ସାହସୀ ବିକ୍ରମ

ଉପକ୍ରମ

ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ଉଜ୍ଜୟିନୀରେ ଅନେକ ବିଖ୍ୟାତ ରାଜା ସବୁ ରାଜତ୍ୱ କରୁଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଏକ ସମୟରେ ଏପରି ଜଣେ ରାଜା ଥିଲେ, ଯିଏକି ନିଜର ଅତ୍ୟାଚାର ଓ ବଦଗୁଣ ଯୋଗୁଁ କୁଖ୍ୟାତ ଥିଲେ । ଦିନକୁ ଦିନ ତାଙ୍କ ଅତ୍ୟାଚାରର ସୀମା ମଧ୍ୟ ରହିଲା ନାହିଁ । ତେଣୁ ସେ ରାଜ୍ୟର କେତେକ ଯୁବକ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କୁ ନେଇ ରାଜାଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଦ୍ରୋହ କଲେ । ଫଳରେ ଘମାଘୋଟ ଯୁଦ୍ଧ ହେଲା । କ୍ରମେ ସେହି ବିଦ୍ରୋହ ପ୍ରବଳରୂପ ଧାରଣ କଲା । ଅବଶେଷରେ ରାଜା ନିଜର ଜୀବନ ନେଇ ସେଠାରୁ ପଳାଇ ଗଲେ ଓ ନର୍ମଦା ନଦୀର ଅପର ପାରରେ ଥିବା ପଡୋଶୀ ରାଜ୍ୟର ରାଜା ମାର୍ତଣ୍ଡଙ୍କର ଆଶ୍ରୟ ନେଲେ ।

ବର୍ଣ୍ଣନା

ରାଜା ମାର୍ତଣ୍ଡ ବହୁଦିନ ଧରି ଉଜ୍ଜୟିନୀକୁ ନିଜ ରାଜ୍ୟରେ ମିଶାଇବା ପାଇଁ ଆଶା ପୋଷଣ କରିଥିଲେ । ଏବେ ରାଜ୍ୟରେ ଅରାଜକତାର ସୁଯୋଗ ନେଇ ସେ ତାଙ୍କର ଇଚ୍ଛା ପୂରଣ କରିବାକୁ ତତ୍ପର ହେଲେ । ସେ ଉଜ୍ଜୟିନୀର ପଳାତକ ରାଜାକୁ ନିଜ ପାଖରେ ରଖିନେଇ ଓ ତାଙ୍କଠୁଁ ସବୁ କିଛି ବୁଝିନେଲେ । ତା’ପରେ ଉଜ୍ଜୟିନୀ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ସୈନ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଚାଲିଲା ।

ଏଣେ କ’ଣ ହୋଇଛି ନା ରାଜାଙ୍କ ପରେ ପ୍ରଜାମାନେ ଶାସନ ଦାୟିତ୍ୱ ନିଜ ହାତକୁ ନେଲେ । କିନ୍ତୁ ସେ ଦିଗରେ ସେମାନଙ୍କର ଅଭିଜ୍ଞତା ବେଶି ନାହିଁ । କେତେକ ମୁଖ୍ୟ ଲୋକ କହିଲେ ସବୁ କିଛି ଚଳାଇବାକୁ । ଠିକ୍ ଏହି ସମୟରେ ଗୁପ୍ତଚରଠାରୁ ଖବର ମିଳିଲା କି ରାଜା ମାର୍ତଣ୍ଡ ଉଜ୍ଜୟିନୀ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଆସୁଛନ୍ତି । ଏହା ଶୁଣି ସମସ୍ତେ ମୁଣ୍ଡରେ ହାତ ଦେଇ ବସିଲେ । ଭାବିଲେ ଏବେ କ’ଣ କରାଯିବ? କାରଣ ଉଜ୍ଜୟିନୀର ସୈନ୍ୟଶକ୍ତି ଏତେ ବି ବିରାଟ ନୁହେଁ; ପୁଣି ରାଜା ମାର୍ତଣ୍ଡ ଯୁଦ୍ଧ ବିଦ୍ୟାରେ ପାରଙ୍ଗମ । ତାଙ୍କ ପାଖରେ ସୈନ୍ୟସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ବହୁତ । ସେମାନଙ୍କ ପାଖରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଆୟୁଧ ମଧ୍ୟ ଥିଲା । ସେମାନଙ୍କ ସୈନ୍ୟମାନେ ଯୁଦ୍ଧବିଦ୍ୟା ଭଲ ରୂପେ ଶିକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି । ପୁଣି ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଏକତ୍ର କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ଉଜ୍ଜୟିନୀ ଶାସକମାନଙ୍କ ହାତରେ ଆଉ ସମୟ ନାହିଁ । ଦୁଷ୍ଟ ରାଜାଙ୍କ ଶାସନ କାଳରେ ସୈନ୍ୟମାନେ ସଂଗଠିତ ହୋଇ ନଥିଲେ । କାହିଁକିନା ସେତେବେଳେ ସେ ରାଜା ତ ଖାଲି ଭୋଗବିଳାସରେ ବୁଡି ରହିଥିଲେ ।

ଏକ ବିଶାଳ ଖୋଲା ପ୍ରାଙ୍ଗଣରେ ସାର୍ବଜନୀନ ସଭା ଡକା ହେଲା । ଯୁବକମାନେ ସେଠାରେ ଦଳବଦ୍ଧ ହୋଇ କହିଲେ, “ଯେପରି ହେଉ ପଛେ ଆମେ ପ୍ରାଣମୂର୍ଚ୍ଛା ଉଦ୍ୟମ କରି ଉଜ୍ଜୟିନୀକୁ ରକ୍ଷା କରିବୁ ।” ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ବୀର ଯୁବକ ଭିଡ ଠେଲି ମଧ୍ୟସ୍ଥଳରେ ଆସି ପହଁଚିଲା । ତା’ର ନାମ ବିକ୍ରମ ଥିଲା । ସେ କହିଲା, “ଆପଣମାନେ ମାତ୍ର କୋଡିଏଟି ସାହସୀ ଯୋଦ୍ଧା ମୋ ହାତରେ ଦିଅନ୍ତୁ, ମୁଁ ଅବସ୍ଥା ସମ୍ଭାଳିବି । ରାଜା ମାର୍ତଣ୍ଡଙ୍କ ସୈନ୍ୟବଳ ବିଷୟରେ ମୁଁ ଅପରିଚିତ ନୁହେଁ । ତଥାପି ମଧ୍ୟ ଆମର ଯୁବକ ଶକ୍ତି ଚାହିଁଲେ ଉଜ୍ଜୟିନୀ ସୁରକ୍ଷିତ ରହି ପାରିବ ।”

ବିକ୍ରମର ଏଭଳି କଥା ଶୁଣି ସମସ୍ତେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେଲେ । ରାଜା ମାର୍ତଣ୍ଡଙ୍କର କୋଡିଏ ହଜାର ସୁଶିକ୍ଷିତ ସୈନ୍ୟଙ୍କ ସହିତ ବିକ୍ରମ ମାତ୍ର କୋଡିଏଟି ଯୋଦ୍ଧା ନେଇ ଯୁଦ୍ଧ କରିବ? ଏହା ତ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଅସମ୍ଭବ । କେହି କେହି କହିଲେ, “ଏହା ବିକ୍ରମର ବୃଥା ଅଂହକାର । ରାଜା ମାର୍ତଣ୍ଡଙ୍କ ସେନା ସମ୍ମୁଖରେ ଆମକୁ ହାରି ଯିବାକୁ ହିଁ ହେବ ।”

କିନ୍ତୁ ବିକ୍ରମ ସମସ୍ତିଙ୍କୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଯାଇ କହିଲା, “ସେମାନଙ୍କ ସୈନ୍ୟ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ପାଇଁ କେବଳ ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ପଥ ରହିଛି । ତାହା ହେଉଛି ନର୍ମଦା ନଦୀର ପୋଲ । ଏହା ଏତେ ଅଣ ଓସାରିଆ ଯେ ତା’ ମଧ୍ୟ ଦେଇ ଏକାବେଳେ ବେଶି ସୈନ୍ୟ କେବେବି ଆସି ପାରିବେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ପୋଲର ସ୍ତମ୍ଭ ଗୁଡିକ ପଛରେ ଆମର ଦୁଇ ଚାରିଜଣ ସୈନ୍ୟ ରହିଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ଅତି ସହଜରେ ପରାଜିତ କରାଯାଇ ପାରିବ । ଫଳରେ ସେମାନେ ଆଉ ଆଗକୁ ଆସି ପାରିବେ ନାହିଁ । ତା’ପରେ ଦରକାର ପଡିଲେ ପୋଲକୁ ଭାଙ୍ଗି ଦିଆଯିବ । ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କ ସୈନ୍ୟଦଳ ଦେଖି ଆମର ଡରିବା ଆଦୌ ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ ।”

ବିକ୍ରମର ଏହି କଥା ସମସ୍ତିଙ୍କର ମନକୁ ବେଶ୍ ପାଇଲା । ତା’ପରେ କୋଡିଏ ଜଣ ବୀର ଯୋଦ୍ଧା ଯୁବକ ବିକ୍ରମ ପାଖକୁ ଆସିଲେ । ସେମାନଙ୍କର ହାତରେ ନାନା ପ୍ରକାର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଥାଏ । ପୋଲର ସ୍ତମ୍ଭମାନଙ୍କ ପଛରେ କେଉଁଠି କିଏ କିପରି ଭାବରେ ରହିବ ସବୁ ଯୋଜନା ହୋଇଗଲା ।

ସକାଳ ହେବାରୁ ରାଜା ମାର୍ତଣ୍ଡଙ୍କ ସୈନ୍ୟ ପୋଲ ପାର ହେବାକୁ ବସିଲେ । ଏକ ପରେ ଏକ ସୈନ୍ୟଙ୍କର ମୁଣ୍ଡଛିଡି ତଳେ ପଡୁଛି । ହେଲେ କିଏ ଏପରି କେଉଁଠି ଥାଇ କରୁଛି କେହି ବି ଦେଖି ପାରିଲେ ନାହିଁ । ତେଣୁ ବୃଥାରେ ମରିବା ପାଇଁ ଇଚ୍ଛା ନ କରି ସେମାନେ ପଛକୁ ଫେରିଲେ ।

ଯୁଦ୍ଧର ଏପରି ଖବର ଶୁଣି ରାଜା ମାର୍ତଣ୍ଡ ବହୁତ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେଲେ । ରାଜା ଚାହିଁଲେ ଗୁପ୍ତ ଭାବରେ ରହି ଯୁଦ୍ଧ କରୁଥିବା ଯୋଦ୍ଧାମାନଙ୍କୁ ପରାଜିତ କରିବାକୁ । ତେଣୁ ସେ ନାନା ପ୍ରକାର ଉପାୟ ଚିନ୍ତା କଲେ । ଛୋଟ ଛୋଟ ଡଙ୍ଗାରେ ଦଶଜଣ କରି ସୈନିକ ବସି ନର୍ମଦା ପାର ହେବାକୁ ଚାହିଁଲେ । ସେମାନେ ନଦୀର ମଝିରେ ହେବା ବେଳକୁ ବିକ୍ରମ ତରଫରୁ ଯୋଦ୍ଧାମାନେ ଗଛର ଆଢୁଆଳରେ ଥାଇ ଶରସନ୍ଧାନ କରି ଅନେକ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ମାରି ପକାଇଲେ । ତେଣୁ ରାଜା ମାର୍ତଣ୍ଡଙ୍କର ସୈନ୍ୟ ଆଉ ଆଗକୁ ଯାଇପାରିଲେ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଏଣେ ପୋଲ ଉପରେ ଯୁଦ୍ଧ ହେବାବେଳେ ମାର୍ତଣ୍ଡଙ୍କ ସୈନ୍ୟମାନେ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟାରେ ଆସିଲେ ଓ ଅନେକ ହଣା ଖାଇଲେ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ଦି’ଜଣ ଏପଟକୁ ଆସି ପାରିଲେ । ଦୁଇପଟରୁ ପ୍ରାଣମୂର୍ଚ୍ଛା ଉଦ୍ୟମ ଚାଲିଥାଏ । ଏପରି ଅବସ୍ଥା ଦେଖି ବିକ୍ରମ କହିଲା ଯେ କୁରାଢୀ ଧରି ଏବେ ଏହି ପୋଲକୁ ଭାଙ୍ଗି ଦେବାକୁ ହେବ । ଏଣେ ପୋଲ ଉପରେ ଯୁଦ୍ଧ ଚାଲିଥାଏ । ବିକ୍ରମ ଛଡା ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତେ ସେଠାରୁ ଫେରିଗଲେ । ପୋଲ ପୁରାପୁରି ଭାଙ୍ଗି ପଡିବା ପୂର୍ବରୁ ଶତ୍ରୁ ସୈନ୍ୟଦଳ ତାହା ଅତିକ୍ରମ କରି ଉଜ୍ଜୟିନୀ ପଟକୁ ଆସିବା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରାଣମୂର୍ଚ୍ଛା ଉଦ୍ୟମ କରୁଥାନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ବିକ୍ରମ ସେମାନଙ୍କୁ ଏଡେ ପ୍ରବଳ ଭାବରେ ବାଧା ଦେଉଥାଏ ଯେ ସେମାନେ ଅଗ୍ରସର ତ ହୋଇପାରୁ ନଥାନ୍ତି, ବରଂ ଅଧିକାଂଶ ପୋଲ ତଳକୁ ଛିଟିକି ପଡି ନଈରେ ଡୁବି ଯାଉଥାନ୍ତି । ଅନ୍ୟ ପାରିରେ ଠିଆ ହୋଇ ରାଜା ମାର୍ତଣ୍ଡ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ବିକ୍ରମର ଯୁଦ୍ଧ କୌଶଳ ଓ ସାହସ ଦେଖୁଥାନ୍ତି । ଅବଶେଷରେ ପୋଲ ଭାଙ୍ଗି ପଡିବା ଅବସ୍ଥାକୁ ଆସିଲା । ସୈନ୍ୟମାନେ ହଟି ପଳାଇଗଲେ । ବିକ୍ରମ ଯୁଦ୍ଧ କରୁ କରୁ ନର୍ମଦାର ଅପର ତଟକୁ ଚାଲିଗଲା ଓ ପୋଲ ଭାଙ୍ଗିଗଲା । ସେତେବେଳକୁ ସେଠାରେ ବିକ୍ରମକୁ ସହାୟତା କରିବାକୁ ତ ତା’ ପଟର ଆଉ କେହି ବି ଯୋଦ୍ଧା ନଥିଲେ । ଏବେ ପୋଲ ଭାଙ୍ଗିଯିବା ପରେ ବି ଫେରି ଆସିବାର କୌଣସି ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଯୁଦ୍ଧ କରୁ କରୁ ବିକ୍ରମ ଶତ୍ରୁ ହାତରେ ବନ୍ଦୀ ହେଲା । ସେମାନେ ତାକୁ ବନ୍ଦୀମାନଙ୍କ ଶିବୀରକୁ ନେଇଗଲେ ।

ଅଗ୍ନିପାଖରେ ବସି ରାଜା ମାର୍ତଣ୍ଡ ଓ ତାଙ୍କ ସେନାପତି ଗଳ୍ପ କରୁଥିଲେ । ଠିକ୍ ସେତିକିବେଳେ ସୈନ୍ୟମାନେ ବିକ୍ରମକୁ ବନ୍ଦୀ ଅବସ୍ଥାରେ ଧରି ଆଣି ସେଠାରେ ପହଁଚିଲେ । ଅଗ୍ନିର ଲାଲ୍ ଶିଖାରେ ବିକ୍ରମ ଏକ ବଡ ବୀର ଯୋଦ୍ଧା ପରି ପ୍ରତୀତ ହେଉଥିଲା ।

ବିକ୍ରମ କହିଲା, “ମୁଁ କାପୁରୁଷ ନୁହେଁ, ପଳାଇବି ନାହିଁ, ମୋର ବନ୍ଧନ ଖୋଲିଦିଅ ।”

ଆଧାର - ଓଡ଼ିଆ ଗପ