অসমীয়া   বাংলা   बोड़ो   डोगरी   ગુજરાતી   ಕನ್ನಡ   كأشُر   कोंकणी   संथाली   মনিপুরি   नेपाली   ଓରିୟା   ਪੰਜਾਬੀ   संस्कृत   தமிழ்  తెలుగు   ردو

ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନ (ତୃଣକର ପ୍ରଜନନ, ବଂଶ ବିସ୍ତାର ଓ ବିକ୍ଷେପଣ)

ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନ (ତୃଣକର ପ୍ରଜନନ, ବଂଶ ବିସ୍ତାର ଓ ବିକ୍ଷେପଣ)

ତୃଣକର  ପ୍ରଜନନ, ବଂଶ ବିସ୍ତାର ଓ ବିକ୍ଷେପଣ

ତୃଣକକୁ  ସଫଳତାର   ସହିତ  ନିବାରଣ  ଓ  ନିୟନ୍ତ୍ରଣ  କରିବା  ପାଇଁ   ଏହାର  ପ୍ରଜନନ, ବଂଶ  ବିସ୍ତାର  ଓ  ବିକ୍ଷେପ  ପ୍ରଣାଳୀ   ଜାଣିବା  ଆବଶ୍ୟକ   । ତୃଣକର   ବଂଶ   ବିସ୍ତାର (୧) ଲିଙ୍ଗୀ  ଓ ଅଲିଙ୍ଗୀଜଣାଣ  ଏବଂ  (୨) ଅଙ୍ଗଜ   ପ୍ରଣାଳୀରେ   ହୋଇଥାଏ   ।

  1. ଲିଙ୍ଗୀ  ଓ  ଅଲିଙ୍ଗୀ  ଜନନ
  2. ଅଧିକାଂଶ  ତୃଣକ   ବୀଜ   ଉତ୍ପାଦନ  କରି  ବଂଶ   ବିସ୍ତାର   କରନ୍ତି   । କେତେକ  ତୃଣକ  ବିଶେଷ   ଏକବର୍ଷୀ   ତୃଣକ  ବିପୁଳ   ପରିମାଣର  ବୀଜ   ଉତ୍ପାଦନ   କରନ୍ତି   ।  ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ   ଗୋଟିଏ   ଖଡାଗଛ  ୧,୯୬,୦୦୦ ଗୋଟିଏ   ବାଲୁ  ବାଲୁକା  ୧,୧୩,୦୦୦ ଓ  ଗୋଟିଏ  ମାଣ୍ଡିଆ  ଘାସ  ୪୧,୨୦୦  ମଞ୍ଜି   ଉତ୍ପାଦନ   କରନ୍ତି   । ଏଣୁ   ତୃଣକର   ବଂଶ  ବିସ୍ତାର  ଦୃତ   ଗତିରେ   ବଢିଚାଲେ   । ଏହାଛଡା  ତୃଣକ   ବୀଜର   ଅଙ୍କୁରଣ   କ୍ଷମତା  ଅନେକ   ବର୍ଷ   ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ  ରହେ   ଏବଂ   ପ୍ରତ୍ୟକ   ତୃଣକର  ବୀଜ  ବିକ୍ଷେପ   ପାଇଁ   କୌଣସି  ନା  କୌଣସି  ବ୍ୟବସ୍ଥା   ରହିଛି   ।

    କେତେକ   ତୃଣକର  ଯୁଗ୍ମକ  ସଂଯୁଗ୍ମକ   ହୋଇ  ଅଥବା   ଜନନ   କୋଷ   ମୂଳଗଛଠାରୁ   ପୃଥକ   ହୋଇ   ରେଣୁ   ଗଠନ   କରି  ବଂଶ   ବିସ୍ତାର   କରନ୍ତି   । ଏ  ପ୍ରକାର  ତୃଣକର  ଉଦାହରଣ   ହେଲା  ଶୈବାଳ, ଘୋଡାଲାଞ୍ଜି  ଓ  ଫର୍ଣ୍ଣ ।

  3. ଅଙ୍ଗୀୟ  ଜନନ
  4. ଅଙ୍ଗଜ   ପ୍ରଣାଳୀରେ  ମା  ଗଛର  କିଛି  ଅଂଶ  ପୃଥକ  ହୋଇ  ନୂଆ   ଗଛ   ସୃଷ୍ଟି   କରେ  । ଏହି  ପ୍ରକାର  ବଂଶ  ବିସ୍ତାର   ମୁଖ୍ୟତଃ  କନ୍ଦକାଣ୍ଡ   ଦ୍ଵାରା   ହୋଇଥାଏ   । ବହୁବର୍ଷୀ   ଘାସ,  ମୁଥା  ଜାତୀୟ  ତୃଣକ, ସନ୍ତରା   । କେତେକ  ଓସାରିଆ   ପତ୍ରୀ  ତୃଣକ  ଓ  ଫର୍ଣ୍ଣର  ବଂଶ   ବିସ୍ତାର   କନ୍ଦକାଣ୍ଡ   ଦ୍ଵାରା   ହୁଏ   । କନ୍ଦକାଣ୍ଡ  ଛଡା    ଆଖି   ଟିଉବର  ବା  କଳା , ପୁଆ  ବଲ୍ ବ  ଏବଂ  ଚେର   ଦ୍ଵାରା   ମଧ୍ୟ  ତୃଣକର  ଅଙ୍ଗଜ   ବିସ୍ତାର  ହୁଏ   । ଅଙ୍ଗଜ  ବଂଶ   ବିସ୍ତାର   ପ୍ରଣାଳୀ   ଗୋଟିଏ   ତୃଣକକୁ   ସାଂଘାତିକ   ଅନିଷ୍ଟକର  କରିଥାଏ   । କାରଣ  ମା   ଗଛରୁ   ପୃଥକ   ହୋଇଥିବା  ଅଂଶ   ନୂଆଗଛ   ସୃଷ୍ଟି  କରିଥାଏ   । କର୍ଷଣ  ଦ୍ଵାରା   ଏହି  ପ୍ରକାର  ତୃଣକର  ବିକ୍ଷେପ   ହୋଇଥାଏ   ।

ତୃଣକର   ବିକ୍ଷେପଣ

ପ୍ରାକୃତିକ  ଉପାୟରେ   ତୃଣକର  ପରିପକ୍ଵ   ବୀଜ  ଓ  ଜୀବିତ   ଅଂଶର  ବିକ୍ଷେପଣ   ହୋଇଥାଏ   । ନଚେତ୍  ତୃଣକ  ଆଦି   ସର୍ବବ୍ୟାପୀ   ହୋଇ  ନଥାନ୍ତା   କିମ୍ବା  ତେଜରେ  ବଢୁ  ନଥାନ୍ତା   ।

  1. ଫଳ  ଓ  ମଞ୍ଜି  ବିକ୍ଷେପଣ
  2. ତୃଣକ   ପରିପକ୍ଵ  ହେଲେ   କିଛି   ଫଳ  ଓ  ମଞ୍ଜି  ମା’ ଗଛ  ନିକଟରେ  ପଡେ , କିଛି  ଫସଲ  କାଟିବା  ବେଳେ   ଫସଲ  ସହିତ   ମିଶି   ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ   ହୁଏ  ଏବଂ  ଆଉ  କିଛି  ମା’  ଗଛଠାରୁ  ଅଳ୍ପ  ବା  ବହୁ  ଦୂରକୁ   ବାୟୁ, ଜଳ, ଜୀବଜନ୍ତୁ, ମନୁଷ୍ୟ  ଓ  ଖତସାର  ଦ୍ଵାରା   ବିକ୍ଷେପିତ  ହୁଏ   ।

    ବାୟୁଦ୍ଵାରା  ବିପେକ୍ଷିତ   ହେଉଥିବା   ତୃଣକର   ଫଳ  ଏବଂ  ମଞ୍ଜିରେ   କେତେକ   ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର   ଅଙ୍ଗ  ଥାଏ   ଯାହାକି  ଫଳ  ଓ  ମଞ୍ଜିକୁ  ଉଡାଇ   ରଖେ   । ବଣ  କୁସୁମୀର  ବିକ୍ଷେପଣ  ବାୟୁ   ଦ୍ଵାରା   ହୋଇଥାଏ  ।

    ପାଣିଘାସ  ମୁଖ୍ୟତଃ  ଜଳଦ୍ଵାରା   ବିକ୍ଷେପିତ   ହୋଇଥାଏ   । ସ୍ଥଳ   ଘାସର   ମଞ୍ଜି  ମଧ୍ୟ  ଅନେକ   ସମୟରେ   ଜଳସେଚନ  ଓ  ନିଷ୍କାସନ  ନାଳୀରେ   ଜଳଦ୍ଵାରା  ବାହିତ  ହୋଇ  ବିପେକ୍ଷିତ   ହୋଇଥାଏ ।

    କେତେକ  ତୃଣକର  ଫସଲକୁ  ପ୍ରାଣୀମାନେ ଖାଆନ୍ତି  ଏବଂ  ଏହାର  କିଛି  ଅଂଶ  ମଳରେ   ତ୍ୟାଗ  କରନ୍ତି   ।  କେତେକ   ତୃଣକର ଫଳ  ଓ  ମଞ୍ଜି  ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର  ଥଣ୍ଟ, ଡେଣା  ଓ  ଗୋଡରେ  ଲାଗି  ଅନ୍ୟସ୍ଥାନରେ  ଯାଇ  ପଡେ  । ଗୃହପାଳିତ   ପଶୁ   ସେମାନଙ୍କ   ଚର୍ମ, ଲୋମ  ଓ  ଖୁରାରେ   ତୃଣକର  ଫଳ  ଓ  ମଞ୍ଜିକୁ   ଗୋଟିଏ  ସ୍ଥାନରୁ  ଆଉ  ଗୋଟିଏ  ସ୍ଥାନକୁ   ବୋହି   ନିଅନ୍ତି   । ଏପରିକି   ପିମ୍ପୁଡି   ମଧ୍ୟ  ବିପୁଳ  ପରିମାଣ   ଲୋଭନୀୟ  ମଞ୍ଜିକୁ   ଗୋଟିଏ  ସ୍ଥାନରୁ   ଆଉ  ଗୋଟିଏ  ସ୍ଥାନକୁ   ବୋହି  ନେଇଥାଏ   ।

    ମନୁଷ୍ୟ  ନିଜର  ଅସାବଧାନତା  ହେତୁ   ମଧ୍ୟ   ଅନେକ   ତୃଣକର   ବିକ୍ଷେପଣ  କରିଥାଏ   । କୃଷି   ଯନ୍ତ୍ରପାତିକୁ  ସଫା  ନ କରି   ବ୍ୟବହାର   କରିବା  ଦ୍ଵାରା  ଅନେକ  ତୃଣକ   ମଞ୍ଜିକୁ   ଗୋଟିଏ  ବିଲରୁ   ଆଉ  ଗୋଟିଏ  ବିଲକୁ  ନାଯାଇଥାଏ   । କେତେକ   ତୃଣକର  ଫଳ  ଓ  ମଞ୍ଜି  ଉତ୍ପନ୍ନ   ଦ୍ରବ୍ୟ   ସହିତ   ମିଶି   ଗୋଟିଏ   ସ୍ଥାନରୁ  ଅନ୍ୟ  ଗୋଟିଏ  ସ୍ଥାନକୁ  ଯାଇଥାଏ   । ବିଶେଷ  କରି  ଯେଉଁସବୁ  ତୃଣକ  ଫସଲ  ସହିତ  ଏକ  ସମୟରେ  ପରିପକ୍ଵ  ହୁଏ, ଫସଲ  ଗଛ  ସହିତ   ସମାନ  ଉଚ୍ଚ   ହୋଇ  ବଢେ  ଏବଂ  ଫଳ  ଓ  ମଞ୍ଜୀର  ଆକାର  ଓ  ପରିମାଣରେ  ଫସଲ   ସହିତ  ମେଳ   ଖାଉଥାଏ   । ସେ  ପ୍ରକାର  ତୃଣକରେ  ଉପରୋକ୍ତମତେ   ବୀଜ   ବିକ୍ଷେପଣ  ହୋଇଥାଏ   । ରାହାଡି   ବାଳୁଙ୍ଗା , ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣଲତା , ଜଙ୍ଗଲ  ଓଟର  ବୀଜ   ବିକ୍ଷେପଣ  ଫସଲ  ମଞ୍ଜି  ସହିତ   ମିଶିକରି  ହୋଇଥାଏ   ।

    ତୃଣକ  ବ୍ୟାପିବାରେ  ଖତ  ମଧ୍ୟ  ଏକ  ପ୍ରଧାନ  ଉତ୍ସ   । କାରଣ  ଗୃହପାଳିତ  ପଶୁର  ଅନେକ   ତୃଣକ   ମଞ୍ଜି  ଅଙ୍କୁରଣ  କ୍ଷମ   ଅବସ୍ଥାରେ  ଥାଏ  । ତା’ଛଡା   ତୃଣକର   ପରିପକ୍ଵ   ଗଛକୁ   ସିଧାସଳଖ   ଖତ  ଗଦାରେ   ମଧ୍ୟ  ପକାଯାଇଥାଏ   । ଖଣି  ପକା  ଘାସ  ଏବଂ  ଶୁଷ୍କ  ଘାସରେ  ମଧ୍ୟ   ଅନେକ  ପରିମାଣର  ଅଙ୍କୁରଣକ୍ଷମ   ତୃଣକ  ବୀଜ  ଥାଏ   ।

  3. ଅଙ୍ଗୀୟ  ବିସ୍ତାର
  4. ତୃଣକର  ଅଙ୍ଗୀୟ  ବିସ୍ତାର  ପାଇଁ  ଅସାବଧାନ  ଚାଷ  ହିଁ   ମୁଖ୍ୟତଃ   ଦାୟୀ   । କର୍ଷଣ , କଳକାଣ୍ଡ ଓ  ଟିଉବର  ଆଦି  ତୃଣକର  ଭୂମିମ୍ନ  ଅଂଶକୁ  ମୂଳ  ଗଛଠାରୁ   ପୃଥକ   କରି  ଅଣଉପଦ୍ରୁତ   ଅଞ୍ଚଳକୁ   ନେଇଯାଇଥାଏ  ଯେଉଁଠି   ତୃଣକ  ତାର  ଉପନିବେଶ  ଷ୍ଠାମନ   କରିଥାଏ   । ତଳିଦ୍ୱାରା   ଅନେକ  ସମୟରେ  ତୃଣକର   କଳକାଣ୍ଡ  ଓ  ମଞ୍ଜି  ବିସ୍ତାରିତ   ହୋଇଥାଏ   । ସୁଆଁର  ଧାନ  ଗଛ  ସହିତ  ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ   ଥାଏ  ଯେ  ଅନେକ  ସମୟରେ   ଧାନତଳି  ସହିତ  ସୁଆଁ  ବି’ ବହୁତ  ପରିମାଣରେ  ଜମିରେ  ରୁଆଯାଇଥାଏ   । ଜଳସ୍ରୋତ , ନୌକା ଓ  ଜାହାଜ  ଦ୍ଵାରା   ପାଣି  ଘାସ  ବିସ୍ତାରିତ   ହୋଇଥାଏ   ।  ମନୁଷ୍ୟ  କେତେକ  ଗଛକୁ   ଘରର  ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବର୍ଦ୍ଧନ   ପାଇଁ   ଲଗାଇଥାଏ   । ଶେଷରେ  ସେହି   ଗଛ   ତୃଣକ  ହୋଇ  ସମସ୍ୟା   ସୃଷ୍ଟି   କରେ   ।  ବିଲାତିଦଳ   ଓ  ନାଗୁଆରୀ   ଏହିପରି   ଦୁଇଟି   ତୃଣକର  ଉଦାହରଣ ।

ଆଧାର - ଶିକ୍ଷକ  ଶିକ୍ଷା  ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ ଓ ରାଜ୍ୟ  ଶିକ୍ଷା  ଗବେଷଣା  ଓ  ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ  ପରିଷଦ

Last Modified : 3/9/2020



© C–DAC.All content appearing on the vikaspedia portal is through collaborative effort of vikaspedia and its partners.We encourage you to use and share the content in a respectful and fair manner. Please leave all source links intact and adhere to applicable copyright and intellectual property guidelines and laws.
English to Hindi Transliterate