ଡିଜିଟାଲ୍ ଆର୍ଥିକ ସେବା

ଉପକ୍ରମ

ଅଙ୍କୀୟ (Digital) ଆର୍ଥିକ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତି ସମାଜର ଅବହେଳିତ ଲୋକଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଔପଚାରିକ ଆର୍ଥିକ ସେବାର ଅଙ୍କୀୟ (digital) ଅଭିଗମ୍ୟତାକୁ ବୁଝାଏ । ଏହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପାଇଁ ଯେଉଁ ସେବା ସମୂହର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି, ତାକୁ ଅଙ୍କୀୟ (Digital) ଆର୍ଥିକ ସେବା କୁହାଯାଏ । ଏହକୁ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ସୁବିଧା କୁ ଆଖିରେ ରଖି ଏପରି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି ଯାହା କି ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ପାଇଁ କମ୍ ମୂଲ୍ୟର ହେବା ସହିତ ସେବା ପ୍ରଦାନକାରୀଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଦାଇତ୍ଵସମ୍ପନ୍ନ ଭାବେ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିବାପାଇଁ ମହଙ୍ଗା ପଡେ ନାହିଁ । ଏପରି ଅଙ୍କୀୟ ଆର୍ଥିକ ସେବାର ୩ଟି ପ୍ରମୁଖ ଅଙ୍ଗ ଅଛି: ଅଙ୍କୀୟ କାରବାରପାଇଁ ଏକ ମଞ୍ଚ, ଖୁଚୁରା ବ୍ୟବାସାୟ ପାଇଁ ପ୍ରତିନିଧି ଏବଂ ଉପଭୋକ୍ତା ତଥା ଏହି ପ୍ରତିନିଧି ମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଏହି ମଞ୍ଚରେ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଏକ ଯନ୍ତ୍ର ଯଥା ମୋବାଇଲ ।

ଏହା ଏପରି ଏକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯଦ୍ଦ୍ଵାରା ବ୍ୟାଙ୍କସେବାରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ନଥିବା ବହୁତ ଲୋକ ଆର୍ଥିକ କାରବାରର ସୁବିଧା ପାଇପାରୁଛନ୍ତି । ବ୍ୟାଙ୍କ, କ୍ଷୁଦ୍ର ଋଣ ସଂସ୍ଥା, ମୋବାଇଲ ସେବା ପ୍ରଦାନକାରୀ ଏବଂ ତୃତୀୟ ପକ୍ଷ ପ୍ରଦାତାମାନେ କ୍ଷୁଦ୍ର ସ୍ତରର ପ୍ରତିନିଧି ମାନଙ୍କ ସହ ମିଶି ମୋବାଇଲ ଫୋନ, Point of Sale ଉପକରଣ ଇତ୍ୟାଦି ବ୍ୟବହାର ଅଧିକ ମାତ୍ରାରେ କରୁଛନ୍ତି । ଏହାଦ୍ୱାରା ପାରମ୍ପରିକ ବ୍ୟାଙ୍କ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଠାରୁ କମ୍ ମୂଲ୍ୟରେ ସୁବିଧା ଯୋଗାଇ ଦିଅ ଯାଇ ପାରୁଛି ।

ଏଥିରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରକାର ର ଅଙ୍କୀୟ (Digital) ଆର୍ଥିକ ସେବା ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି ।

1. କାର୍ଡ

2. USSD

3. ଏଇପିଏସ

4. UPI

5. ୱାଲେଟ

କାର୍ଡ:

କାର୍ଡ କଣ?

ସାଧାରଣତଃ କାର୍ଡ ଗୁଡିକ ବ୍ୟାଙ୍କମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଜାରି କରାଯାଏ, ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରକାଶନ, ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ବ୍ୟବହାର ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ପର୍ଯ୍ୟାୟଭୁକ୍ତ କରାଯାଏ । କାର୍ଡ ୩ ପ୍ରକାର: Debit କାର୍ଡ, Credit କାର୍ଡ ଓ ପୂର୍ବଦାତ (Prepaid) କାର୍ଡ ।

ପୂର୍ବଦାତ (Prepaid) କାର୍ଡ:

ଏଗୁଡିକ ଉପଭୋକ୍ତା ମାନଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ ଏକାଉଣ୍ଟରୁ ପୂର୍ବରୁ ଭର୍ତ୍ତି କରାଯାଇଥାଏ ଓ ସୀମିତ ମୂଲ୍ୟର କାରବାର ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ । ମୋବାଇଲ ପରି ଏହାକୁ ରିଚାର୍ଜ କରି ହୁଏ ।

Debit କାର୍ଡ:

ଆପଣଙ୍କ ଯେଉ ବ୍ୟାଙ୍କରେ ଏକାଉଣ୍ଟ ଅଛି, ସେହି ବ୍ୟାଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଏହି କାର୍ଡ ଜାରି କରାଯାଏ । ଏହା ଆପଣଙ୍କ ଏକାଉଣ୍ଟ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ଦ୍ଵାରା କରାଯାଇଥିବା ଯେକୌଣସି ଖର୍ଚ୍ଚ ତାଙ୍କ ଏକାଉଣ୍ଟ (ଚଳନ୍ତି/ ସଞ୍ଚୟ କିମ୍ବା overdraft) ରୁ କଟି ଯାଏ । ଏକାଉଣ୍ଟରେ ଥିବା ଟଙ୍କା ମଧ୍ୟରୁ ଉପଭୋକ୍ତା ନଗଦ ଟଙ୍କା ମଧ୍ୟ ଉଠାଇପାରିବେ । ଏହାଦ୍ୱାରା ଜଣଙ୍କ ଏକାଉଣ୍ଟରୁ ଅନ୍ୟଜଣଙ୍କ ଏକାଉଣ୍ଟକୁ ମଧ୍ୟ ଟଙ୍କା ପଠାଯାଇ ପାରେ ।

Credit କାର୍ଡ:

ଏହା ବ୍ୟାଙ୍କ ଓ RBI ଦ୍ଵାରା ସ୍ଵୀକୃତ ଅନ୍ୟ ସଂସ୍ଥା ମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟାଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ । ଏହା ଘରୋଇ କ୍ଷେତ୍ର ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ (ଯଦି ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଶସକ୍ତ) ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇ ପାରେ । Credit କାର୍ଡ ଦ୍ଵାରା ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ଯେତେ ଟଙ୍କା ବ୍ୟାଙ୍କ ରେ ଅଛି, ତାଠାରୁ ଅଧିକ ଉଠାଣ କରିହୁଏ ।  କିନ୍ତୁ ଅଧିକ ଉଠାଣ ପାଇଁ ଏକ ସୀମା ନିର୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।

ନିର୍ଧାରିତ ସମୟ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଋଣ ପଇଠ ନକଲେ ଅଧିକ ଉଠା ହୋଇଥିବା ରାଶି ସୁଧସହ ଫେରେଇବା ପାଇଁ ପଡିଥାଏ ।

Debit କାର୍ଡ ଓ Credit କାର୍ଡ କିପରି ବ୍ୟବହାର କରିବେ?

1.         ଟଙ୍କା ଉଠାଇବା ପାଇଁ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କୁ ନିଜର Debit କାର୍ଡ କିମ୍ବା Credit କାର୍ଡ ଏଟିଏମ ମେସିନ ରେ ଭର୍ତ୍ତି କରି ୪ ଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ PIN ଟିପିବାକୁ ପଡେ । ସର୍ବାଧିକ ରାଶି ଉଠାଣ ସୀମା ବ୍ୟାଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ ।

2.         Debit କାର୍ଡ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବ୍ୟାଙ୍କ ବାଲାନ୍ସ ଜାଣିବା, ଟଙ୍କା କିମ୍ବା ଚେକ୍ ଜମା କରିବା, ଉଠାଣ ପଇଠ ର ବିବରଣୀ ଇତ୍ୟାଦି ଅନ୍ୟ ଆର୍ଥିକ ସେବା ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାଙ୍କ କୁ ନଯାଇ ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇଥାଏ ।

3.         ଦୋକାନ ରୁ ଜିନିଷ କିଣାକିଣି କଲାବେଳେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମ୍ପାଦନ କରନ୍ତୁ:

• ଉପଭୋକ୍ତା ନିଜ କାର୍ଡ ଦୋକାନୀଙ୍କୁ ଦିଅନ୍ତୁ
• ଦୋକାନୀ କାର୍ଡକୁ ନିଜ PoS ମେସିନରେ ଚଳାଇବେ
• ଦୋକାନୀ ଟଙ୍କା ପରିମାଣ ପ୍ରବିଷ୍ଟ କରିବେ ।
• ଗ୍ରାହକ ନିଜ PIN ନମ୍ବର ଟିପିବେ ।
• ଗ୍ରାହକଙ୍କ ପଞ୍ଜୀକୃତ ମୋବାଇଲରେ SMS ଆସିବ ।
• ମେସିନେ ରୁ ଏକ ଛପା ରସିଦ ବାହାରିବ ଯାହା ଦୋକାନୀ ଗ୍ରହକଙ୍କୁ ଦସ୍ତଖତ ପାଇଁ ଦେବେ ।
• ଦୋକାନୀ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ଦସ୍ତଖତ ଯୁକ୍ତ ରସିଦ ନିଜ ପାଖରେ ରଖିବେ ଏକ ନକଲ ଗ୍ରାହକଙ୍କୁ ଦେବେ ।
• ଗ୍ରାହକଙ୍କ ବ୍ଯାଙ୍କ ଏକାଉଣ୍ଟ ରୁ ସେଠିକା ଟଙ୍କା କଟିଯିବ ।

ମୁଁ କାହିଁକି କାର୍ଡ ବ୍ୟବହାର କରିବି?

• ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗ୍ୟ ।
• ଦୋକାନ ରେ, ATM ରେ, ଵାଲେଟ ରେ, କ୍ଷୁଦ୍ର ATM ରେ, ଅନ୍ ଲାଇନ୍ କିଣାବିକା ରେ ପଇଠ ପାଇଁ କାମ କରିବ ।
• Debit କାର୍ଡ ଓ Credit କାର୍ଡ ମାଧ୍ୟମରେ ATM ରୁ ଟଙ୍କା ଉଠାଣ କରିହେବ,  PoS ଓ ଅନ୍ ଲାଇନ୍ କିଣାକିଣି କରିହେବ ।
• ପ୍ରତ୍ଯେକ ଉପଯୋଜ୍ୟ ବାବଦକୁ ଦେଣ ପଇଠ କରିହେବ ।
• ଉପଭୋକ୍ତା ଟିକେଟ (ଉଡାଜାହାଜ, ବସ୍, ରେଳ) କାଟି ପାରିବେ ।
• ଯେଉଠି ବି କାର୍ଡ ରିଡର କିମ୍ବା PoS ମେସିନ ଲାଗିଛି, ସେଠି ଯେକୌଣସି ବସ୍ତୁ କିମ୍ବା ସେବା ପାଇଁ  ଦେଣ ପଇଠ କରିହେବ ।

କାର୍ଡ କିପରି ପାଇବେ?

ପ୍ରତ୍ୟେକ ସରକାରୀ ତଥା ବେସରକାରୀ ବ୍ୟାଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଏହି କାର୍ଡ ଜାରି କରାଯାଇଥାଏ ।

• ନିଜ ଏକାଉଣ୍ଟ ଥିବା ବ୍ୟାଙ୍କରେ ଦରଖାସ୍ତ ଦେଇ କାର୍ଡ ପାଇ ପାରିବେ ।
• ନାଗରିକମାନେ Debit କାର୍ଡକୁ Ru- Pay କାର୍ଡ ରେ ବଦଳାଇ ପାରିବେ ।
• ଏକାଉଣ୍ଟ ନଥିଲେ ଏକାଉଣ୍ଟ ଖୋଲିବାକୁ ପଡେ ।
• ସରକାରୀ ନିର୍ଦେଶନାମା ଅନୁସାରେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜନ-ଧନ ଏକାଉଣ୍ଟ ଧାଡ଼ି ମାନଙ୍କୁ Ru- Pay କାର୍ଡ ଦିଆଯାଏ ।

Unstructured Supplementary Service Data (USSD)

USSD କଣ?

ଏହି ସେବା ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଖରେ ବ୍ୟାଙ୍କ ସେବା ପହଞ୍ଚାଇବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ଏହାର ଲକ୍ଷ ହେଉଛି ଯେ ଅଞ୍ଚଳ, ମୋବାଇଲ ସେବା ପ୍ରଦାନକାରୀ କିମ୍ବା କେଉଁ କମ୍ପାନୀର ମୋବାଇଲ ଇତ୍ୟାଦି ବିଷୟକୁ ବିଚାରକୁ ନନେଇ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗ୍ରାହକ ଯେପରି ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟା ବ୍ୟବହାର କରି ବ୍ୟାଙ୍କ ସୁବିଧା ପାଇବେ ।  ଏହା ଏହା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଏକୀକୃତ USSD ମଞ୍ଚ ଦ୍ଵାରା ପରିଚାଳିତ । ଏହାର ସଂକ୍ଷିପ୍ତ କୋଡ *99# । ଜେନ ଏହି ସେବା ଦ୍ଵାରା ଦୈନିକ ଟ 5,000/- ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପଇଠ କରିପାରିବେ ।

କଣ ଦରକାର?

• ବ୍ୟାଙ୍କ ରେ ଏକାଉଣ୍ଟ
• GSM ନେଟୱର୍କ ଥିବା ମୋବାଇଲ ।
• ମୋବାଇଲ ନମ୍ବର ବ୍ୟାଙ୍କରେ ପଞ୍ଜୀକରଣ ।

କିପରି ବ୍ୟବହାର କରିବେ?

1. ନିଜ ବ୍ୟାଙ୍କ କୁ ଯାଇ ମୋବାଇଲ ନମ୍ବର ପଞ୍ଜୀକରଣ କରାନ୍ତୁ (ATM କିମ୍ବା ଅନ୍ ଲାଇନ୍ ମଧ୍ୟ କରିହେବ)
2. ଆପଣ ଏକ Mobile Money Identifier(MMID) ଏବଂ ଏକ ମୋବାଇଲ PIN ପାଇବେ ।
3. ନିଜ ମୋବାଇଲ PIN ମାନେ ରଖନ୍ତୁ ।

USSD ବ୍ୟବହାର କିପରି କରିବେ?

• ଏହା ସାଧାରଣ ମୋବାଇଲ ଫୋନରୁ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ ।
• ନିଜ ବ୍ୟାଙ୍କ କୁ ଯାଇ ମୋବାଇଲ ନମ୍ବର ପଞ୍ଜୀକରଣ କରାନ୍ତୁ । ଧାର୍ଯ୍ୟ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଟଙ୍କା ଉଠାନ୍ତୁ । ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଜଣଙ୍କଠୁ ଅନ୍ୟ ଜଣଙ୍କୁ ଟଙ୍କା ପଠାଯାଇ ପାରିବ ।
• ମୋବାଇଲରୁ *99# ଟିପନ୍ତୁ
• ନିଜ ବ୍ୟାଙ୍କ ନାମର ପ୍ରଥମ ୩ ଅକ୍ଷର କିମ୍ବା IFSC ର ପ୍ରଥମ ୪ ଅଙ୍କ ଟିପନ୍ତୁ ।
• “Fund -Transfer -MMID” ଚୟନ କରନ୍ତୁ ।
• ପ୍ରାପ୍ତକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ମୋବାଇଲ ନମ୍ବର ଓ MMID ଟିପନ୍ତୁ ।
• ପଠେଇବାକୁ ଥିବା ରାସୀ, ଆପଣଙ୍କ MPIN ଟିପନ୍ତୁ, ଗୋଟିଏ ଖାଲି ଜାଗା (Space) ଛାଡନ୍ତୁ ଓ ତାପରେ ନିଜ ଏକାଉଣ୍ଟ ନମ୍ବରର ଶେଷ ୪ ଟି ଅଙ୍କ ଟିପନ୍ତୁ।

ଉପରୋକ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଆପଣ ଟଙ୍କା ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ କରିପାରିବେ ।

ମିଳୁଥିବା ସେବା:

ଅଣ-ଆର୍ଥିକ ସେବା:

• ନିଜ ବ୍ୟାଙ୍କ ବାଲାନ୍ସ ଜାଣିବା । ଆପଣଙ୍କ ମୋବାଇଲ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ଏକାଉଣ୍ଟରେ କେତେ ବାଲାନ୍ସ ଅଛି ଜାଣିହେବ ।
• କ୍ଷୁଦ୍ର ବିବରଣୀ: ଆପଣଙ୍କ ମୋବାଇଲ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ଏକାଉଣ୍ଟରେ କଣ କଣ ଲେଣ-ଦେଣ ହୋଇଛି ତାର ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ବିବରଣୀ ଜାଣିହେବ ।
• MMID ଜାଣିହେବ: ମୋବାଇଲ ବ୍ୟଙ୍କିଙ୍ଗ ପଞ୍ଜୀକରଣ ସମୟରେ ବ୍ୟାଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ MMID ନମ୍ବର ଜାଣିହେବ ।
• MPIN ଉତ୍ପନ୍ନ/ ବଦଳାଇବା: ବ୍ୟବହାରକାରୀ ନିଜ MPIN ଉତ୍ପନ୍ନ କରିବା ସହ ଏହାକୁ ବଦଳାଇ ମଧ୍ୟ ପାରିବେ ।

ଆର୍ଥିକ ସେବା:

• ପ୍ରାପ୍ତକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ମୋବାଇଲ ନମ୍ବର ଓ MMID ଦ୍ଵାରା ଅର୍ଥ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ।
• IFSC ଏବଂ ଏକାଉଣ୍ଟ ନମ୍ବର ଦ୍ଵାରା ଅର୍ଥ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ।

ଅଧିକ ଜାଣିବା ପାଇଁ ନିଜ ବ୍ୟାଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ କରନ୍ତୁ ।

Aadhaar Enabled Payment System (AEPS):

AEPS  କଣ?

ଏହି ପଦ୍ଧତି ଦ୍ଵାରା ବ୍ୟାଙ୍କ ଉପଭୋକ୍ତା ନିଜ ଆଧାର ନମ୍ବର କୁ ନିଜ ପରିଚୟ ପ୍ରମାଣ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ କାରବାର କରିପାରିବେ । ଏହାଦ୍ୱାରା ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ କରେସ୍ପଣ୍ଡେଣ୍ଟ (BC) ମାନଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ବ୍ୟାଙ୍କ-ବ୍ୟାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ PoS ଦ୍ଵାରା ଲେଣ-ଦେଣ କରାଯାଇପାରେ । ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ କରେସ୍ପଣ୍ଡେଣ୍ଟ (BC) ଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ନିଜ ଏକାଉଣ୍ଟ କୁ ନିଜ ଆଧାର ନମ୍ବର ସହ ସଂଯୁକ୍ତ କରାନ୍ତୁ । ଏହାଦ୍ୱାରା କୌଣସି ପାସୱାର୍ଡ କିମ୍ବା PIN ବିନା ଯେତେ ଥର ମଧ୍ୟ ଲେଣ-ଦେଣ କରିପାରିବ ।

AEPS  ସକ୍ରିୟ କରିବା ପାଇଁ ମୁଁ କଣ କରିବି?

AEPS  ସକ୍ରିୟ କରିବା ପାଇଁ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ପ୍ରବିଷ୍ଟି କରନ୍ତୁ

• IIN (ନିଜ ବ୍ୟାଙ୍କ ଚିହ୍ନଟିକରଣ)
• ଆଧାର ନମ୍ବର
• ନାମାଙ୍କନ ସମରେ ହୋଇଥିବା ଆଙ୍ଗୁଠି ଚିନ୍ହ

ମୁଁ ଏହା ବ୍ୟବହାର କରିବି କାହିଁକି?

• ନିଜ ବ୍ୟାଙ୍କ ବାଲାନ୍ସ ଜାଣିବା ।
• ନଗଦ ଉଠାଣ
• ନଗଦ ଜମା କରିବା
• ଆଧାର ରୁ ଆଧାର ଅର୍ଥ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ
• AEPS ଥିବା ସୁଲଭ ମୂଲ୍ୟ ଦୋକାନ ରୁ କ୍ରୟ ।

AEPS ମାଧ୍ୟମରେ ଲେଣ-ଦେଣ ପାଇଁ ପ୍ରକ୍ରିୟା ନିମ୍ନରେ ଦିଆହେଲା:

• ଜଣେ ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ କରେସ୍ପୋଣ୍ଡେଣ୍ଟଙ୍କ ପାଖକୁ/ Micro ATM ଯାଆନ୍ତୁ ।
• ନିଜ ବ୍ୟାଙ୍କର ନାମ ଓ ଆଧାର ନମ୍ବର ଦିଅନ୍ତୁ ।
• କିପରି ଲେଣ-ଦେଣ ଚାହୁଁଛନ୍ତି, ଚୟନ କରନ୍ତୁ ।
• ସ୍କାନର ରେ ଆଙ୍ଗୁଳି ଛାପ ଦିଅନ୍ତୁ ।
• ଲେଣ-ଦେଣ ସଫଳ ହେଲାପରେ ଛପାହୋଇଥିବା ରସିଦ ନିଅନ୍ତୁ ।

UPI (ଏକୀକୃତ ପଇଠ interface)

UPI କଣ?

ସ୍ମାର୍ଟ ଫୋନ ବ୍ୟବହାର କରି ଏଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ ମାଧ୍ୟମ ଦ୍ଵାରା ତୁରନ୍ତ ରାଶି ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ପାଇଁ ଏହା ଏକ ପଦ୍ଧତି । ଏହା Immediate Payment Service (IMPS) ଯାହାକି ଏକାଉଣ୍ଟରୁ ଏକାଉଣ୍ଟକୁ  ରାଶି ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ କରେ, ର ଏକ ଉନ୍ନତ ସଂସ୍କରଣ । ଏହାଦ୍ୱାରା IMPS ପରି ୨୪ ଘଣ୍ଟା ରାଶି ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।

• ଏହା ଅଲଗା କାର୍ଡ ବଦଳରେ ସ୍ମାର୍ଟ ଫୋନ କୁ ବ୍ୟବହାରକରି ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କ ଚିହ୍ନଟିକରଣ କରିଥାଏ ।
• ଏହା ଦିନକୁ ୨୪ ଘଣ୍ଟା ଓ ୭ ଦିନ, ୩୬୫ ଦିନ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

ମୋର କଣ ଦରକାର?

1. UPI ଆପ୍ ଥିବା ଏକ ସ୍ମାର୍ଟ ଫୋନ ।

2.  ବ୍ୟାଙ୍କ ଏକାଉଣ୍ଟ

ଏହା କିପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରେ?

UPI ଦ୍ଵାରା ଅନ୍-ଲାଇନ୍ ଲେଣ-ଦେଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ୩ ସୋପାନ ବିଶିଷ୍ଟ:

୧ମ ସୋପାନ:ପଞ୍ଜୀକରଣ

• ଆପଣଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କର UPI ଆପ୍ପ ଡାଉନଲୋଡ କରନ୍ତୁ
• ନିଜ ନାମ ଓ ଫୋନ ନମ୍ବର ଦେଇ ଏକାଉଣ୍ଟ ନମ୍ବର ସହିତ ଏକ ବାସ୍ତବିକ ID ଖୋଲନ୍ତୁ
• ଏକା ଥର ପ୍ରକ୍ରିୟା

୨ୟ ସୋପାନ: ଅନ୍-ଲଇନ୍ କ୍ରୟ:

• କିଣିବାକୁ ଥିବା ଜିନିଷକୁ ଆପଣଙ୍କ କାର୍ଟ ରେ ଦିଅନ୍ତୁ ।
• ଦେୟ ପଇଠ କୁ ଯାଇ ନିଜ ପଇଠ UPI ମାଧ୍ୟମରେ କରିବାକୁ ଚୟନ କରନ୍ତୁ ।
• ଦୋକାନୀଙ୍କୁ କେବଳ ଆପଣଙ୍କ ଏକ ବାସ୍ତବିକ ID ଦିଅନ୍ତୁ ।

୩ୟ ସୋପାନ: ମୋବାଇଲ ପ୍ରାମାଣିକରଣ

• ଆପଣ ଆପଣଙ୍କ ମୋବାଇଲ ର UPI ଆପ୍ପରେ ଆପଣଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ ପାଇଁ ଏକ pop-up ୱିଣ୍ଡୋ ପାଇବେ ।
• ସୁରକ୍ଷିତ PIN ପ୍ରବିଷ୍ଟ କରନ୍ତୁ ।
• ପଇଠର ଏକ ପୁଷ୍ଟିକରଣ ସୂଚନା ପାଇବେ ।

ବିଶେଷତା ଓ ଲାଭ:

• ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କ ନାମ, ବ୍ୟାଙ୍କ ନାମ, ଏକାଉଣ୍ଟ ନମ୍ବର, IFSC ଇତ୍ୟାଦି ଦେବାକୁ ପଡେ ନାହିଁ ।
• Debit କାର୍ଡ ପରି କୌଣସି ବାହ୍ୟ ଉପକରଣ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ପଡେନାହିଁ ।
• ନେଟ-ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ ଇତ୍ୟାଦି ପରି ଏକାଧିକ ପଦ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ପଡେନାହିଁ ।
• ଅତ୍ୟନ୍ତ ସରଳ ଓ ଯେକୌଣସି ଲୋକ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବେ ।
• ତୁରନ୍ତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ପ୍ରମାଣିକରଣ ଏବଂ ଯେକୌଣସି ଯାଗାରେ କରାଯାଇପାରିବ ।
• ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ ନଗଦ-ବିହୀନ ସମାଜ ପାଇଁ ରାସ୍ତା କଢାଏ ।
• ଇନଭଏସ ପରି ଏହାଦ୍ବାରା ଟଙ୍କା ପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇପାରେ ।
• ସ୍କୁଲ ଦେୟ ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉପଯୋଜ୍ୟ ଦେୟ ପଇଠ କରାଯାଇପାରେ ।

ଇ-ୱାଲେଟ:

ଇ-ୱାଲେଟ କଣ?

ଇ-ୱାଲେଟ ମାନେ ଏଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ ୱାଲେଟ । ଏହା ଅନ୍-ଲାଇନ୍ ରେ ସ୍ମାର୍ଟଫୋନ କିମ୍ବା କମ୍ପ୍ୟୁଟର ମାଧ୍ୟମରେ ଲେଣ-ଦେଣ ପାଇଁ ଏକ ମାଧ୍ୟମ । ଏହାର ଉପଯୋଗୀତା Debit କାର୍ଡ କିମ୍ବା Credit କାର୍ଡ ପରି । ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ ଏକାଉନ୍ଟ ସହ ସଂଯୋଗ କରି ଦେୟ-ପଇଠ କରାଯାଏ । କାଗଜ ବିହୀନ ଲେଣ-ଦେଣ ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

ଏହା କିପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରେ?

ଏହାର ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ: ସଫ୍ଟୱେର ଓ ସୂଚନା

ସଫ୍ଟୱେର ରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସୂଚନା ରହେ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ଓ data encryption ପ୍ରଦାନ କରେ ଏବଂ ସୂଚନା ବିଭାଗ ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ସୂଚନା ଯଥା ସେମାନଙ୍କ ନାମ, ଠିକଣା, ପଇଠର ବିଧି-ପଦ୍ଧତି, ଦେୟ ପରିମାଣ, Debit କାର୍ଡ କିମ୍ବା Credit କାର୍ଡ ବିଷୟ ଇତ୍ୟାଦି ଉଲ୍ଲେଖ ରହେ ।

ମୁଁ କିପରି ଇ-ଵାଲେଟ ବ୍ୟବହାର କରିବି?

ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ପାଇଁ:

• ନିଜ ଉପକରଣରେ ଆପ୍ ଡାଉନଲୋଡ କରନ୍ତୁ ।
• ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ସୂଚନା ପ୍ରବିଷ୍ଟ କରାଇ ସାଇନ-ଅପ୍ କରନ୍ତୁ । ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କୁ ଏକ ପାସୱାର୍ଡ ମିଳିବ ।
• ନେଟ-ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ କିମ୍ବା Debit କାର୍ଡ କିମ୍ବା Credit କାର୍ଡ ବ୍ୟବହାର କରି ଟଙ୍କା ଜମା କରନ୍ତୁ ।
• ଅନ୍-ଲାଇନ୍ କିଣାବିକା ପରେ ଇ-ଵାଲେଟ ଆପେଆପେ ଦେୟ-ପଇଠ ଫର୍ମ ରେ ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କ ବିବରଣୀ ଭର୍ତ୍ତି କରିଦିଏ ।
• ଯେହେତୁ ଏହା ଆପେଆପେ ଅଦ୍ୟତନ ହେଉଥାଏ, ତେଣୁ ଅନ୍-ଲାଇନ୍ ଦେୟ-ପଇଠ ପରେ ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଅର୍ଡର-ଫର୍ମ ଭର୍ତ୍ତି କରିବାକୁ ପଡେ ନାହିଁ ।

ଦୋକାନୀଙ୍କ ପାଇଁ :

• ନିଜ ଉପକରଣରେ ଆପ୍ ଡାଉନଲୋଡ କରନ୍ତୁ ।
• ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ସୂଚନା ପ୍ରବିଷ୍ଟ କରାଇ ସାଇନ-ଅପ୍ କରନ୍ତୁ । ଦୋକାନୀଙ୍କୁ ଏକ ପାସୱାର୍ଡ ମିଳିବ ।
• ନିଜେ ଦୋକାନୀ ବୋଲି ଏକ ଆତ୍ମ-ଘୋଷଣା କରନ୍ତୁ ।
• ଦେୟ ଗ୍ରହଣ ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତୁ ।

ଇ-ଵାଲେଟ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ କଣ ଦରକାର?

• ବ୍ୟାଙ୍କ ଏକାଉଣ୍ଟ ।
• ସ୍ମାର୍ଟଫୋନ
• 2G/ 3G/4G କନେକ୍ସନ
• ଏକ ମାଗଣା ଵାଲେଟ ଆପ୍

ନିଶ୍ଚିତ କରିବେ:

• SMS ଦ୍ଵାରା ନିରନ୍ତର ସୂଚନା ପାଇଁ ନିଜ ମୋବାଇଲ ନମ୍ବର ବ୍ୟାଙ୍କରେ ପଞ୍ଜିକୃତ କରାନ୍ତୁ ।
• ନିଜ PIN ନମ୍ବର କାହାକୁ ଦିଅନ୍ତୁନାହିଁ ।
• କେବଳ ବିଶ୍ଵସ୍ତ ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କ ସହ ଲେଣ-ଦେଣ କରନ୍ତୁ ।

ଆଧାର - ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରାଳୟ, ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟ ବିଭାଗ