ତିନୋଟି ପରୀକ୍ଷା
ଉପକ୍ରମ
ସାରା ରାତି ଘୋଡା ଚଢି କୃଷ୍ଣବର୍ମା ପରଦିନ ଦ୍ୱିପ୍ରହର ବେଳକୁ କୌମୁଦି ଦେଶରେ ଯାଇ ପହଁଚିଲେ । ସେହି ଜଙ୍ଗଲରେ ଏକ ସ୍ଥାନରେ ସେ ଦେଖିଲେ ଏକ ବିରାଟ ଚନ୍ଦନ ବୃକ୍ଷ । ସେହି ବୃକ୍ଷର ନିମ୍ନଭାଗରେ ଦୁଇଟି ସର୍ପ ଖୋଦିତ ହୋଇଥିବା ଏକ ଶିଳା ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ବହୁତ ସାବଧାନ ହୋଇ ସେ ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗ ତନ୍ନ ତନ୍ନ କରି ଦେଖିଲେ ।
ବର୍ଣ୍ଣନା
ଘୋଡାକୁ ବାନ୍ଧି ଦେଇ ସେ ଖୋଦିତ ଶିଳା ପାଖକୁ ଗଲେ । ଠିକ୍ ସେତିକିବେଳେ ପଛରୁ କେହି ତାଙ୍କୁ କହିଲା, “ଅପେକ୍ଷା କରନ୍ତୁ” । ଚମକିପଡି ସେ ପଛକୁ ଚାହିଁ ଦେଖିଲେ ଛୋଟ ଗଛର ବୁଦା ଉହାଡରୁ ବାହାରି ଆସିଲେ ଜଣେ ‘ଯୁବକ’ । ସେ କୃଷ୍ଣବର୍ମାଙ୍କୁ ନମସ୍କାର କରି ପାଖକୁ ଆସିଲେ ।
ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ କୃଷ୍ଣବର୍ମା ପଚାରିଲେ “କିଏ ତମେ?” ଏଭଳି ପ୍ରଶ୍ନ ଶୁଣି ସେହି ଯୁବକ ଜଣକ ନିଜ ମଥା ତଳକୁ କରି କହିଲେ, “ଯାହାପାଇଁ ଆପଣ ଏଠାକୁ ଏତେ କଷ୍ଟ ସ୍ୱୀକାର କରି ଆସିଛନ୍ତି ମୁଁ ହେଉଛି ସିଏ ।”
ଯୁବକଙ୍କର ସ୍ୱରର କୋମଳତା ଓ ଉତ୍ତର ଦେବାର ଭଙ୍ଗୀ ଦେଖି ସେ ବୋଧେ ଚିହ୍ନିପାରିଲେ; ତଥାପି ବି ସେ ପଚାରିଲେ, “ରାଜକୁମାରୀ?”
“ହଁ, ମୁଁ ହିଁ ସେହି ରାଜକୁମାରୀ ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା । ମଞ୍ଜୁଷା ଉପରେ ଲିଖିତ ଚିତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ଆପଣ ଠିକ୍ ସ୍ଥାନକୁ ଚାଲି ଆସିଲେ । ଏତଦ୍ୱାରା ଆପଣ ତୃତୀୟ ପରୀକ୍ଷାରେ ମଧ୍ୟ ଉତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଗଲେ । ଏବେ ଫେରି ଚାଲନ୍ତୁ ।”
ସେତେବେଳେ କୃଷ୍ଣବର୍ମା କହିଲେ, “ଦେଖନ୍ତୁ, ରାଜକୁମାରୀ । ମୋର କାହିଁ ମନେହୁଏ ଯେ ମଞ୍ଜୁଷା ଉପରେ ଥିବା ଚିତ୍ର ଓ ଏଠାକାର ଖୋଦିତ ପଥର ପଛରେ ନିଶ୍ଚୟ କୌଣସି ରହସ୍ୟ ଅଛି । ଆପଣ ଏ ବିଷୟରେ କ’ଣ ଭାବୁଛନ୍ତି?”
ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ଭାବିଲେ ଯେ ଏ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର କିପରି ଦିଆଯିବ? ସେ ଏହି ଦ୍ୱିଧା ଅବସ୍ଥାରେ ଥିବା ସମୟରେ କୃଷ୍ଣବର୍ମା କହିଲେ, “ରାଜକୁମାରୀ, ଆପଣଙ୍କର ସନ୍ଦେହ ମୁଁ ଜାଣି ପାରିଛି । ଆପଣ ଯେଉଁ କାମ ବିଷୟରେ ଭାବୁଛନ୍ତି, ତାହା ନିଶ୍ଚୟ ବିପଜ୍ଜନକ । ଗୋଟିଏ ରାଜ୍ୟର ରାଜାଙ୍କୁ ସାହସୀ କରିବା ପାଇଁ ଉତ୍ସାହ ଦେବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ତାକୁ ଏକ ଭୟାଳୁ କରିବା ପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ଆପଣଙ୍କ ପରି ଜଣେ ରାଜକୁମାରୀ ପକ୍ଷରେ କ’ଣ ଏକ ଉଚିତ୍ କାର୍ଯ୍ୟ? ଆପଣ ଚିନ୍ତା କରନ୍ତୁ ।”
ଏସବୁ କଥାବାର୍ତ୍ତାରୁ ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ବୁଝିପାରିଲେ ଯେ କୃଷ୍ଣବର୍ମା ଫେରିଯିବା ବ୍ୟକ୍ତି ନୁହଁନ୍ତି । ତା’ପରେ ସେ କହିଲେ, “ମୁଁ କାହିଁକି ସେପରି କରିବି? ଆପଣ ଏହିଠାରେ ବସନ୍ତୁ । କିଛି ଜରୁରୀ କଥା ମୁଁ ଆପଣଙ୍କୁ କହିବି ।”
ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ଗୋଟିଏ ଗଛତଳେ ବସି ପଡିଲେ; ତାଙ୍କ ଅଂଟାରେ ବନ୍ଧା ହୋଇଥିବା ଲୁଗା ଭିତରୁ ସେ ଏକ ତାଳପତ୍ର ଲେଖା କାଢିଲେ ଓ କହିଲେ, “ମୋର ଆପଣଙ୍କ ଉପରେ ବିଶ୍ୱାସ ଅଛି । ଆପଣ କୌଣସି କଥାରୁ ଟଳିଯିବେ ନାହିଁ । ମୁଁ ଏବେ ସବୁକଥା ଖୋଲି କହୁଛି ଶୁଣନ୍ତୁ । ଆମ ବଂଶରେ ବହୁ ପୂର୍ବରୁ ହୋଇଥିବା ଏକ ଘଟଣା ଯୋଗୁଁ ଓ ଜଣେ ରାଜାଙ୍କ ଇଚ୍ଛା ଅନୁସାରେ ଏକ ବିରାଟ ତାଳପତ୍ର ପୋଥିରେ କିଛି ଲେଖା ହୋଇ ରଖା ହୋଇଛି । ଆଦେଶ ଥିଲା ତାକୁ କେବଳ ଆମ ବଂଶର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ହିଁ ପଢି ପାରିବ । ସେ କଥା ମୁଁ ପରେ କହିବି । ଏବେ ମୁଁ ଯେଉଁ ତାଳପତ୍ର ଲେଖାଟି ଧରିଛି ତାହା ସେହି ପୋଥିର ଏକ ଅଂଶ । ଏଥିରୁ ଆପଣ ବହୁତ କିଛି ଜିନିଷ ଜାଣିପାରିବେ । ଯେଉଁ ବିରାଟ ରହସ୍ୟ ଆଜିପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗୁପ୍ତ ହୋଇ ଅଛି ତାହା ଆପଣ ଅତି ସହଜରେ ଉନ୍ମୋଚନ କରିପାରିବେ । ଏବେ ମନଦେଇ ଶୁଣନ୍ତୁ ।” ତା’ପରେ ସେ କହିଲେ, “ଅନେକ ଦିନ ତଳର କଥା । ପ୍ରାୟ ଶହେବର୍ଷ ତଳର । ଆମ ବଂଶର ଜଣେ ରାଜା ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ନାମ ହୈହୟବର୍ମା । ସେ ଜଣେ ବଡ ବୀର ଥିଲେ ଓ ରାଜନୀତିରେ ମଧ୍ୟ ସେ ଭାରି ଦକ୍ଷ ଥିଲେ । ମନ୍ତ୍ରତନ୍ତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିପୁଣ ଥିଲେ ।”
ଦକ୍ଷିଣ ପଟରେ ଥିବା ଅନେକ ରାଜ୍ୟକୁ ସେ ଯୁଦ୍ଧ କରି ହରାଇଲେ ଓ ସେସବୁକୁ ସେ ନିଜ ଶାସନ ମଧ୍ୟରେ ରଖିଲେ । ସେଠାରୁ ସେ ଅମାପ ଧନ ଦୌଲତ ନିଜ ରାଜ୍ୟକୁ ନେଇ ଆସିଥିଲେ । ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟକୁ ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅଜେୟବର୍ମା ଏକ ନିପଟ ମୂର୍ଖ ବ୍ୟକ୍ତି ଥିଲେ । କେବଳ ସେଇଥିପାଇଁ ତାଙ୍କ ମନରେ ସଦା ସର୍ବଦା ଦୁଃଖ ଥାଏ । ହୈହୟବର୍ମା ଭାବିଲେ ଯେ ସେ ଏତେ କଷ୍ଟ କରି ଯେଉଁ ଧନ ଓ ରାଜ୍ୟ ସବୁ ଲାଭ କରିଛନ୍ତି ପୁତ୍ରର ଶାସନ କାଳରେ ସେସବୁ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯିବ । ସେଥିପାଇଁ ସେ ତାଙ୍କର ସାରା ସମ୍ପତ୍ତି ଓ ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ ଖଡ୍ଗ କେଉଁଠି ଲୁଚାଇ ରଖିଦେଲେ । ତା’ପରେ ସେ ନିଜର ମନ୍ତ୍ରଗୁରୁଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ସେହି ସ୍ଥାନ ଉପରେ ମନ୍ତ୍ର ଦ୍ୱାରା ଏକ ଅଦୃଶ୍ୟ ପ୍ରହରୀକୁ ରଖାଇଲେ । ସେସବୁ କଥା କେହିବି ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ ।
କିନ୍ତୁ ସେହି ପ୍ରହରୀ ବିଷୟରେ ବା ସେସବୁ ଧନସମ୍ପତ୍ତି କିପରି ମିଳିପାରିବ ସେ ବିଷୟରେ ସେ କାହାକୁ କିଛି ବି କହି ନଥିଲେ । କେବଳ ଏହି ତାଳପତ୍ର ପୋଥିରେ ସେ ଏସବୁ ବିଷୟରେ ଲେଖିଛନ୍ତି, “ସେ ସମସ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତି ମୁଁ କୌମୁଦି ଦେଶର ପୂର୍ବପଟରେ ଲୁଚାଇ ରଖିଛି । ଦୁଇଟି ସାପର ଚିତ୍ର ଥିବା ପଥର ଦ୍ୱାରା ସେହି ସ୍ଥାନକୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇ ପାରିବ । ସେହି ଅପାର ସମ୍ପତ୍ତି ଓ ମନ୍ତ୍ର ଖଡ୍ଗକୁ ପାଇବାକୁ ହେଲେ କୌଣସି ମନ୍ତ୍ରତନ୍ତ୍ର ଦରକାର ନାହିଁ । କେବଳ ସାହସୀ, ବୁଦ୍ଧିମାନ ଓ ଧର୍ମପ୍ରାଣ ବ୍ୟକ୍ତି ଖୁବ୍ ସହଜରେ ଏ କାମ କରି ପାରିବ । ଦେଖନ୍ତୁ ଏ ପତ୍ର ଆମ ବଂଶର କୌଣସି ରାଜା ପଢିବା ଉଚିତ୍ ।” ଏତିକି କହି ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ତାଳପତ୍ରଟି କୃଷ୍ଣବର୍ମାଙ୍କୁ ଦେଲେ ।
କିନ୍ତୁ କୃଷ୍ଣବର୍ମା ସେଇଟି ଗ୍ରହଣ ନକରି କହିଲେ, “ତା’ପରେ କ’ଣ ହେଲା ସେକଥା କୁହନ୍ତୁ ।” ଏହି କଥାରେ ରାଜକୁମାରୀ ତାଙ୍କୁ ମନେ ମନେ ବହୁତ ପ୍ରଶଂସା କଲେ ଓ କହିଲେ, “ଆମ ପୂର୍ବଜ ହୈହୟବର୍ମା ଯେଉଁଥି ପାଇଁ ଭୟ କରୁଥିଲେ ଶେଷରେ ତାହାହିଁ ଘଟିଲା । ଅଜେୟବର୍ମା ଓ ତାଙ୍କ ବଂଶଜ ଭଲ ଶାସନ କଲେ ନାହିଁ । ଫଳରେ ସାମନ୍ତ ରାଜାମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କଲେ ଓ ନିଜକୁ ସ୍ୱାଧିନ ବୋଲି ଘୋଷଣା କଲେ । ଅଧିକନ୍ତୁ କେତେକ ରାଜା କୌମୁଦି ରାଜ୍ୟର କିଛି ଅଂଶ ନିଜ ରାଜ୍ୟ ସହିତ ଏକାଠି କରିନେଲେ । କିନ୍ତୁ ଧନସମ୍ପତ୍ତି କେଉଁଠି ଲୁଚାହୋଇଛି ସେକଥା କେହି ବି ଜାଣି ନଥିଲେ । ଆମ ବଂଶର ଦୁଇ ତିନିଜଣ ରାଜା ଏସବୁ ସମ୍ପତ୍ତି ପାଇବାକୁ ଅନେକ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ କେହି ବି ଏଥିରେ ସଫଳ ହୋଇ ନାହାଁନ୍ତି । ସେମାନେ ଭାବୁଥିଲେ ଏହି ପଥର ତଳେ କିଛି ସୁଡଙ୍ଗ ଅଛି । ମାତ୍ର କେହି ମଧ୍ୟ ଏହି ପଥରକୁ ହଲାଇ ବି ପାରି ନଥିଲେ । ମୋ ବାପାଙ୍କର ତ କୌଣସି ପୁତ୍ର ସନ୍ତାନ ନାହିଁ । ମୁଁ ହିଁ ତାଙ୍କର ଏକମାତ୍ର ସନ୍ତାନ । ତେଣୁ ଏହି ତାଳପତ୍ର ମୋ ହାତରେ ପଡିଲା । ପଢିବା ପରେ ମୁଁ ଏଠାକୁ ଆସିଥିଲି । କେବଳ ଏହି ପଥର ଦ୍ୱାରା କିପରି ସମ୍ପତ୍ତି ସବୁ ମିଳିପାରିବ, ମୁଁ ସେ ବିଷୟରେ ଭାବି ଭାବି କିଛି ମଧ୍ୟ ଠିକ୍ କରି ପାରିଲି ନାହିଁ ।
ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ଗୋଟିଏ ଗଛତଳେ ବସି ପଡିଲେ; ତାଙ୍କ ଅଂଟାରେ ବନ୍ଧା ହୋଇଥିବା ଲୁଗା ଭିତରୁ ସେ ଏକ ତାଳପତ୍ର ଲେଖା କାଢିଲେ ଓ କହିଲେ, “ମୋର ଆପଣଙ୍କ ଉପରେ ବିଶ୍ୱାସ ଅଛି । ଆପଣ କୌଣସି କଥାରୁ ଟଳିଯିବେ ନାହିଁ । ମୁଁ ଏବେ ସବୁକଥା ଖୋଲି କହୁଛି ଶୁଣନ୍ତୁ । ଆମ ବଂଶରେ ବହୁ ପୂର୍ବରୁ ହୋଇଥିବା ଏକ ଘଟଣା ଯୋଗୁଁ ଓ ଜଣେ ରାଜାଙ୍କ ଇଚ୍ଛା ଅନୁସାରେ ଏକ ବିରାଟ ତାଳପତ୍ର ପୋଥିରେ କିଛି ଲେଖା ହୋଇ ରଖା ହୋଇଛି । ଆଦେଶ ଥିଲା ତାକୁ କେବଳ ଆମ ବଂଶର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ହିଁ ପଢି ପାରିବ । ସେ କଥା ମୁଁ ପରେ କହିବି । ଏବେ ମୁଁ ଯେଉଁ ତାଳପତ୍ର ଲେଖାଟି ଧରିଛି ତାହା ସେହି ପୋଥିର ଏକ ଅଂଶ । ଏଥିରୁ ଆପଣ ବହୁତ କିଛି ଜିନିଷ ଜାଣିପାରିବେ । ଯେଉଁ ବିରାଟ ରହସ୍ୟ ଆଜିପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗୁପ୍ତ ହୋଇ ଅଛି ତାହା ଆପଣ ଅତି ସହଜରେ ଉନ୍ମୋଚନ କରିପାରିବେ । ଏବେ ମନଦେଇ ଶୁଣନ୍ତୁ ।” ତା’ପରେ ସେ କହିଲେ, “ଅନେକ ଦିନ ତଳର କଥା । ପ୍ରାୟ ଶହେବର୍ଷ ତଳର । ଆମ ବଂଶର ଜଣେ ରାଜା ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ନାମ ହୈହୟବର୍ମା । ସେ ଜଣେ ବଡ ବୀର ଥିଲେ ଓ ରାଜନୀତିରେ ମଧ୍ୟ ସେ ଭାରି ଦକ୍ଷ ଥିଲେ । ମନ୍ତ୍ରତନ୍ତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିପୁଣ ଥିଲେ ।”
ଦକ୍ଷିଣ ପଟରେ ଥିବା ଅନେକ ରାଜ୍ୟକୁ ସେ ଯୁଦ୍ଧ କରି ହରାଇଲେ ଓ ସେସବୁକୁ ସେ ନିଜ ଶାସନ ମଧ୍ୟରେ ରଖିଲେ । ସେଠାରୁ ସେ ଅମାପ ଧନ ଦୌଲତ ନିଜ ରାଜ୍ୟକୁ ନେଇ ଆସିଥିଲେ । ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟକୁ ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଅଜେୟବର୍ମା ଏକ ନିପଟ ମୂର୍ଖ ବ୍ୟକ୍ତି ଥିଲେ । କେବଳ ସେଇଥିପାଇଁ ତାଙ୍କ ମନରେ ସଦା ସର୍ବଦା ଦୁଃଖ ଥାଏ । ହୈହୟବର୍ମା ଭାବିଲେ ଯେ ସେ ଏତେ କଷ୍ଟ କରି ଯେଉଁ ଧନ ଓ ରାଜ୍ୟ ସବୁ ଲାଭ କରିଛନ୍ତି ପୁତ୍ରର ଶାସନ କାଳରେ ସେସବୁ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯିବ । ସେଥିପାଇଁ ସେ ତାଙ୍କର ସାରା ସମ୍ପତ୍ତି ଓ ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ ଖଡ୍ଗ କେଉଁଠି ଲୁଚାଇ ରଖିଦେଲେ । ତା’ପରେ ସେ ନିଜର ମନ୍ତ୍ରଗୁରୁଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ସେହି ସ୍ଥାନ ଉପରେ ମନ୍ତ୍ର ଦ୍ୱାରା ଏକ ଅଦୃଶ୍ୟ ପ୍ରହରୀକୁ ରଖାଇଲେ । ସେସବୁ କଥା କେହିବି ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ ।
କିନ୍ତୁ ସେହି ପ୍ରହରୀ ବିଷୟରେ ବା ସେସବୁ ଧନସମ୍ପତ୍ତି କିପରି ମିଳିପାରିବ ସେ ବିଷୟରେ ସେ କାହାକୁ କିଛି ବି କହି ନଥିଲେ । କେବଳ ଏହି ତାଳପତ୍ର ପୋଥିରେ ସେ ଏସବୁ ବିଷୟରେ ଲେଖିଛନ୍ତି, “ସେ ସମସ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତି ମୁଁ କୌମୁଦି ଦେଶର ପୂର୍ବପଟରେ ଲୁଚାଇ ରଖିଛି । ଦୁଇଟି ସାପର ଚିତ୍ର ଥିବା ପଥର ଦ୍ୱାରା ସେହି ସ୍ଥାନକୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇ ପାରିବ । ସେହି ଅପାର ସମ୍ପତ୍ତି ଓ ମନ୍ତ୍ର ଖଡ୍ଗକୁ ପାଇବାକୁ ହେଲେ କୌଣସି ମନ୍ତ୍ରତନ୍ତ୍ର ଦରକାର ନାହିଁ । କେବଳ ସାହସୀ, ବୁଦ୍ଧିମାନ ଓ ଧର୍ମପ୍ରାଣ ବ୍ୟକ୍ତି ଖୁବ୍ ସହଜରେ ଏ କାମ କରି ପାରିବ । ଦେଖନ୍ତୁ ଏ ପତ୍ର ଆମ ବଂଶର କୌଣସି ରାଜା ପଢିବା ଉଚିତ୍ ।” ଏତିକି କହି ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ତାଳପତ୍ରଟି କୃଷ୍ଣବର୍ମାଙ୍କୁ ଦେଲେ ।
କିନ୍ତୁ କୃଷ୍ଣବର୍ମା ସେଇଟି ଗ୍ରହଣ ନକରି କହିଲେ, “ତା’ପରେ କ’ଣ ହେଲା ସେକଥା କୁହନ୍ତୁ ।” ଏହି କଥାରେ ରାଜକୁମାରୀ ତାଙ୍କୁ ମନେ ମନେ ବହୁତ ପ୍ରଶଂସା କଲେ ଓ କହିଲେ, “ଆମ ପୂର୍ବଜ ହୈହୟବର୍ମା ଯେଉଁଥି ପାଇଁ ଭୟ କରୁଥିଲେ ଶେଷରେ ତାହାହିଁ ଘଟିଲା । ଅଜେୟବର୍ମା ଓ ତାଙ୍କ ବଂଶଜ ଭଲ ଶାସନ କଲେ ନାହିଁ । ଫଳରେ ସାମନ୍ତ ରାଜାମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କଲେ ଓ ନିଜକୁ ସ୍ୱାଧିନ ବୋଲି ଘୋଷଣା କଲେ । ଅଧିକନ୍ତୁ କେତେକ ରାଜା କୌମୁଦି ରାଜ୍ୟର କିଛି ଅଂଶ ନିଜ ରାଜ୍ୟ ସହିତ ଏକାଠି କରିନେଲେ । କିନ୍ତୁ ଧନସମ୍ପତ୍ତି କେଉଁଠି ଲୁଚାହୋଇଛି ସେକଥା କେହି ବି ଜାଣି ନଥିଲେ । ଆମ ବଂଶର ଦୁଇ ତିନିଜଣ ରାଜା ଏସବୁ ସମ୍ପତ୍ତି ପାଇବାକୁ ଅନେକ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ କେହି ବି ଏଥିରେ ସଫଳ ହୋଇ ନାହାଁନ୍ତି । ସେମାନେ ଭାବୁଥିଲେ ଏହି ପଥର ତଳେ କିଛି ସୁଡଙ୍ଗ ଅଛି । ମାତ୍ର କେହି ମଧ୍ୟ ଏହି ପଥରକୁ ହଲାଇ ବି ପାରି ନଥିଲେ । ମୋ ବାପାଙ୍କର ତ କୌଣସି ପୁତ୍ର ସନ୍ତାନ ନାହିଁ । ମୁଁ ହିଁ ତାଙ୍କର ଏକମାତ୍ର ସନ୍ତାନ । ତେଣୁ ଏହି ତାଳପତ୍ର ମୋ ହାତରେ ପଡିଲା । ପଢିବା ପରେ ମୁଁ ଏଠାକୁ ଆସିଥିଲି । କେବଳ ଏହି ପଥର ଦ୍ୱାରା କିପରି ସମ୍ପତ୍ତି ସବୁ ମିଳିପାରିବ, ମୁଁ ସେ ବିଷୟରେ ଭାବି ଭାବି କିଛି ମଧ୍ୟ ଠିକ୍ କରି ପାରିଲି ନାହିଁ ।
କୃଷ୍ଣବର୍ମା ବୃକ୍ଷଟି ପାଖକୁ ଲେଉଟି ଆସି ଦେଖିଲେ ସେଠାରେ ଦୁଇଟି ଚୁଲି ଦୁଇଟି କାଠ ଓ ଦୁଇଟି ବଡ ପାତ୍ର ରଖା ହୋଇଛି । ସେ ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନାଙ୍କୁ ଚାହିଁ କହିଲେ, “ଦେଖନ୍ତୁ, ସମ୍ପତ୍ତି ଲାଭ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଏହା ଏକ ପରୀକ୍ଷା । ଏପରି ନୂତନ ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିବା ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ ।” ତା’ପରେ ସେ ଚାଉଳ ଥିବା ପାତ୍ରଟି ଧରି ସରୋବର ଆଡକୁ ଗଲେ । ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ଚାଉଳ ଧୋଇ ଆଣିବାକୁ ଚାହିଁଲେ, କିନ୍ତୁ କୃଷ୍ଣବର୍ମା କହିଲେ, “ନାଁ, ଏହି କାମ ମୁଁ କରିବି, କାରଣ ମୋର କାହିଁ ମନେହୁଏ ସରୋବର ଭିତରେ ମଧ୍ୟ କିଛି ରହସ୍ୟ ରହିଛି । ଆପଣ ଏଇଠାରେ ଥା’ନ୍ତୁ ।” ଏତିକି କହି ସେ ଗୋଟିଏ ଖାଲି ପାତ୍ର ହାତରେ ନେଇ ସରୋବର ଆଡକୁ ଗଲେ । ସେହି ପାତ୍ର ବୁଡାଇ ସେଥିରେ ପାଣି ଆଣିଲେ ଓ ଚାଉଳ ଥିବା ପାତ୍ରରେ ତାକୁ ଢାଳିଲେ ଚାଉଳ ଧୋଇବା ପାଇଁ । ଦେଖୁ ଦେଖୁ ପାଣି ଚାଉଳକୁ ଛୁଇଁବା ମାତ୍ରେ ଗରମ ହୋଇଗଲା । ଏତେ ଗରମ ହେଲା ଯେ ପାତ୍ରଟି ସରୋବରରେ ତାଙ୍କ ହାତରୁ ଖସି ପଡିଗଲା । ପାତ୍ରଟି ସରୋବରରେ ପଡିବା ମାତ୍ରେ ମନ୍ତ୍ର ଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟ ସେହି ସରୋବରଟି ହଠାତ୍ କୁଆଡେ ଉଭାନ୍ ହୋଇଗଲା । ସେଠାରେ ଦେଖାଦେଲା ବିପୁଳ ଧନସମ୍ପତ୍ତି, ସୁନା, ହୀରା ଓ ନାନାଦି ରତ୍ନରାଶି । ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ଓ କୃଷ୍ଣବର୍ମା ଏସବୁ ଦେଖି ବଡ ଖୁସି ହେଲେ ସତ କିନ୍ତୁ ପରକ୍ଷଣରେ ସେମାନେ ଖଡ୍ଗକୁ ନ ଦେଖି ଭାରି ଦୁଃଖିତ ହେଲେ ।
ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା କହିଲେ, “ଏବେ ଆଉ କିଛି ରହସ୍ୟ ହୋଇ ରହିଲା ନାହିଁ । ଯଦିଓ ଆମେ ସେ ଖଡ୍ଗକୁ ଦେଖି ପାରୁନାହୁଁ ତଥାପି ଏତିକି ଜାଣି ହେଉଛି ଯେ ଖଡ୍ଗଟିର ରହସ୍ୟ ସେହି ଶ୍ୱେତପଦ୍ମରେହିଁ ଅଛି । ମୋର ମନେ ହେଉଛି ତାହାହିଁ ଖଡ୍ଗ । କିନ୍ତୁ କିପରି ଆମେ ତାକୁ ପାଇବା? ଧନରାଶି ତ ମିଳିଗଲା । ଖଡ୍ଗ ନ ପାଇଲେ ଏତେ କଷ୍ଟ ଆମର ବ୍ୟର୍ଥ ହେବ ସିନା ।”
କୃଷ୍ଣବର୍ମା କହିଲେ, “ନିରାଶ ହୁଅନ୍ତୁ ନାହିଁ ରାଜକୁମାରୀ । ଧନରାଶି ଆମପାଇଁ କିଛି ଆକର୍ଷଣୀୟ ବସ୍ତୁ ନୁହେଁ । ତାହା ତ ସମସ୍ତ ରାଜପରିବାରରେ ଅଛି । ଯେଉଁ ଅଲୌକିକ ଖଡ୍ଗ ପାଇଁ ଆମେ ଏତେ କଷ୍ଟ କରି ଏତେ ଦୂର ଆସିଛେ ତାକୁ ନ ପାଇଲେ ଆମର ଏଠୁ ଫେରିବାର କୌଣସି ଅର୍ଥ ହୁଏ ନାହିଁ । ଯେତେବେଳେ ଆମେ ଏତେଦୂର ସଫଳ ହୋଇଛେ ଖଡ୍ଗଟିକୁ ହସ୍ତଗତ କରିବାରେ ମଧ୍ୟ ଆମେ ନିଶ୍ଚୟ ସଫଳ ହେବା । ଭଗବାନଙ୍କର ଆଶିର୍ବାଦ ଆମ ପଛରେ ଅଛି ।”
ଶ୍ୱେତପଦ୍ମ ପାଖକୁ ଯାଇ କୃଷ୍ଣବର୍ମା ତାକୁ ଜୋର୍ରେ ଟାଣିଲେ । ଚାହୁଁ ଚାହୁଁ ସେ ଶ୍ୱେତପଦ୍ମ ହଠାତ୍ କୁଆଡେ ଉଭେଇ ଗଲା ଓ ସେଠାରେ ଦେଖାଦେଲା ଏକ ଭୟାନକ ରାକ୍ଷସ । ସେ ହସି ହସି କହିଲା, “ରାଜକୁମାର, ଧନସମ୍ପତ୍ତି ତ ପାଇଲ, ପୁଣି ମୋତେ ଡାକିବାର କ’ଣ ଦରକାର ଥିଲା?”
ଏକଥା ଶୁଣି କୃଷ୍ଣବର୍ମା ଗମ୍ଭୀର ହୋଇ କହିଲେ, “ଧନସମ୍ପତ୍ତି ପ୍ରତି ମୋର କୌଣସି ଆକର୍ଷଣ ନାହିଁ । ମୁଁ ଆସିଛି ସେହି ଅପୂର୍ବ ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ ଖଡ୍ଗ ପାଇବାକୁ । ତାକୁ ନପାଇଲେ ମୁଁ ଆଉ ଏଠାରୁ ଯାଉନାହିଁ ।”
ଏକଥା ଶୁଣି ରାକ୍ଷସ ହସି ହସି କହିଲା, “ଖଡ୍ଗଟି ହସ୍ତଗତ କରିବା ଏତେ ସହଜ ନୁହେଁ । ଆଦେଶ ଅଛି ଯେ ଯିଏ ରାଜଧର୍ମ ଭଲ ଭାବରେ ଜାଣିଥିବ କେବଳ ତାକୁହିଁ ସେହି ଖଡ୍ଗଟି ମିଳିବ । ତମେ ଏତେ ଧନ ପାଇଲ । ଧନ ଦ୍ୱାରା ସବୁ କିଛି ତମେ ପାଇପାରିବ । ଖଡ୍ଗଟି ପାଇବାର ଆଶା ଛାଡିଦେଇ ଧନ ନେଇ ତୁମେ ଏଠାରୁ ଚାଲିଯାଅ ।”
କୃଷ୍ଣବର୍ମା ମଧ୍ୟ ଅଳ୍ପ ହସି କହିଲେ, “ତୁମ କଥାକୁ ମୁଁ ଖଣ୍ଡନ କରୁଛି । ମୋ କଥାବାର୍ତ୍ତା ଭଲ କରି ଶୁଣ, ଦେଖିବ ତା’ରି ମଧ୍ୟରେ ରାଜଧର୍ମ ରହିଛି । ମଣିଷ ପାଇଁ ଯେଉଁ ଖାଦ୍ୟଜଳ ଦରକାର ତାହା ଭଗବାନ୍ ଦେଇଛନ୍ତି । ସେସବୁ ତ ଆମ ଚାରିପାଖରେ ଅଛି । ଧନଦୌଲତ ଦ୍ୱାରା କାହାର ପେଟ ପୁରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ ପ୍ରକୃତି ଭିତରେ ଥିବା ସବୁକିଛିର ମୂଳଉତ୍ସକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ରାଜାର ପ୍ରଥମ ଧର୍ମ – ଦ୍ୱିତୀୟରେ ଦୁର୍ବଳକୁ ବଳବାନ୍ର ଅତ୍ୟାଚାରରୁ ରକ୍ଷା କରିବା ଅବଶ୍ୟ ରାଜଧର୍ମ । ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ଦୁଷ୍ଟଶକ୍ତି କବଳରୁ ବଂଚାଇବା ମଧ୍ୟ ରାଜଧର୍ମ । ସେଥିପାଇଁ ରାଜା ଦଣ୍ଡର ଆଶ୍ରୟ ନିଏ । ତେଣୁ ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପାଳନ ପାଇଁ ରାଜାଙ୍କର ଖଡ୍ଗ ବା ତଲ୍ବାରର ଆବଶ୍ୟକତା ଥାଏ ।”
କୃଷ୍ଣବର୍ମାଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ରାକ୍ଷସ ଆଦରର ସହିତ କଥାବାର୍ତ୍ତା କଲା ଓ ସମ୍ମାନର ସହିତ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କରି କହିଲା, “ରାଜକୁମାର, ତୁମପରି ସର୍ବୋତ୍ତମ ଧାର୍ମିକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁହିଁ ମୁଁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥିଲି । ଏହି ଦେଖ ସେହି ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ, ରତ୍ନଖଚିତ ବହୁମୂଲ୍ୟର ଅପୂର୍ବ ଖଡ୍ଗ । ଆଜିଠାରୁ ଏଇଟି ତୁମର ।” ଏତିକି କହି ସେ ଖଡ୍ଗଟି ତାଙ୍କ ହାତରେ ଦେଲା ଓ କହିଲା, “ଯାହା ପାଖରେ ଏହି ଖଡ୍ଗଟି ରହିବ ଜୀବନରେ ତା’ର କଦାପି ମଧ୍ୟ ପରାଜୟ ହେବନାହିଁ । ଏସବୁ ଧନସମ୍ପତ୍ତି ଓ ଖଡ୍ଗ ନେଇ ତୁମେ ଯାଅ ଓ ତୁମର ପ୍ରଜାଗଣଙ୍କର ଆନନ୍ଦ ବିଧାନ କର ରାଜକୁମାର ।” ଏତିକି କହି ସେ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଗଲା ।
କୃଷ୍ଣବର୍ମା ଖଡ୍ଗଟି ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନାଙ୍କ ହାତରେ ଦେଇ କହିଲେ, “ଏବେ ଆପଣଙ୍କର ତୃତୀୟ ପରୀକ୍ଷା ସମାପ୍ତ । ତା’ପରେ କ’ଣ?” ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ଖଡ୍ଗଟି ଗ୍ରହଣ ନ କରି କହିଲେ, “ଦେଖନ୍ତୁ, ପରୀକ୍ଷାରେ ବିଜୟ ଲାଭ କରିବା ପରେ ଯାହା ଯାହା ଆପଣ ଲାଭ କରିଛନ୍ତି ସେସବୁ ଉପରେ ତ ଏବେ କେବଳ ଆପଣଙ୍କରହିଁ ଅଧିକାର । ଏଥିରେ ମୋର କୌଣସି ଅଧିକାର ନାହିଁ ।”
ଏହା ଶୁଣି କୃଷ୍ଣବର୍ମା ହସିଲେ । ଦୁହେଁ ସବୁ ଜିନିଷ ଧରି ରାଜଧାନୀ ଫେରି ଆସିଲେ । ରାଜା ଝିଅଠାରୁ ସବୁକଥା ଶୁଣି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆନନ୍ଦିତ ହେଲେ । ପରେ ସେ ଏକ ଶୁଭଦିନ ଠିକ୍ କରି ମହା ସମାରୋହରେ ସେ ଦୁହିଁଙ୍କର ବିବାହ ଉତ୍ସବ କରାଇଲେ ।
ଆଧାର : ଓଡ଼ିଆ ଗପ
Last Modified : 1/28/2020
