ଧ୍ଵନ୍ଵନ୍ତରୀ

ଆଞ୍ଚଳିକ ଭାଷାଗତ ନାମ

ଉପକ୍ରମ

ଧ୍ଵନ୍ଵନ୍ତରୀ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଭାଗରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଏକ ତୃଣଜାତୀୟ ବନସ୍ପତି । ସୁଗନ୍ଧି ଉଦ୍ୟୋଗ ତଥା ଔଷଧୀୟ କାର୍ଯ୍ୟପାରୀଣ ଏହାର ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ । ଏଥି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏହାକୁ ବିଭିନ୍ନ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥର ପ୍ରସ୍ତୁତି ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ  । ସୁତରାଂ ଏହାର ବ୍ୟବହାର ଓ ଚାହିଦା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ତଥା ଆନ୍ତଃରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବଜାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଭଉଳ ଭାବରେ ଚାଷ କରାଯିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି  ।

ପରିବ୍ୟାପ୍ତି

ସାରା ବିଶ୍ଵରେ ଏହି ଘାସ ପ୍ରାକୃତିକ ଭାବେ ଦେଖାଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଭାରତବର୍ଷରେ ଏହାର ଉତ୍ପତ୍ତି ବୋଲି ଜଣାଯାଏ । ଏହା ୱେଷ୍ଟଇଣ୍ଡିଜ , ଥାଇଲାଣ୍ଡ, ବଙ୍ଗଳାଦେଶ ତଥା ଚୀନ ଆଦି ଦେଶରେ ମଧ୍ୟ ଚାଷ କରାଯାଉଛି  । ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମ ଦେଶରେ ଏହା କେରଳ, କର୍ଣ୍ଣାଟକ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର , ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ, ରାଜସ୍ଥାନ, ବିହାର, ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ଓ ଆମ ରାଜ୍ୟ ଓଡିଶାରେ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ବିଧିବଦ୍ଧ ଭାବେ ଚାଷ କରାଯାଉଛି । ଏହାର ମୁଖ୍ୟତଃ ୨ ପ୍ରକାର କିସମ ଚାଷ କରାଯାଉଛି  ।

1. ପୂର୍ବ ଭାରତୀୟ କିସମ : ସାଇମ୍ବୋଗୋଗୋନ ଫ୍ଲେକସିଓସସ
2. ପଶ୍ଚିମ ଭାରତୀୟ କିସମ: ସାଇମ୍ବୋଗୋଗୋନ ପେଣ୍ଡୁଲସ

ଔଷଧି ବିଶେଷ ଓ ରାସାୟନିକ ସଂଗଠନ

ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ସାଇମ୍ବୋଗୋଗୋନ ଫ୍ଲେକସିଓସସ ସର୍ବାଧିକ ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନର ତେଲ ଯୋଗାଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହାକୁ ବ୍ୟବସାୟିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଚାଷ କରାଯାଉଅଛି । ଏଥିରେ ୮୦-୯୦ ଭାଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୁଗନ୍ଧିଯୁକ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଥାଏ ।  ଧ୍ଵନ୍ଵନ୍ତରୀ ତେଲ ମୁଖ୍ୟତଃ ସିଟ୍ରଲ-ଏ , ସିଟ୍ରଲ-ବି ,ଫେରେନସାଲ, ଫର୍ନିମାଲ ,ବିଟା ଟର୍ପିନିୟାଲ ଏବଂ ଜୋରିନିୟାଲ ତଥା ନିରାଲ ରହିଥାଏ  ।

ଔଷଧ ପ୍ରୟୋଗ : ବ୍ୟବସାୟିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଧ୍ଵନ୍ଵନ୍ତରୀ ଘାସର ମୁଖ୍ୟତଃ ପତ୍ର ଓ ତେଲ ଉପଯୋଗୀ ଅଟେ । ଏହାର ତେଲ ସୁଗନ୍ଧଯୁକ୍ତ ସାବୁନ , ଧୂପକାଠି ଓ ଅତର ଆଦି ଦ୍ରବ୍ୟ ତିଆରିରେ ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ । ଏହି ତେଲର ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆର ବୃଦ୍ଧି ରୋକିବାର କ୍ଷମତା ଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଜ୍ଵର ଉପଚାର ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ  । ଏହାକୁ ପାନୀଯରେ ସୁଗନ୍ଧି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଏହାବ୍ୟତୀତ , ଏହାକୁ ଚାଇନିଜ ଏବଂ ଥାଇଲାଣ୍ଡରେ ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ବହୁଳ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ  ।

ଏହାର ପତ୍ର ଖୁବ ଉପଯୋଗୀ  । ଏହାକୁ ଚା ପ୍ରସ୍ତୁତି ରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ‘ ହରବାଲ –ଟି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ ଫାନ୍ସ , ଇଂଲଣ୍ଡ ଆଦି ବିକଶିତ ଦେଶକୁ ପଠାଯାଇପାରୁନି  । ଏହାର ପତ୍ର ଜ୍ଵର ସମୟରେ ତାପମାତ୍ରା କମାଇବାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ  । ଏହା ଆଣ୍ଠୁଗଣ୍ଠି ଦରଦ , ମୁତ୍ରଜନିତ ରୋଗ ଓ ଅମ୍ଳ ସମସ୍ୟାର ଉପଚାର ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ  ।

ଚାଷ ପ୍ରଣାଳୀ

ଜଳବାୟୁ : ଉଷ୍ଣ ଆଦ୍ର ଜଳବାୟୁରେ ଏହି ତୃଣ ଭଲ ଭାବରେ ବଢିଥାଏ । ବର୍ଷସାରା ଉପଯୁକ୍ତ ପରିମାଣରେ ବର୍ଷା ହେଲେ ଏହି ଫସଲର ଉତ୍ତମ ଅଭିବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଜଳସେଚନ ଠିକ ଭାବରେ ନ ହେଲେ ଶୁଷ୍କ ସ୍ଥାନରେ ଏହାର କ୍ରିୟାଶୀଳ ତତ୍ତ୍ଵ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ  ।

ଜମି ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ରୋପଣ ପଦ୍ଧତି : ବର୍ଷା ଆରମ୍ଭ ପୂର୍ବରୁ ଭଲ ଭାବରେ- ଦୁଇ- ତିନି ଥର ଚାଷ କରିବା ଉଚିତ । ମାଟିକୁ ଭଲ ଭାବେ ଗୁଣ୍ଡ କରି  ସେଥିରେ ହେକ୍ଟର ପ୍ରତି ୧୦ ଗାଡି ଗୋବର ଖତ ୨୦ କିଗ୍ରା , ଆଲଡ୍ରିନ ଡଷ୍ଟ ୫୦ କିଗ୍ରା, ସୁପର ଓ ୩୦ କିଗ୍ରା ପଟାସ ମିଶାଇଦିଆଯାଏ । ବର୍ଷାପାଗ ଦେଖି ପୁଆ ଚାରାକୁ ମାଟି ଖୋଳି ଧାଡି ଧାଡି କରି ପୋତିଦିଆଯାଏ । ଧାଡିରୁ ଓ ଧାଡି ଗଚରୁ ଗଛ ମଧ୍ୟରେ ୫୦ ସେମି ବ୍ୟବଧାନ ରହିବା ଦରକାର । ୮ ରୁ ୧୦ ସେମି ଗଭୀର ଗାତ ଖୋଳି ପ୍ରତି ଗାତରେ ଦୁଇଟି କରି ପୁଆଚାରା ଲଗାଇବାରେ ମୂଳକୁ ମାଟି ସହିତ ଚାପି ଦିଆଯାଏ । ବର୍ଷାଦିନେ ଚାରା ଲଗାଇବାର ଜମିରେ ଆଉ ଜଳସେଚନର ଆବଶ୍ୟକତା ହୁଏ ନାହିଁ  । ଚାରା ଲଗାଇବାର ୧୦ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯଦି ବର୍ଷା ନ ହୁଏ ତେବେ ଜମିରେ ପାଣି ମଡାଇବା ଆବଶ୍ୟକ  ।

ଘାସ ବିଛା, କୋଡ଼ାଖୁସା ଓ ସାର ପ୍ରୟୋଗ :

ଗଛ ଲଗାଇବାର ୨୫ରୁ ୩୦ ଦିନ ପରେ ଜମିକୁ ଖୁସାଇ ଅନାବନା ଘାସସବୁକୁ ପରିଷ୍କାର କରାଯାଏ ଏବଂ ହେକ୍ଟର ପ୍ରତି ୬୦ କିଗ୍ରା , ନାଇଟ୍ରୋଜେନ ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ  ।  ଧ୍ଵନ୍ଵନ୍ତରୀ ଘାସ ତିନିମାସ ବଢିଲା ପରେ ବୁଦାର ୧୫ ସେମି ଉପରୁ ଗଛ କଟାଯାଏ  । ଘାସ କାଟିବା ପରେ ଜମିକୁ ପୁନର୍ବାର ଖୁସାଖୁସି କରି ହେକ୍ଟର ପ୍ରତି ୫୦ କିଗ୍ରା, ସୁପର ୩୦ କିଗ୍ରା , ପଟାସ ଓ ୨୦ କିଗ୍ରା ଯବକ୍ଷାରଜାଣ ସାର ୫୦ କିଗ୍ରା ,  ପ୍ରୟୋଗ କଲେ କଲେ ହେକ୍ଟର ପ୍ରତି ୧୦ରୁ ୧୫ ଟନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କଞ୍ଚା ଧ୍ଵନ୍ଵନ୍ତରୀ ଘାସ ମିଳିଥାଏ ଏବଂ ଅମଳ ପରିମାଣ ଧିରେ ଧିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । କାଟିବାରେ ବିଳମ୍ବ ହେଲେ ଘାସର କାଣ୍ଡ ବଢିଥାଏ , ଯାହାଦ୍ଵାରା ପତ୍ରରେ ଥିବା ତୈଳ ଅଂଶ କମିଯାଏ  ।

ଅମଳ : ଘାସକୁ ପ୍ରତି ୬୦ରୁ ୭୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ କାଟିଲେ ଅଧିକ ତେଲ ଆମଦାନୀ ହୋଇଥାଏ । ନିପାଣିଆ ଜମିରେ ଉକ୍ତ ଚାଷରୁ ତିନିଥର ଅମଳ ମିଳିଥାଏ କିନ୍ତୁ ଜଳସେଚନ ଜମିରେ ଚାଷ କଲେ ୫-୬ ଥର ଅମଳ କରାଯାଇପାରିବ  । ଗଛରେ ଫୁଲ ଆସିଗଲେ ତୈଳ ଆମଦାନୀ ମଧ୍ୟ କମିଯାଏ  । ତେଣୁ ଆକ୍ଟୋବର ଠାରୁ ଜୁନ ମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରତି ୬୦-୭୦ ଦିନ ବ୍ୟବଧାନରେ ଅମଳ କଲେ ଅଧିକ ପରିମାଣର ସୁଗନ୍ଧ ତୈଳର ଆମଦାନୀ ହୋଇଥାଏ  ।

ରୋଗପୋକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା : ଧ୍ଵନ୍ଵନ୍ତରୀ ଘାସକୁ ସାଧାରଣତଃ କୌଣସି ରୋଗପୋକ ପ୍ରଭାବିତ କରିନଥାନ୍ତି  । ଫଳରେ  ପ୍ରତିଷେଧକର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡେ ନାହିଁ  । ଶୀତ ଋତୁରେ ଅଧିକ କାକର ପଡିଲେ ଧ୍ଵନ୍ଵନ୍ତରୀ ଗଛ ବଢିବାରେ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ  । ବୁଦାଗୁଡିକ ପୁରୁଣା ହୋଇଗଲେ ୭-୧୦ ବର୍ଷର ବୁଦାକୁ ବୁଦା ଲଗାଯାଏ ଏବଂ ଏହାର ମୂଳ ଶୁଖିଯାଇ ଉଈ ଧରେ । ତେଣୁ ଏହି ବୁଦାଗୁଡିକ ବର୍ଷାଦିନ ପୂର୍ବରୁ ପୋତିଦେଲେ ଗଛର ବହୁଲତା  କମିଯାଏ ଏବଂ ନୂଆ କୁଆଁ ବାହାରି ପୁନର୍ବାର ଅଧିକ ଅମଳକ୍ଷମ ହୁଏ । ଏହି ଧ୍ଵନ୍ଵନ୍ତରୀ ଚାଷ ମଧ୍ୟ କାଜୁ ବଗିଚାରେ କରାଯାଇପାରେ  । ଏକ ଏକରରେ ୧୧୦୦୦ ଚାରା ରୋପଣ କରାଯାଇପାରିବ  ।

ଉନ୍ନତ ବିହନ : ବିହନ ଗବେଷଣାଗାରଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଧ୍ଵନ୍ଵନ୍ତରୀ ଘାସର ଅନେକ ଉନ୍ନତ କିସମର ବିହନ ବିକଶିତ କରାଯାଇଛି । ଏଥି ମଧ୍ୟରୁ ସି.କେ.ପି.- ୨୫ ଆର.ଆର. ଏଲ.-୧୬ କୃଷ୍ଣା ଏବଂ କାବେରୀ କୃଷକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆଦୃତ ହୋଇପାରିଛି  ।

ଧ୍ଵନ୍ଵନ୍ତରୀ ଚାଷ ଏକର ପିଛା ଆୟ ବ୍ୟୟ ବିବରଣୀ ବ୍ୟୟ

ଆୟ :

ଫସଲରୁ ଆଯ ୧୬,୮୦୦,  ୨୮୦୦୦,୨୮୦୦୦, ୨୮୦୦୦,  ୨୮୦୦୦

୪୦ କିଗ୍ରା       ୮୦ କିଗ୍ରା   ୮୦ କିଗ୍ରା   ୮୦ କିଗ୍ରା   ୮୦ କିଗ୍ରା

ଆଧାର :ଡାକ୍ତର ଦୀନବନ୍ଧୁ ମହାରଣା