ ହୋଇ ପଡିରହିଲେ ଅଧିକ ମୃତ୍ତିକା ନଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ଏହିଭଳି ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ (erosion) ଢ଼ାଲୁଜମିରେ ଅଧିକ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ଯେଉଁଠି ବୃଷ୍ଟିପାତ କମ୍ ହୋଇଥାଏ, ସେଠାରେ ମୃତ୍ତିକା ପ୍ରାୟତଃ ଶୁଷ୍କ ହୋଇଥାଏ ଫଳରେ ପବନ ଦ୍ଵାରା ଉଡ଼ିଯାଇଥାଏ, ଅଥବା ଜଳଦ୍ଵାରା ଧୋଇହୋଇ କ୍ଷୟ ହୋଇଥାଏ । ହଳ କରାହୋଇଥିବା ମାଟିରୁ ବାଷ୍ପୀଭବନ ଦ୍ଵାରା ଅଧିକ ଜଳ ବାହାରିଯିବାରୁ ମାଟି ଶୁଷ୍କ ହୋଇଯାଏ ଓ ମୃତିକା କ୍ଷୟ ହୋଇଥାଏ ।
ଅତିବାଣ (OVER-GRAZING)
ମରୁଭୂମିରେ କମ୍ ବର୍ଷା ହୋଇଥାଏ । ମରୁଭୂମିରେ ପତଳା ଭାବେ ଆସ୍ତରଣର ବନସ୍ପତି ଥାଏ ଯେଉଁଥିରୁ ଅଧିକାଂଶ ଘାସ ଏବଂ ତୃଣ ଜାତୀୟହୋଇଥାନ୍ତି ଏବଂ ଏଗୁଡିକ ଚାରଣ ପାଇଁ ସର୍ବୋତ୍ତମ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଛେଳି, ଗାଈଗୋରୁ ଦ୍ଵାରା ଅତି ଚାରଣ ଫଳରେ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ବନସ୍ପତି ଦୂରୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ମୃତ୍ତାକା ଉଦ୍ଭାସିତ ହୋଇଥାଏ । ପୁନଶ୍ଚ ଚରୁଥିବା ପଶୁମାନଙ୍କର ଚଳନ ଯୋଗୁ ସେମାନଙ୍କର ଖୁର ଦ୍ଵାରା ମୃତ୍ତିକା ପୃଷ୍ଟ ଢିଲା ହୋଇଯାଏ ଥାଏ । ଅସୁରକ୍ଷିତ ଢ଼ିଲା ମାଟି ପବନ ଓ ଜଳ ଦ୍ଵାରା କ୍ଷୟ ହୋଇଥାଏ।
ବନୋଜ୍ଵଳନ / ନିର୍ବନୀକରଣ (DEFORESTATION)
ଅରଣ୍ୟ ଏବଂ ବନସ୍ପତି ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟକୁ ନିବାରଣ କରିଥାନ୍ତି ଏବଂ ମୃତ୍ତିକାରେ ଜଳ ଧାରଣ କ୍ଷମତା ରକ୍ଷା କରିଥାନ୍ତି । ଉଭିଦର ମୂଳ ଚାପ-ସଢ଼ା ବୈବିକ ପଦାର୍ଥରୁ ନିର୍ଗତ ପୋଷକତତ୍ତ୍ଵ ଗୁଡିକୁ ଅବଶୋଷଣ ଏବଂ ପୁନଚକ୍ରଣ କରିଥାଏ । ଅରଣ୍ୟଗୁଡିକ ପ୍ରାୟତଃ କୃଷି, ନିର୍ମାଣପାଇଁ କାଠ, ଜାଳେଣିକାଠ, କାଗଜ ପାଇଁ କଞ୍ଚାମାଲ ଆଦି ପାଇଁ କଟା ଯାଇଥାଏ ବା ସଫା କରି ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏସବୁ ଯୋଗୁଁ ଭୂମି ବନ୍ଧା ହୋଇ ମରୁଭୂମି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
ଜଳସେଚନ ଯୋଗୁଁ ଲବଣନ (salting due to irrigation)
କୃଷିପାଇଁ ଅଧିକ ଭୂମିର ଚାହିଦା ଯୋଗୁଁ. ଏପରି ଅଞ୍ଚଳରେ ଏବେ ଫସଲ ବୁଣାଯାଇଛି । ଯେଉଁଠି କୌଣସି ପ୍ରାକୃତିକ ଜଳାଧାର ନାହିଁ । ଏହି ବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକୁ କୁତିମ ଉପାୟରେ ଏବଂ ଉନ୍ନତ ଜଳସେଚନ ପଦ୍ଧତି ମାଧ୍ୟମରେ ଜଳ ଯୋଗାଣ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଭଳି ଜଳ ତା’ସହ ଦ୍ରବୀଭୂତ ଲବଣ ମଧ୍ୟ ଆଣିଥାଏ । ଏପରିକି କି ସବୁଠାରୁ ଭଲମାନର ସେଚ ଜଳରେ 200-500 ପିପିଏମ୍ ଲବଣ ଥାଏ । ଜଳସେଚନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ଜଳ ଚାଷ ଜମିରୁ ବାଷ୍ପୀଭବନ ଏବଂ ଦ୍ରବୀଭୂତ ଲବଣ କେନ୍ଦ୍ରୀତ ହେବାରେ ଲାଗିଥାଏ ଏବଂ ମୃତ୍ତାକାକୁ ଅଧିକ ଲବଣୀୟ କରିଥାଏ । ମୃତ୍ତିକାର ଅତ୍ୟଧିକ ଲବଣୀୟ ଏକତ୍ରୀକରଣ ଉଭିଦର ବୃଦ୍ଧି ବିକାଶରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଉଭିଦ ଆଚ୍ଛାଦନ ରହିତ ଭୂମି ସହଜରେ ମର୍ ଭୂମି ପାଲଟିଥାଏ । ମୃତ୍ତିକାରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଲବଣ କେତ୍ରୀକରଣ ଅଥବା ଲବଣାକ୍ତକରଣ (salinization) ମୃତ୍ତିକାକୁ କୃଷି ପାଇଁ ଅନୁପଯୁକ୍ତ / ଅଯୋଗ୍ୟ କରିଦେଇଥାଏ ।
ଓଜୋନ୍ ସ୍ତରର ଅବକ୍ଷୟ / ନିବେଷକର
ଓଜୋନ୍ ସ୍ତରର ସଂରଚନା (formation of ozone layer)
ଓଜୋନ ତିନୋଟି ଅମ୍ଳଜାନ ପରମାଣୁକୁ ଧାରଣ କରିଥିବା ଏକ ଉଚ୍ଚ ପ୍ରତ୍ରିକୟାଶୀଳ ଅଣୁ ଅଟେ । ପୃଥିବୀର ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଉପର ଅଂଶ ଅର୍ଥାତ୍ ପୃଥିବୀ ପୃଷ୍ଠତଳ ଉପରେ ୧୦ କିମି ଓ ୫୦ କିମି ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ତରକୁ ସମତାପମଣ୍ଡଳ ବା ଷ୍ଟାଟୋସ୍ପିୟର୍ କୁହାଯାଏ । ଏହି ସମତାପ ମଣ୍ଡଳ ଓଜୋନର ଏକ ପତଳା ସ୍ତର ଧାରଣ କରିଥାଏ । ଏହି ଓଜୋନ୍ ସ୍ତର ସୂର୍ଯ୍ୟଠୁ ଅସୁଥିବା ଘାତକ ଅତିବାଇଗଣି ବିକିରଣକୁ ବାଧାଦେବା ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିସ୍ରବକ ବା ଫିଲର ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
ଅତି ବାଇଗଣି ବିକିରଣ (UV-radiation), ପରି ଦୃଶ୍ୟମାନ (1isible) ବର୍ଣ୍ଣାଳୀ | ( spectrum)ଠାରୁ କମ୍ ତରଙ୍ଗ ଦୂରତା ସହ, ଉଚ୍ଚ ଅଧିକ ଶକ୍ତି ଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । UV ବିକିରଣକୁ ତିନି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇ ପାରେ UV-A (ଅତିବାଇଗଣି-କ) (ତରଙ୍ଗ ଦୂରତା 320ରୁ 440 ଏମ୍ ଏମ୍ ମଧ୍ୟରେ) UV-B (ଅତିବାଘଣି-ଖ) (280NMରୁ କମ ତରଙ୍ଗ ଦୂରତା) ଏବଂ UV-C (ଅତିବାଘଣି-ଗ) (ତରଙ୍ଗ ଦୂରତା 280NMରୁ କମ୍) । UV-C ଜୈବିକ ତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସର୍ବାଧୂକ କ୍ଷତିକାରକ ହୋଇଥାଏ । |
1970ର ପ୍ରାରମ୍ଭର ହିଁ ସମତାପମଣ୍ଡଳୀୟ (stratospheric) ଓଜୋନ୍ ପୃଥିବୀର କେତେକ ଅଞ୍ଚଳରେ, ବିଶେଷତଃ ଆଣ୍ଟର୍କଟିକ୍ ଅଞ୍ଚଳରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଭାବେ ପତଳା ହେବାକୁ ଲାଗିଛି । ଆଣ୍ଟାର୍କଟିକ ଅଞ୍ଚଳ ବିଶ୍ଵର ଅନ୍ୟତମ ସର୍ବାକ ଫଳପ୍ରସୁ ସାମୁଦ୍ରିକ ପରିସଂସ୍ଥାଗୁଡିକୁ ଧାରଣ କରିଥାଏ । ସମତାପମଣ୍ଡଳୀୟ ଓଜୋନ୍ସ୍ତରର ପତଳା (thinning) ହେବାକୁ ଓଜୋନ୍ ରନ୍ଧୁ (ozone hole) କୁହାଯାଏ ।
ଓଜୋନ୍ ସ୍ତରର ଅବକ୍ଷୟ କାରଣ
ଓଜୋନ୍ (O3)ସ୍ତର ଉଭୟ ପ୍ରାକୃତିକ ତଥା ମନୁଷ୍ୟ କୃତ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ଧ୍ଵଂସ କରାଯାଇପାରେ :
ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍ (HO), ମିଥେନ୍ (CH4), ଉଜାନ ଗ୍ୟାସ (H2), ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍ (NO), କ୍ଲୋରିନ୍ ମନୋକ୍ସାଇଡ୍ (CLO), ଆଗ୍ନେୟ ଉଦ୍ଗୀରଣ ସମୟରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଯୋଗ୍ୟ ପରିମାଣର କ୍ଲୋରିନ୍ ସମତାପମଣ୍ଡଳରେ ବିମୋଚିତ ହୋଇପାରେ । ସମତାପମଣ୍ଡଳର କ୍ଷୁଦ୍ର କଣିକୀପଦାର୍ଥଗୁଡିକ ଯାହାକୁ ସମତାପମଣ୍ଡଳୀୟ ଏରୋସୋଲ୍ କୁହାଯାଇଥାଏ, ମଧ୍ୟ ଓଜୋନ୍ ବିନାଶର କାରଣ ହୋଇଥାନ୍ତି ।
ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ କ୍ଲୋରିନ୍ ପରମାଣୁ ବିମୋଚନ କରୁଥିବା ଯେ କୌଣସି ଘଟଣା ଓଜୋନ୍ ବିନାଶର କାରଣ ପାଲଟିଥାଏ । ସମତାପ ମଣ୍ଡଳରେ କ୍ଲୋରିନ୍ ପରମାଣୁ ଅଧିକ ଦକ୍ଷତାର ସହ ଓଜୋନ୍ ବିନାଶ/ସ କରିପାରେ । ଏପରି କାରକଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବାଧିକ କ୍ଷତିକାରକ ହେଲେ ମାନବ ନିର୍ମିତ ସ୍କୋରୋଫ୍ଲୋରୋ କାର୍ବନ୍ (chlorofluro corbon-CFCs), ଯାହା ବହୁଳ ଭାବେ ପ୍ରଶୀତକ (refrigerants) ରୂପେ ଏବଂ ସିଞ୍ଚନଡାବା (spray can )ଗୁଡିକ ଚାପାନୁକୂଳିତ (pressurize) କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ । ସମତାପ ମଣ୍ଡଳରେ କ୍ଲୋରୋଫ୍ଲୋରୋକାଟିନ୍ (CFCs)ରୁ କ୍ଲୋରିନ୍ ପରମାଣୁ ଓଜୋନ୍ ସହ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରି କ୍ଲୋରିନ୍ ମନୋକ୍ସାଇଡ୍ ଏବଂ ଅମ୍ଳଜାନ ଅଣୁ ସଂରଚନା କରିଥାଏ ।
CI+O3 – ClO + O2
କ୍ଲୋରିନ୍ ମନୋକ୍ସାଇଡ୍ ଏହାପରେ ଅମ୍ଳଜାନ୍ ପରମାଣୁସହ ପ୍ରତ୍ରିକିୟା କରି ଅଧିକ କ୍ଲୋରିନ୍ ପରମାଣୁ ବିମୋଚନ କରିଥାଏ ।
2ClO + O2 - 2Cl+2O2, ଗୋଟିଏ କ୍ଲୋରିନ୍ ପରମାଣୁ 1, 0.000 ଓଜୋନ୍ ଅଣୁକୁ ଭାଙ୍ଗି ନେଇ ପାରେ ।
ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଓଜୋନ୍ କ୍ଷୟକାରୀ ରାସାୟନିକ ଏବଂ ସେଗୁଡିକର ଉପଯୋଗ
ଯୌଗିକର ନାମ |
ବ୍ୟବହାର |
CFC3 |
ପ୍ରଶୀତନ (Refrigeration), ଏରୋସୋଲ୍, ଫୋମ୍, ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରଶୀତନ ଉଷ୍ଣ ପ୍ରଦାନ କାରୀ ଉପକରଣ, ପ୍ରସାଧନ ସାମଗ୍ରୀ (Cosmetics), ତାପ ସୂଚକ /ପରିଚାୟକ ଦ୍ରାବକ, ପ୍ରଶୀତକ (refrigerants ) ଅଗ୍ନିନିର୍ବାପନନ / ଅଗ୍ନିର୍ଗମନ (firefighting) |
ହେଲନ୍ (Halon) |
ଅଗ୍ନିଶମନ |
FCFC-22 |
ପ୍ରଶୀତନ, ଏରୋସୋଲ୍, ଫୋମ୍, ଅଗ୍ନିଶମନ |
ମିଥାଇଲ୍ କ୍ଲୋରୋଫର୍ମ |
ଦ୍ରାବକ |
କାର୍ବନ୍ ଟେଟ୍ରାକ୍ଲୋରାଇଡ୍ |
ଦ୍ରାବକ |
ଓଜୋନ୍ ସ୍ତରର ଅବକ୍ଷୟର ପ୍ରଭାବ
ଆମେ ଓଜୋନ୍ ରନ୍ଧୁ ବିଷୟରେ ଏତେ ଚିନ୍ତିତ କାହିଁକି ? ଏହାର କାରଣ ଓଜୋନ୍ ଢ଼ାଲ (shield) ବିନା ଘାତକ ଅତିବାଇଗଣି ବିକିରଣ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଅତ୍ରିକ୍ରମ କରି ପୃଥିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ପହଞ୍ଚି ଯିବ । ଅତିବାଇଗଣି ବିକିରଣର ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଂଶ ମଣିଷ ତଥା ଅନ୍ୟ ଜୀବମାନଙ୍କର ହିତ ପାଇଁ ଦରକାରୀ ହୋଇଥାଏ । ଯେପରିକି ଅତିବାଇଗଣି-ଖ (UV- B) ଜୀବନିକା - ଘ (vitamin - D)ର ସଂଶ୍ଳେଷଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ। ଅତିବାଇଗଣି ବିକିରଣ ଅଣୁଜୀବମାନଙ୍କର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଜୀବାଣୁନାଶକ ରୂପେ ମଧ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଯଦ୍ୟପି, ଅତିବାଇଗଣି ବିକିରଣର ବର୍ଦ୍ଧିତ ମାତ୍ରା ଜୀବିତ ଜୀବମାନଙ୍କର ପାଇଁ ଭୀଷଣ ସଙ୍କଟଜନକ ହୋଇଥାଏ ।
ମଣିଷଙ୍କ ଉପରେ କ୍ଷତିକାରକ ପ୍ରଭାବ
|
ଉଦ୍ଭିଦଙ୍କ ଉପରେ କ୍ଷତିକାରକ ପ୍ରଭାବ
|
ଅନ୍ୟଜୀବଙ୍କ ଉପରେ କ୍ଷତିକାରକ ପ୍ରଭାବ
|
ନିର୍ଜାବ ପଦାର୍ଥ ଉପରେ କ୍ଷତିକାରକ ପ୍ରଭାବ
ହୋଇଥାଏ ।
|
ଓଜୋନ୍ ସ୍ତର ଅବକ୍ଷୟ ନିବାରଣର ଉପାୟ
ହେଲସିଙ୍କି (1989), ମଣ୍ଡିଲ୍ (1990s) ସମ୍ମିଳନୀର ମୂଳଲେଖ (protocol) ରୂପେ ବିଶ୍ୱ ସଚେତନତା ଏବଂ ବିଶ୍ଵ ସମୁଦାୟର କ୍ରିୟାଶୀଳତାଙ୍କୁ ଏଦିଗରେ କେତେକ ସଫଳତା ମିଳିଛି । CFCs ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଓଜୋନ୍ ବିନାଶକ ରାସାୟନିକର ବ୍ୟବହାର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷିଦ୍ଧ କରିବା ପାଇଁ ସୁପାରିଶ କରିଯାଇଛି । ପୁନଶ୍ଚ, CFCs(କ୍ଲୋରୋଙ୍କାରେ କାର୍ବନ ର ଏକ ପ୍ରତିକଳ୍ପ (substitute) ରୂପେ ହାଇଡ୍ରୋକ୍ଲୋରିକ୍ ଫୋରୋକାର୍ବନ୍ (HCF CS)ର ବ୍ୟବହାର ସାମୟିକ ଅସ୍ଥାୟୀ ଆଧାରରେ ସୁପାରିଶ କରାଯାଉଛି, କାରଣ CFCs ତୁଳନାରେ HCFCsଓଜୋନ ସ୍ତରକମ୍ କ୍ଷତିକରିଥାଏ, ମାତ୍ରଏଗୁଡିକ (HCFCS) ମଧ୍ୟ ଓଜୋନ୍ ପାଇଁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ନିରାପଦ ନୁହନ୍ତି ।
ଅମ୍ଳ ବର୍ଷା ସ୍ଵାଭାବିକଠାରୁ ଅଧିକ ଯେ କୌଣସି ଅବକ୍ଷେପଣ (precipitation ବର୍ଷା, ଘନ କୁହୁଡି fog), ପତଳା କୁହୁଡି mist ତୁଷାରପାତ ଅଧିକ ଅମ୍ଳତା ରହିବାକୁ ବୁଝାଏ । ଜୀବାଶ୍ମ ଇନ୍ଧନର ଜ୍ଵଳନ ଯୋଗୁ ଉତ୍ସର୍ଜିତ ସଲ୍ଫର ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ୍ ତଥା ନାଇଟ୍ରୋଜେର ଅକ୍ସାଇଡ଼ଗୁଡ଼ିକ ଭଳି ଅମୀୟ ଗ୍ୟାସ ଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟ ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ପ୍ରଦୂଷଣ ଯୋଗୁ ଅମ୍ଳ ବର୍ଷା ହୋଇଥାଏ । ଅମ୍ଳ ବର୍ଷା ସଂରଚନା ସେତେବେଳେ ହୋଇଥାଏ, ଯେତେବେଳେ କଳକାରଖାନା ଏବଂ ଯାନବାହନରୁ ଉତ୍ସର୍ଜିତ ଅମୀୟ ଗ୍ୟାସଗୁଡିକୁ ଧାରଣ କରିବା ବାୟୁ ବର୍ଷା ବିନ୍ଦୁ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଅମ୍ଳ ବର୍ଷା ପରିସଂସ୍ଥାକୁ ବିବିଧ ଉପାୟରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ ।
ସୁତରାଂ, ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ସଫର୍ ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ଼ ଏବଂ ନାଇଟ୍ରେଜେର ଅକ୍ସଇଡ ଗୁଡିକ ଉତ୍ସର୍ଜନ ଅମ୍ଳ ବର୍ଷା ସଂରଚନାର କାରଣ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ମଧ୍ୟ ସ୍ୱୀକାର୍ଯ୍ୟ ଯେ, ଅମ୍ଳୀୟ ଧୂମକୁହଡ଼ି, ଘନ କୁହୁଡ଼ି, ପତଳା କୁହୁଡି ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ବାହାରକୁ ଚାଲିଯାଆନ୍ତି ଏବଂ ଧୂଳିକଣାଗୁଡିକ ଉପରେ ଜମାହୋଇଆନ୍ତି, ଯେଉଁଗୁଡିକ ବନସ୍ପତି ଉପରେ ଅମ୍ଳ ନିକ୍ଷେପଣ ରୂପେ ଏକତ୍ରୀତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଯେତେବେଳେ ବର୍ଷା ହୁଏ ଏହି ନିକ୍ଷେପଣରୁ ଅମ୍ଳକ୍ଷରଣ ହୋଇ ଅମ୍ଳକାକର / ଶିଶିର ସଂରଚନା ହୋଇଥାଏ ।
ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ଅମ୍ଳ ବର୍ଷାରେ ଅବଦାନ ରଖୁଥିବା ଗ୍ୟାସ / ପଦାର୍ଥମାନଙ୍କର ଉତ୍ସଗୁଡିକୁ ଜାଣିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ।
ଅମ୍ଳୀୟ ଗ୍ୟାସ ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ସର୍ଜନ ଉତ୍ସ
ଅମ୍ଳୀୟ ଗ୍ୟାସ |
ଉତ୍ସ |
ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ CO2 |
ଜୀବାଶ୍ମ ଇନ୍ଧନଳନ, ଔଦ୍ୟୋଗିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଶ୍ଵସନ |
ମିଥେନ CH4 |
ଧାନଖେତ, ଆର୍ଦ୍ରଭୂମି, ଗ୍ୟାସଡ୍ରିଲିଙ୍ଗ, ଭୂମିଭରଣ (Landfills) ପ୍ରାଣୀ (ପଶୁମାନେ) ଉଇ । |
କାର୍ବନ୍ ମନୋକ୍ସାଇଡ୍ (CO) |
ଜୈବପିଣ୍ଡ ଜ୍ଵଳନ, ଔଦ୍ୟୋଗିକ ଉତ୍ସ, ଜୈବସୃଜନ, ଉଦ୍ଭିଦ ଆଇସୋପ୍ରିନ୍ |
ସଲଫର ଅକ୍ସାଇଡ୍ (SOx) |
ଜୀବାଶ୍ମ ଇନ୍ଧନ ଜ୍ଵଳନ, ଔଦ୍ୟୋଗିକ ଉତ୍ସ, ଆଗ୍ନେୟଗିରି ମହାସାଗର । |
ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍ (NOx) |
ଜୀବାଶ୍ମ ଇନ୍ଧନ ଜ୍ଵଳନ, ବିଜୁଳି, ଜୈବପିଣ୍ଡ ଜ୍ୱଳନ, ମହାସାଗର, ଶକ୍ତି ସଂଯନ୍ତ୍ର। |
ଅମ୍ଳ ବର୍ଷାର କ୍ଷତିକାରକ ପ୍ରଭାବ
ଅମ୍ଳୀୟ ଅବକ୍ଷେପଣ ଉଭୟ ଜଳୀୟ ତଥା ସ୍ଥଳୀୟ ଜୀବମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ଏହା କୋଠାଘର / ଭବନ ଏବଂ ସ୍ମରକୀଗୁଡିକର ମଧ୍ୟ କ୍ଷତି କରିଥାଏ ।
ଜଳୀୟ ଜୀବମାନଙ୍କର ଉୟାପଚୟ ପ୍ରକ୍ରିୟା (metabolic processes) ପାଇଁ ପରିପାର୍ଶ (surrounding) ମାଧ୍ୟମର PH ଅତି ମହତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ମାଛ, ବେଙ୍ଗ ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜଳୀୟ ଜୀବମାନଙ୍କର ଅଣ୍ଡା କିମ୍ବା ଶୁକ୍ରାଣୁ (PH) ପରିବନ ପ୍ରତି ଅତି ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଅମ୍ଳ ବର୍ଷା ସେମାନଙ୍କର ଯୁଗ୍ଧକ (gamets)ଗୁଡିକୁ ମାରିଦେଇଥାଏ । ଯଦ୍ୱାରା ସେମାନଙ୍କର ଜୀବନ ଚକ୍ର ଏବଂ ଉତ୍ପାଦକତା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ । ମୃତ୍ୟୁ ଅଥବା ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ସେମାନଙ୍କର ଅସମର୍ଥତା ଅମ୍ଳୀୟ ଜଳାଶୟମାନଙ୍କରେ ଜଳୀୟଖାଦ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ । ଫଳରେ ତୀବ୍ର ପରିସଂସ୍ଥା ଅସନ୍ତୁଳନ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଅମ୍ଳୀୟ ହ୍ରଦ ଜଳ ଜୀବାଣୁକ୍ଷ୍ମଜୀବ (microbes) / ପ୍ଳବକମାନଙ୍କୁ ମାରିଦେଇ ପାରେ ଏବଂ ଅମ୍ଳୀୟ ହ୍ରଦଗୁଡିକ ଉତ୍ପାଦକ ତଥା ପ୍ରାଣହୀନ ହୋଇପାରନ୍ତି । ଏହିଭଳି ଅମ୍ଳୀୟ ତଥା ପ୍ରାଣହୀନ ପୁଷ୍କରିଣୀ/ହ୍ରଦଗୁଡିକ ମସ୍ୟ ଉଦ୍ୟୋଗ ତଥା ଜୀବିକାକୁ ପ୍ରତିକୂଳ ଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାନ୍ତି ।
ଅମ୍ଳ ବର୍ଷା ଉଦ୍ଭିଦର ପତ୍ରମାନଙ୍କ ତ୍ଵଚାବରଣ (cuticle)ର କ୍ଷତି କରିଥାଏ ଫଳରେ ପସମ୍ବହି (foliage )ର ପତନ (efiolation) ହୋଇଥାଏ । ଫଳରେ ଏହା ଆଲୋକ ସଂଶ୍ଳେଷଣକୁ ହ୍ରାସ କରିଥାଏ । ଅପରିମିତ ଆଲୋକ ସଂଶ୍ଳେଷଣ ଫସଲ ଉତ୍ପାଦକତାକୁ ହ୍ରାସ କରିଥାନ୍ତି । ଅମ୍ଳୀୟ ମାଧ୍ୟମ । ଆଲୁମିନିୟ, ସୀସା ଓ ପାରଦ ଭଳି ଭାରି ଧାତୁଗୁଡିକର ପ୍ରକ୍ଷରଣ ନିକ୍ଷାଳନ (leaching )କୁ ପ୍ରତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ । ଏହିଭଳି ଧାତୁଗୁଡିକ ଯେତେବେଳେ ଭୂଗର୍ଭସ୍ଥ ଜଳରେ ଧରିଯାଇ ମିଶନ୍ତି ସୂକ୍ଷ୍ମ ଉଦ୍ଭିଦରାଜି ସକ୍ଷପ୍ରାଣୀରାଜିଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାନ୍ତି । ମୃତ୍ତିକା ପ୍ରାଣହୀନ ହୋଇଯାଏ । ଉଦ୍ଭିଦ ଏବଂ ସୂକ୍ଷ୍ମଜୀନମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଏହି ଆବିଷାଳୁ (toric) ଧାତୁ ଆୟନଗୁଡିକର ଅବଶୋଷଣ ସେମାନଙ୍କର ଉପାପଚୟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ ।
ଅରଣ୍ୟ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ
ଅମ୍ଳବର୍ଷ ଅରଣ୍ୟର କ୍ଷତି କରିଥାଏ ଓ ବନସ୍ପତିମାନଙ୍କୁ ମାରିଦେଇଥାଏ ଏବଂ ଭୂ-ଦୃଶ୍ୟ (land scape)ର ପ୍ରଭୂତ କ୍ଷତି କରିଥାଏ।
ଅନେକ ପୁରାତନ, ଐତିହାସିକ, ପ୍ରାଚୀନ ଭବନ ଏବଂ କଳାକୃତି ଅମ୍ଳ ବର୍ଷା ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଚୁନପଥର ଏବଂ ମାର୍ବଲ, ଅମ୍ଳ ବର୍ଷା ଯୋଗୁଁ ନଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ଧୂଆଁ ଏବଂ ଅଳନ୍ଧୁ ଏଭଳି ବସ୍ତୁଗୁଡିକୁ ଆଛାଦିତ କରି ରଖୁଥାନ୍ତି । ବାୟୁରେ ଅମ୍ଳଧୂଆଁ କାରଣରୁ ସେଗୁଡ଼ିକ ଧୀରେ ଧୀରେ ପୃଷତଳକୁ ଦ୍ରବୀଭୂତ ପତ୍ରକ (flake) କରିଥାନ୍ତି । ଆଗ୍ରାର ତାଜମଲର ଭଳି ଅନେକ ଭବନ / ସ୍ମାରକୀ ଅମ୍ଳ ବର୍ଷା ଯୋଗୁଁ ଖରାପ ହେଉଛି ।
ବାୟୁମଣ୍ଡଳକୁ ସଲଫର (ଗନ୍ଧକ) ଏବଂ ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍ର ଉତ୍ସର୍ଜନକୁ ହ୍ରାସ କରୁଥିବା । ଯେକୌଣସି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅମ୍ଳ ବର୍ଷାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରିବ । ତାପଜ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କାରଖାନା ଗୁଡିକରେ କମ୍ ସଫଲର ଯୁକ୍ତ ଇନ୍ଧନ ଅଥବା ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ କିମ୍ବା ଧୂଆଁ ହୋଇଥିବା କୋଇଲା (ଚୁନା ହୋଇଥିବା କୋଇଲାର ରାସାୟନିକ ଧୂଲେଇ (washing) ଅମ୍ଳବର୍ଷର ଘଟଣାକୁ ହ୍ରାସ କରିପାରିବ ।
ନ୍ୟୁକ୍ଲୀୟ / ନାଭିକୀୟ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ
ନ୍ୟୁକ୍ଲୀୟ ଶକ୍ତି ଅନେକ ପରିବେଶୀୟ ତଥା ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟାର ବିକଳ୍ପ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଏହା ଯୋଗୁଁ କେତେକ ଗଭୀର ସମସ୍ୟା ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଯଦିଓ ଏହା ପରିବେଶ ଅନୁକୂଳ ଅଟେ, ଆଜି ସୁଦ୍ଧା ଏହା ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅନୁକୂଳ ନୁହେଁ । ନ୍ୟୁକ୍ଲୀୟ ସଂଯୁକ୍ତରୁ ଦୁର୍ଘଟଣାର ସାମ୍ଭବ୍ୟ ବିପଦର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ । ପରିବେଶକୁ ବିପଦଜ୍ଜନକ ତେଜସ୍କ୍ରିୟ ପଦାର୍ଥ ସବୁ ବିମୋଚନ କରି ପାରେ । ସମସ୍ୟାଗୁଡିକ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ହୋଇପାରେ: (i) ନ୍ୟୁକ୍ଲୀୟ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଏବଂ ସେଗୁଡିକ ଘଟିବା ଏବଂ (ii) ନ୍ୟୁକ୍ଲୀୟ ସଂଯନ୍ତ୍ରରୁ ସୃଷ୍ଟି ନ୍ୟୁକ୍ଲୀୟ ଅପଶିଷ୍ଟର ନିରାପଦ ସ୍ଥାନାନ୍ତର (disposal) । କେତେକ ପ୍ରମୁଖ ନ୍ୟୁକ୍ରୀୟ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପ୍ରଦତ୍ତ ହେଲା ।
କେତେକ ପ୍ରମୁଖ ନ୍ୟୁକ୍ଲୀୟ ବିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତର ତାଲିକା
ବର୍ଷ |
ନ୍ୟୁକ୍ଲୀୟ ଶକ୍ତି ସଂଯନ୍ତ୍ର / କାରଖାନା |
ଡିସେମ୍ବର, 1952 |
ଚକ୍ ନଦୀ, ଟରୋଣ୍ଡା, କାନାଡା |
ଅକ୍ଟୋବର, 1957 |
ୱିଣ୍ଡେସ୍କେଲ୍ ପ୍ଲୁଟୋନିୟମ ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ର, ଯୁକ୍ତରାଜ୍ୟ (uk) |
26 ଏପ୍ରିଲ 1986 |
ଚେର୍ଣ୍ଣୋବିଲ ନ୍ୟୁକ୍ଲୀୟ ରିଆକ୍ଟର, କିଏଭ, ସୋଭିଏତ୍ ଋଷିଆ |
ନଭେମ୍ବର 1995 |
ମୋଞ୍ଜୁ, ଜାପାନ |
ପରିବେଶ ଉପରେ ନ୍ୟୁକ୍ଲୀୟ ବିପର୍ଯ୍ୟୟର ପ୍ରଭାବ
ନ୍ୟୁକ୍ଲୀୟ କ୍ଷରଣ (leakage)ର କ୍ଷତିକାରକ ପ୍ରଭାବ ତୁରନ୍ତ କିମ୍ବା ଧୀର ହୋଇପାରେ । ନ୍ୟୁକ୍ଲୀୟ ବିକିରଣ ତୁରନ୍ତ ବିଧ୍ଵଂସ (quick devastating)ଙ୍କ ତତ୍କ୍ଷଣାତ୍ ପ୍ରଭାବ (immediate effects) ସର୍ବଜନ ବିଦିତ ଯେହେତୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ଜାପାନର ହିରୋସୀମାଓ ନାଗାସାକିରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ସାକ୍ଷୀ ହୋଇରହିଛି । ସୁତରାଂ ନ୍ୟୁକ୍ଲୀୟ ଶକ୍ତିର ସାମରିକ ଉପଯୋଗ ସର୍ବଦା ଅକଳ୍ପନୀୟ । ଧୀରମନ୍ତର ନ୍ୟୁକ୍ଲୀୟ ବିକିରଣ, ନ୍ୟୁକ୍ଲୀୟ ରିଆକ୍ଟର, ଗବେଷଣାଗାର, ଚିକିତ୍ସାଳୟ, ନିଦାନ ସୂଚକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବିକିରଣର ପ୍ରତିକ୍ଷୀ ଉଦ୍ଭାସନ (exposure) ଏକ୍ସ-ରେ ଭଳି ବିଭିନ୍ନ ଉତ୍ସରୁ ପ୍ରସଜ୍ଜିତ (emante ) ହୋଇଥାଏ । ଏହି ପରି କମ୍ ମାତ୍ରା ବିକିରଣ ଜୀବନ ଏବଂ ପରିସସ୍ଥା ଉପରେ ଅଧିକ ମହତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ । ଏହା ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇସାରିଛି ଯେ ନ୍ୟୁକ୍ଲୀୟ ବିକିରଣ ପ୍ରତି ନିରନ୍ତର କମ୍ ମାତ୍ରା ଉଦଭାସନ ମଧ୍ୟ ଅଧିକ କ୍ଷତିକାରକ ହୋଇଥାଏ । ଏହା, ଶୈଶବ ରକ୍ତକର୍କଟ (childhood leuteili), ଗର୍ଭପାତ, କମ୍ଓଜନ ଶିଶୁ, ଶିଶୁମୃତ୍ୟୁ, ଏସ୍ (AIDs) ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଶରୀରର ପ୍ରତିରକ୍ଷା (immune) ବିକାର ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ ।
ଭୂତଳ ବୋମା ପରୀକ୍ଷା (underground bob testing) ମୂଳକ (radicals) ଗୁଡିକର ଅତିକମ୍ ମାତ୍ରାରେ ବିକିରଣ ଛାଡିଥାଏ ଏବଂ ଭୂଗର୍ଭସ୍ଥ ଜଳରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥାଏ । ଏହି ତେଜସ୍କ୍ରିୟ ଜଳ ମୂଳ ମାଧ୍ୟମରେ ଉଦ୍ଭିଦ ଦ୍ଵାରା ଗୃହୀତ ହୋଇଥାଏ । ଏଭଳି ଉଦ୍ଭିଦକୁ ପ୍ରାଣୀ ଏବଂ ମଣିଷମାନେ ଖାଇଲେ ତେଜସ୍କ୍ରିୟତା ଖାଦ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥାଏ । ଏଭଳି ତେଜସ୍କ୍ରିୟତା କ୍ଷୀରରେ ମଧ୍ୟରେ ସୂଚିତ ହୋଇଛି / ମିଳିଛି ।
ତୈଳ ପ୍ରଦୂଷଣ
ତୈଳ ପ୍ରଦୂଷଣ ଜଳାଧାର ଉପରେ ତେଲର ସ୍ତରକୁ ସୂଚିତ କରିଥାଏ । ତୈଳ ଅଦ୍ଭାବ (oil spills) ସମସ୍ତ ମହାସାଗର ପ୍ରଦୂଷଣର ଅନ୍ୟତମ ଉଦାହରଣ ଅଟେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସାମୁହିକ ପରିବହନ ଜଳଯାନ ତୈଳ ଅଧ୍ୟୟାବର ସମ୍ଭାବ୍ୟ ବିପଦ ଧାରଣ କରିଥାଏ ।
ସାମୁଦ୍ରିକ ଜୀବନ ଉପରେ ତୈଳ ଅଧିପ୍ଲାବନ ପ୍ରଭାବ
ତୈଳ ଅଧ୍ୟୟାବର କିଛି ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ମାଛ, କବଚ ପ୍ରାଣୀ/ସେପିସ୍. ପ୍ଳବକଗୁଡିକ ଶ୍ଵାସରୋଧ ଚୟାପଚାୟ (metabolic) ବିକାଶ ଯୋଗୁଁ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥାନ୍ତି । ତୈଳ ଅଧିପ୍ଲାବନ ଗୋଟିଏ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ପକ୍ଷୀ ଏବଂ ସାମୁଦ୍ରିକ ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ ମରିଯାନ୍ତି । ଏହି ଜୀବମାନଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ସାମୁଦ୍ରିକ ପରିସଂସ୍କାର ଭୀଷଣ କ୍ଷତି କରିଥାଏ । ତୈଳ ଅଧିପ୍ଲାବ ଶୈବାଳ ପ୍ରସ୍ପୁଟନ (algal bloos)କୁ ବିଷାକ୍ତନ କିମ୍ବା ଶ୍ଵାସରୋଧ କରିଥାଏ । ଏହା ପ୍ରକାରନ୍ତରେ ଜଳଧାର ମାନଙ୍କରେ ଅମ୍ଳଜାନ କମ୍ କରିଥାଏ । ଅମ୍ଳଜାନ କମ୍ ଥିବା ଜଳ ଅସଂଖ୍ୟ ମାଛ / ସାମୁଦ୍ରିକ ଜୀବନ ମୃତ୍ୟୁ ପାଇଁ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ହୋଇଥାଏ ।
କୌଣସି ପଦାର୍ଥଯିଏ ପରିବେଶରେ ବିଦ୍ୟମାନ ଥାଏ ଅଥବା ପରିବେଶରେ ବିମୋଚିତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଜନ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ପରିବେଶ ମଙ୍ଗଳର ବେଶ୍ କ୍ଷତିକରିଥାଏ, ତାକୁ ବିପଦଜ୍ଜନକ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ ।
ଯେ କୌଣସି ପଦାର୍ଥ ଯାହାର ବିକରଣରେ ଏକମାତ୍ର ଉଦ୍ଭାସନ ଦ୍ଵାରା ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଉପରେ ଗଭୀର ଅପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତୀ ପ୍ରଭାବ ପଡିଥାଏତାକୁ ଅତି ବିପଦଜ୍ଜନକ ପଦାର୍ଥ କୁହାଯାଏ । ଯେ କୌଣସି ବିପଦଜ୍ଜନକ ପଦାର୍ଥ ନିମ୍ନଲିତ କୌଣସି ଏକ ବା ଅଧିକ ଅଭିଲେକ୍ଷଣ (characteristics) ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରିଥାଏ ।
ଏହିପରି କୌଣସି ଅପଶିଷ୍ଟ ବିପଦଜ୍ଜନକ ଅଥବା ଅତି ବିପଦଜ୍ଜନକ ପଦାର୍ଥ ଧାରଣ କରିଥିଲେ, ତାହାକୁ ବିପଦଜ୍ଜନକ ଅପଶିଷ୍ଟ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ କୁହାଯାଏ । ବିପଦଜ୍ଜନକ ଅପଶିଷ୍ଟର ବିଭିନ୍ନ ଉନ୍ଥ ଯେପରି - ଘରୋଇ ବସୁରାଜି, ସ୍ଥାନୀୟ ଅଞ୍ଚଳ ସହରାଞ୍ଚଳ, ଉଦ୍ୟୋଗ, କୃଷି, ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ, ଚିକିତ୍ସାଳୟ ଏବଂ ଗବେଷଣାର ଶକ୍ତି ସଂଯନ୍ତ୍ର ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉତ୍ସରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ ।
ବିପଦଜ୍ଜନକ ପଦାର୍ଥର ନିକ୍ଷେପଣ (damping) ସମ୍ପର୍କିତ ସମସ୍ୟା ବିପଦଜ୍ଜନକ ଅପଶିଷ୍ଟ ଆପେ ଆପେ କିମ୍ବା ଯେତେବେଳେ ନିଷ୍କାସିତ (disposed off) ହୋଇଥାଏ । ଅନେକଗୁଡିଏ ପରିବେଶୀୟ ଅସହଯୋଗୀ (environmentally unfriendly) ପଦାର୍ଥ ବିଶୋଧନ କରିଥାଏ । ସେଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରୁ କେତେକ ନିମ୍ନ ସାରଣୀରେ ପ୍ରଦତ୍ତହେଲା ।
ବିପଦଜ୍ଜନକ ଅପଶିଷ୍ଟ, ତା’ର ନିଷ୍କାସନ ଏବଂ ପ୍ରଭାବ
ଉତ୍ସ |
ନିଷ୍କାସନ / ଉପଯୋଗର ରୂପ |
ପ୍ରଦୂଷଣକାରୀ କାରକ (pollufing agent) |
ପ୍ରଭାବ
|
ଔଦ୍ୟୋଗିକ ଅପଶିଷ୍ଟ |
ଅପଶିଷ୍ଟର ଭସ୍ମୀକରଣ (incineration) |
ଆବିଷାଳୁ ଧୂମ, ଉଦାହରଣ କ୍ଳୋରିନ ପଲିଭିନାଇଲ୍ କ୍ଲୋରିନ୍ |
କ୍ଲୋରିନ୍ ଅମ୍ଳ ବର୍ଷା ଯୋଗୁଁ ହୋଇପାରେ |
ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଦହନ
|
ଡାଇଅକ୍ସିନ/ଅର୍ଗାନୋ କ୍ଲୋରାଇଡ଼ସ |
କ୍ୟାନସରଜନ (carcinogenic) |
|
ଜଳ ନିକାୟଗୁଡିକ ବିମୋଚନ |
କ୍ଲୋରୋଫେନଲ୍, ଫ୍ଲୋରନ ଯୌଗିକ, ଆଲଡିହାଇଡସ୍, ସଲଫଡାଇ ଅକ୍ସାଇଡ (SO2) କାର୍ବନ ମନୋକ୍ସାଇଡ୍ (co) |
ପରିବେଶୀୟ ପ୍ରଦୂଷଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାନ୍ତି ।
|
|
ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ |
ପଲିଥିନ୍, ପଲିପ୍ରୋପାଇଲିନ୍ ପଲିଷ୍ଟର ଇତ୍ୟାଦି ଜଳିବା ଯୋଗୁଁ ଗ୍ୟାସର ବିମୋଚନ |
ଆବିଷାଳୁ (toxic) ପରିବେଶୀ (eclogical) ପ୍ରଦୂଷଣ |
|
ନ୍ୟୁକ୍ଲୀୟ ଅପଶିଷ୍ଟ |
ଚିକିତ୍ସାଳୟ ଡାକ୍ତରଖାନା ଗବେଷଣାଗାର |
ଔଷଧିୟ (medical) କୃଷିରେ ମନ୍ଥର / ଅବଧାରିତ (sustained) ଉପଯୋଗ No3 / No3 ରେ ସମୃଦ୍ଧ ଖତ / ଗୋବର |
ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍କଟ, କ୍ୟାନସର୍ ଜଳ (corcinogenic) ଉତ୍ପରିବର୍ତ୍ତନ (mutation) ପନିପରିବାରେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥାନ୍ତି ମିଥାନୋଗ୍ଲୋବେ ନେମିଆ ସୋନୋସିସର କାରଣ |
|
ନାଇଟ୍ରୋସାମାଇନସ No3 / No2, No2o NH3 + (ପଶୁଧନଙ୍କ ପ୍ରଜନନରୁ) |
କ୍ୟାନସରଜନ ଅମ୍ଳ ବର୍ଷାରେ ଅବଦାନ ସବୁଜ ଗୃହ ପ୍ରଭାବ ଜଳୀୟ ଜୀବନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ, କବକ ବୃଦ୍ଧି, ଅଧା ପାଦପ, ବୃକ୍ଷରୁହା, ଅରଣ୍ୟ କ୍ଷୀଣ ହେବା। |
|
ଫସଫେଟ ଉଦ୍ଭିଦପରିଶୋଧ ଉତ୍ପାଦ (phyto sanitary products) |
କୀଟନାଶକ / ପୀଡକନାଶକ / କବକ ନାଶକ /ତୃଣନାଶକ |
ଜଳୀୟ ପରିବେଶର ସୁପୋଷଣ । ପ୍ରବାହରୂପେ ମାଟିରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥାଏ, ଭୂଗର୍ଭସ୍ଥଳ ସ୍ତରକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ କରିଥାଏ, ଜଳୀୟ ଜୀବନକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ କ୍ୟାନ୍ସର ଜନ, ବୃକକୀୟ, ଆକୃତକାର୍ଯ୍ୟତା (rent a failure) |
|
ମିଥେନ୍
|
ରୋମନ୍ଥନ କରୁଥିବା ଗୋରୁଗାଈ, ଜୈନିକ ପଦାର୍ଥର କିଣ୍ଵନ (ferementation) |
|
ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସବୁଜ ଗୃହ ପ୍ରଭାବ। |
Last Modified : 2/10/2020