ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଶିକ୍ଷା

ଶିକ୍ଷାର ସଂଜ୍ଞା

ମାନବ ଜୀବନର ବହୁ ଅସୁବିଧା, ଜଟିଳ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ସଫଳତାର ସହ ମୁକାବିଲା କରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯାହା ମସ୍ତିଷ୍କର ବୌଦ୍ଧିକତାକୁ ଶାଣିତ କରିଥାଏ, ତାକୁ ଶିକ୍ଷା କୁହାଯାଏ ।

ଶିକ୍ଷାର ସଂଜ୍ଞା ନିରୂପଣ କରିବାକୁ ଯାଇ ଏକଦା ବୈଜ୍ଞାନିକ ଆଇନଷ୍ଟାଇନ କହିଥିଲେ - 'Education should aim at developing a harmonious personality by training the pupils to think and act independently and stimulate the curiosity of the child and thus awakens and strengthen the psychological forces within him.’ ଜାତି ର ଜନକ ଗାନ୍ଧି ଜୀ ଙ୍କ ମତରେ - ‘ଶିକ୍ଷା ସଚ୍ଚରିତ୍ର ଗଠନ ଓ ବୌଦ୍ଧିକତାର ବିକାଶ ତଥା ଉନ୍ମଷ କରିଥାଏ । Education aims at character building or the enlightenment and enlargement of mind’ - Gandhiji; ବାସ୍ତବିକ୍, ଶିକ୍ଷା ମଣିଷର ଚିନ୍ତାଚେତନାକୁ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ବା ଉର୍ଦ୍ଧ୍ଵାଭିମୁଖୀ କରିଥାଏ ।

ଆଧୁନିକ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଗାନ୍ଧୀ ଦର୍ଶନର ପ୍ରତିକୂଳ

ଆଧୁନିକ ଶିକ୍ଷାନୀତି ଗାନ୍ଧୀ ଦର୍ଶନର ପ୍ରତିକୂଳ ଅଟେ । ତାଙ୍କ ଜୀବନ ତ ଏକ ଖୋଲା ବହି ଥିଲା । ସେ ବହୁ ଶିକ୍ଷାବିତ୍, ଶିକ୍ଷକ, ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଓ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଓ ପରୋକ୍ଷ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଥିଲେ । ବିଶ୍ଵର ବହୁ ଦେଶ ଭ୍ରମଣକରି ଅନେକ ଅନୁଧାନ ଓ ଗଭୀର ଅନୁଶୀଳନ ପରେ ଆମ ଦେଶ ଭାରତ ପାଇଁ କି ଧରଣର ଶିକ୍ଷାନୀତି ହେବା ଉଚିତ୍, ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ମତାମତ ପ୍ରକଟ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଦିଗଦର୍ଶନ କେତେକାଂଶରେ ଆମ ଦେଶର ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ଏହା ସତ୍ୟ ଯେ, ଯେଉଁ ଦେଶର ଶିକ୍ଷା ଯେତେ ଉନ୍ନତ, ସେ ଦେଶର ଉନ୍ନତି, ସଭ୍ୟତା, ସଂସ୍କୃତି ଅନୁରୂପ ଉନ୍ନତ ଅଟେ । ଭେଲୋରଠାରେ ଛାତ୍ର ମାନଙ୍କ ଠାରୁ ସମିଳିତ ଅଭିନନ୍ଦନ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଅବସରରେ ସେ ଛାତ୍ର ମାନଙ୍କୁ ଦେଇଥିବା ମୂଲ୍ୟବାନ୍ ଉପଦେଶ ଗୁଡ଼ିକ Young India ପତ୍ରିକାରେ ୧୯୨୭ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୮ ତାରିଖରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା । ଯା’ର ସାରବତ୍ତା ଥିଲା ଯେ ଛାତ୍ରାବସ୍ଥା ହି ମାନବ ଜୀବନର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ସମୟ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଥମେ ନିଜର ମନକୁ ଚିହ୍ନିବ, ତଦନୁସାରେ ତତ୍ତ୍ଵ ନେବା ଉଚିତ୍ ।

ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ

ଶିକ୍ଷାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଚରିତ୍ର ଗଠନ ଓ ପବିତ୍ରତା । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ମତରେ ‘ଛାତ୍ର’ ଶବ୍ଦର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ । ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକାରର ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ଶିକ୍ଷା ପର୍ଯ୍ୟବସିତ ହେବା ଉଚିତ । ସଂଯମତା, ଚରିତ୍ରବତ୍ତା, ଲକ୍ଷ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଚରଣ ଛାତ୍ରଟି ପାଖରୁ ଆଶା କରାଯାଏ । ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ଜୀବନରେ ଭଗବତ୍ ଗୀତାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସମସ୍ତ ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥକୁ ପାଠକରିବା ଉଚିତ । ତାହା ପୁଣି ଚିତ୍ତ ଶୁଦ୍ଧି ବିନା ନିରର୍ଥକ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ମାନେ ଗୀତା, ଉପନିଷଦର ମହବାଣୀଗୁଡ଼ିକୁ ଆଚାରବିଚାରରେ ବିନିଯୋଗ କରିବା ଉଚିତ୍ । ଈଶ୍ୱର ବିଶ୍ୱାସୀ ହେବା ଦ୍ୱାର ମଣିଷ ନିରହଙ୍କାରୀ ହେବା ସହ ଫଳ ଆଶାବିନା ନିରନ୍ତର କାର୍ଯ୍ୟ କରିଚାଲେ । ସେହିପରି ନିତ୍ୟ-ନୈମିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା ସହ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା ଅଙ୍ଗୀଭୂତ ନହେଲେ ସେ ଶିକ୍ଷା ଅକାରଣ । କାରଣ, ଶିକ୍ଷାର ପରିସର ବ୍ୟାପକ । ଛାତ୍ର ଜୀବନରେ ଖଦୀବସ୍ତ୍ର ପରିଧାନ, ସୂତାକାଟିବା କାର୍ଯ୍ୟ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱାବଲମ୍ବୀ ହେବାକୁ ଅନୁପ୍ରେରିତ କରିବା ସହ ବଳକା ସମୟର ସଦୁପଯୋଗ କର୍ମତତ୍ପର କରିଥାଏ । ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ବେଶ ଖୋରାକ୍‌ ଯୋଗାଇ ଥାଏ । ବେକାର ସମସ୍ୟା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏହା ତ ଏକ ସଫଳ ପଦକ୍ଷେପ । ମାନବିକ ଶକ୍ତିର ସୁବିନିଯୋଗ । ତଥା ବିକାଶ ଦିଗରେ ଏହା ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ବି ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତିରେ ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ତଥା ଗଠନମୂଳକ ଭୂମିକା ନିଭାଇଥାଏ ।

ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ଥକତା

ଚରିତ୍ର ଗଠନ ହିଁ ଶିକ୍ଷାର ସାର୍ଥକତା । ଏହା ମଣିଷକୁ ସଚ୍ଚରିତ୍ର ସଂଯମୀ ବା ଦୂରଦର୍ଶୀ ହେବାକୁ ସୁଶିକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ 410602 - 'If wealth is lost, nothing is lost. If health is lost, something is lost. If character is lost, everything is lost.'

ଶିକ୍ଷାରେ ସୁନ୍ଦର ଅକ୍ଷର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ନିଭାଇଥାଏ । ଅବଶ୍ୟ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଜୀବନକାଳ ଭିତରେ ତାଙ୍କର ଅକ୍ଷର କଦର୍ଯ୍ୟ ଥିଲା । ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାକୁ ଓକିଲାତି କରିବାକୁ ଯାଇଥିବାବେଳେ ସେଠିକାର ଓକିଲମାନଙ୍କର ସୁନ୍ଦର ଅକ୍ଷର ଦେଖିଲା ପରେ, ନିଜର କଦର୍ଯ୍ୟ ଅକ୍ଷର ପାଇଁ ସେ ଖୁବ୍ ଲଜ୍ଜିତ ହୋଇଥିଲେ । ପରେ ଭଲ ଅକ୍ଷର ଲେଖିବାର ଉଦ୍ୟମ କରି ସେ ଅସଫଳ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଏହି ତିକ୍ତ ଅନୁଭୂତିକୁ ଶିଖି ସେହି ଭୁଲ୍ ନକରିବା ପାଇଁ ସେ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଉପଦେଶ ଦେଇଥିଲେ । ବାପୁଜୀଙ୍କ ମତରେ - Bad handwriting should be regarded as a sign of an imperfect education. Every young man and women should understand that good handwriting is a necessary part of education.'

ଶିକ୍ଷାକୁ ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ ବା ଚାକିରି ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବୋଲି ଭାବି ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ହାସଲ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଆୟତ୍ତ କରିବା ଅନୁଚିତ୍ । ତଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାର ମୂଳ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଓ ମୌଳିକତା କ୍ଷୁଣ୍ଡ ହୁଏ । ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ କହନ୍ତି - Everything should be learnt by heart’ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ଟଷ୍ଟୟ ଆଶ୍ରମ ତାଙ୍କୁ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । ମାତୃଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ, ଶିକ୍ଷାଗ୍ରହଣ ଉପରେ ସେ ସର୍ବାଧିକ  ଗୁରୁତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ସେ କହୁଥିଲେ – ‘The mother tongue should be used as the medium of instruction of schools.'

ଶିକ୍ଷାନୀତିର ପାଠ୍ୟଖସଡ଼ାରେ ଏ ଦେଶର ଜାତୀୟ ସଂହତି ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା, ପରମ୍ପରା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରତିଫଳନ ରହିବା ବିଧେୟ ବୋଲି ବାପୁଜୀ କହୁଥିଲେ । ଏହା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀକୁ ସ୍ୱଦେଶପ୍ରେମୀ କରି ଗଢ଼ିଥାଏ । ଫଳତଃ ମେଧାବି ପ୍ରତିଭାମାନେ ସୁଖସୁବିଧା ହାସଲ ପାଇଁ ବିଦେଶକୁ ଯିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ବା ଆଗ୍ରହ କରିବେ ନାହିଁ । ତଦ୍ୱାରା ‘ମେଧାଚାଲାଣ (brain drain) ରୋକା ଯାଇପାରିବ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ସେ ସମୟର ଏହି ଆଶଙ୍କାର ସର୍ବକାଳୀନତା ଏବେ ପରିଦୃଷ୍ଟ । ସୁତରା, ତା’ର ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା ଆଜି ଉପଲବ୍ଧ । ଶାରୀରିକ ମାନସିକ ଆଭିବୃଦ୍ଧି ଯେପରି ଯଥାନୁରୂପ ହୋଇପାରେ ସେଥିପ୍ରତି ଶିକ୍ଷା ଅଙ୍ଗୀକାରବଦ୍ଧ ରହିବା ଉଚିତ । ଏହା ଦ୍ଵାରା ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଟି ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଶିକ୍ଷା (Integrated Education) ପାଇ ଆଦର୍ଶ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ଵର ଅଧିକାରୀ  ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରଚଳିତ ଶିକ୍ଷାରେ ବସ୍ତୁବାଦର ପ୍ରାବଲ୍ୟତା ଥିବାବେଳେ ଭୋଗବାଦ ଆଡ଼କୁ ଏହା ନେଇଯାଏ । ଏଥିରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା  ଖୁବ୍ କ୍ଷୀଣ । ଅହିଂସା, ସତ୍ୟ, ବିଶ୍ଵଭ୍ରାତୃତ୍ଵଭାବ, “ବସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍”ର ମହାଭାବ ସେତେ ନଥିବା ଉଦବେଗର କଥା ବୋଲି ସେ ବିଚାର କରୁଥିଲେ । ସମାଜର ସମକାଳୀନତା ଓ ତତ୍କାଳିକତାର ଘୋର ଅଭାବ ଆଜିର ଶିକ୍ଷାରେ ରହିଥିବାର ସେ ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପରିକଳ୍ପିତ ରାମରାଜ୍ୟ ଗଠନ ଦିଗରେ କେଉଁ ଶିକ୍ଷା ଆବଶ୍ୟକ ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ସେ କହନ୍ତି – Education is a means for the preparation of Life whose aim is self - realisation.'

ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଅମଳର ମ୍ୟାକଲେଙ୍କ ଶିକ୍ଷାନୀତି କୁ ଭାରତରେ ଲଦି ଦିଆଯାଇଥିବା ଏବଂ ଦୀର୍ଘକାଳ ଧରି ଏହାର ପ୍ରଚଳନ ଆମକୁ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଶୈଳିକୁ ଅନୁକରଣ କରିବାକୁ ଯାଇ ଆମର ହନୁକରଣ ହୋଇଛି । ଏଥିରେ କେବଳ ପ୍ରଚଳିତ ଚାକିରିଜୀବୀ ଶ୍ରେଣୀ ସୃଷ୍ଟି ଓ ପ୍ରଚଳିତ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଆଗରେ ଅଣଚାକିରି କ୍ଷେତ୍ରରେ ତା’ର ଅଭାବ ଆମ ଦେଶର ଶିକ୍ଷାକୁ ସାର୍ବଜନୀନ ଓ ସର୍ବକାଳୀନ କରିପାରି ନାହିଁ । ବରଂ କେବଳ ବେକାର, କର୍ମ ବିମୁଖତା ଓ ଶ୍ରେଣୀ ବିଭାଗକୁ ଏହା ଦୃଢ଼ୀଭୂତ କରିଛି । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟର ୧୯୮୬ର ଶିକ୍ଷାନୀତି ମଧ୍ୟ ଆଶାଜନକ ସଫଳତା ପାଇ ପାରିନାହିଁ । ବରଂ ବ୍ୟକ୍ତି ଚରିତ୍ରର ଅବକ୍ଷୟ ଘଟିଛି । ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ଏହା ସହରାଭିମୁଖୀ କରିଛି । ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜୀବନ ଓ ଗ୍ରାମ୍ୟ ବିକାଶ ପଙ୍ଗୁ ହୋଇଛି । ଏହି ଅସଜଡ଼ା ତଥା ଅଲୋଡ଼ା ଶିକ୍ଷାନୀତି ଯୋଗୁଁ ଦେଶର ଅର୍ଥ, ଶକ୍ତି, ସମୟ, ମାନବିକ ସମ୍ବଳ ଶକ୍ତିର ଦୁରୁପଯୋଗ ଘଟିଛି । ଯିଏ ଯେଉଁ ଗୁଣର ଅଧିକାରୀ, ତା’ର ବିକାଶ ପାଇଁ ସେ ସୁବିଧା – ସୁଯୋଗ ପାଉ ନାହିଁ । ଏକ ସମୃଦ୍ଧ ଭାରତ ଗଠନରେ କୃଷକ, ସୈନିକ, ବୈଜ୍ଞାନିକ, ଡାକ୍ତର ଇଞ୍ଜିନିୟର, ସାହିତ୍ୟିକ, ଐତିହାସିକ, କ୍ରୀଡ଼ାବିତ୍, ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ପ୍ରଭୃତି ବିଭିନ୍ନ ବର୍ଗର ନାଗରିକ ଦରକାର । ଯା’ର ଯେଉଁ ଦିଗରେ ଆଗ୍ରହ ଅଛି ତା’ର ବିକାଶ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାରେ ସେପରି ସୁବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ପ୍ରଚଳିତ ଶିକ୍ଷା ଏବେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସମୟର ଆହ୍ଵାନ ଅନୁଯାୟୀ ଦେଶ ପାଇଁ ପୁରୁଣା ଓ ଅଲୋଡ଼ା ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ସଂସ୍କାର ଆବଶ୍ୟକ । ବାପୁଜୀଙ୍କ ପ୍ରଦତ୍ତ ଆଦର୍ଶ ଶିକ୍ଷା, ବୈଷୟିକ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା, ମାନବିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ଏ ସମୟରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେବା ଦରକାର । ଶିକ୍ଷା ଆଉ ଚାକିରିଆ ଶ୍ରେଣୀ ସୃଷ୍ଟି ନକରୁ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଦେଶସାରା ପ୍ରଚଳିତ ଶିକ୍ଷାର ପୃଷ୍ଠଭୂମିରେ ଘରୋଇ ଟିଉସନ୍, ପରୀକ୍ଷାରେ ଅସାଧୁ ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ ପ୍ରଭୃତିର ସମୀକ୍ଷା ବା ପୁନର୍ବିଚାର କରାଯିବା ଉଚିତ ।

ପ୍ରଚଳିତ ଶିକ୍ଷା ଢାଞ୍ଚାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ

ଏ ଶତାବ୍ଦୀ ପାଇଁ ପ୍ରଚଳିତ ଶିକ୍ଷା ଢାଞ୍ଚାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ବାପୁଜୀଙ୍କ ପରିକଳ୍ପିତ ଶିକ୍ଷାର ଛାଇରେ ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତିତ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରସ୍ତୁତି ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । ପ୍ରଥମତଃ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରିବା ସହ କ୍ରୀଡ଼ା-କସରତ, ହସ୍ତକର୍ମ, ପ୍ରକୃତି ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ, ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ସନ୍ନିବେଶିତ ହେବା ଦରକାର । ମାଧ୍ୟମିକ ସ୍ତରରେ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସଂଯୋଜିତ କରିବା ମଧ୍ୟ ଉଚିତ । ଇଚ୍ଛାଧୀନ ବିଷୟ ଓ ସାଧାରଣ ବିଷୟର (Uniform Course) ବ୍ୟବସ୍ଥା ରଖାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଡିଗ୍ରୀ ବା ଶେଷ ପରୀକ୍ଷାର ଫଳକୁ ସାଧାରଣ ନିଯୁକ୍ତିରେ ପ୍ରବେଶର ମାନଦଣ୍ଡ ନରହି । ସମ୍ପୃକ୍ତ ବିଭାଗର କାର୍ଯ୍ୟଧାରାକୁ ଏଥିରେ ପରୀକ୍ଷା କରାଯିବା ଦରକାର । ବିଭିନ୍ନ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷାକୁ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀର ଚୟନ ଅନୁସାରେ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରାଗଲେ କଲେଜ ସ୍ତରର ପିଲା ତଥା ମାଧ୍ୟମିକ ସ୍ତରରୁ ଏହା ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସ୍ୱାବଲମ୍ବୀ କରିପାରନ୍ତା । ସେହିପରି ମେଧାବି ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷିତମାନେ ଦେଶପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ମେଧା (Talency) ବିନିଯୋଗରେ ସେବା ଯୋଗାଇ ବିଦେଶକୁ ନଯାଇ ସେଠାରେ ସ୍ଥାୟୀ ବାସିନ୍ଦା ନହେବା ଦିଗରେ କ୍ଷେତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତି ମଧ୍ୟ ହେବା ଦରକାର । ଆମର ସାମାଜିକ ଚଳଣି, ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରତିଫଳନ ଶିକ୍ଷାରେ ସନ୍ନିବେଶିତ ନହେଲେ ଭବିଷ୍ୟତ ପିଢ଼ିର ନାଗରିକମାନେ ଆମକୁ ନ୍ୟୁନ ଦୃଷ୍ଟିରେ ବିଚାର କରିବେ । ଏଥିସହ ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତିତ ଶିକ୍ଷାରେ ବ୍ୟକ୍ତି ଚରିତ୍ର  ଓ କାର୍ଯ୍ୟର ସ୍ୱଚ୍ଛତ। ଓ ଉତ୍ତ ର ଦାୟିତ୍ଵ ବେ।ଧ  (Accountability)ର ପୁନର୍ଗଠନ ପାଇଁ ସୁପରିକଳ୍ପିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିବା ଉଚିତ୍ । ଶିକ୍ଷା ନିଦ୍ଧାରକମାନେ ଶିକ୍ଷାସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଶିକ୍ଷାବିତ୍, ଶିକ୍ଷାପ୍ରେମୀ ଓ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ଗ୍ରହଣ କରିବା ସର୍ବାଦୌ ଆବଶ୍ୟକ । ତା’ହେଲେ ଆମ ଦେଶ ଏକ ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ  ପରିଣତ ହେବା ସହ ଏ ଦେଶର ଅବକ୍ଷୟ ରୁଣ ଚିନ୍ତା-ଚେତନା, ବିକାଶ ଦିଗରେ ନୂଆ ସୂର୍ଯ୍ୟଟିଏ ଉଇଁ ଆସିବ । ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ପରିକଳ୍ପିତ ରାମରାଜ୍ୟ ଏବଂ ସ୍ଵରାଜ୍ୟ ସୁ-ରାଜ୍ୟରେ ସାରା ବିଶ୍ଵକୁ ବାଟ ଦେଖାଇବ ।

ସଂଗୃହିତ - ରବୀନ୍ଦ୍ର କୁମାର ଦାଶ ଆଡ଼ଭୋକେଟ୍ ଓ ‘ସମାଜ ପ୍ରତିନିଧି ଭୁବନ, ଢେଙ୍କାନାଳ- ୭୫୯୦୧୭

ଆଧାର - ଇ ମଗାଜିନ