ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନ (ପବନ ଦ୍ଵାରା ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ)
ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନ (ପବନ ଦ୍ଵାରା ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ)
ପବନ ଦ୍ଵାରା ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ
ପବନରେ ମୃତ୍ତିକା ଗୋଟିଏ ଜାଗାରୁ ଉଡିଯାଇ ଅନ୍ୟ ଜାଗାରେ ପଡିଲେ ଏହାକୁ ପବନ ଦ୍ଵାରା ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଜଳ ଦ୍ଵାରା ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ତୁଳନାରେ ପବନ ଦ୍ଵାରା ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ବେଶି ଆଖି ଦୃଶିଆ ହୁଏନାହିଁ ।କିନ୍ତୁ ଅନେକ ସମୟରେ ଏହା ମଧ୍ୟ ଜଳଦ୍ଵାରା ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟଠାରୁ ଅଧିକ ଭୟଙ୍କର ଓ କ୍ଷତିକାରକ ହୋଇଥାଏ । ବିଲ ପଡିଆ ରହିଲେ , ଚାଷ ହୋଇ ମାଟି ଗୁଣ୍ଡା ହୋଇ ଧୂଳିଆ ହୋଇଥିଲେ ମାଟି ପବନରେ ସହଜରେ ଉଡିଯାଏ । ନଦୀ ଓ ସମୁଦ୍ର କୁଳ ବାଲିରେ ଶୁଷ୍କ ଓ ମରୁଭୁମି ଅଞ୍ଚଳରେ ପବନ ଦ୍ଵାରା ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭୟଙ୍କର ମଧ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ମରୁଭୂମିରେ ଏହାଦ୍ଵାରା ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଜମି ମରୁଭୁମିରେ ପରିଣତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ମରୁଭୁମିର ପରିସର, ଆକାର ଓ ପ୍ରକାର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥାଏ । ଓଡିଶାରେ ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁରେ ପବନ ଦ୍ଵାରା ବେଶି ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହୋଇନଥାଏ । ଜମି ଚାଷ ହୋଇ ରହିଥିବାରୁ ଦକ୍ଷିଣା ପବନ ହେତୁ ମୃତ୍ତିକା କଣିକା ଗୁଡିକ ତୁହାକୁ ତୁହା ଉପରକୁ ଉଠି ଉଡିଯାଏ । ସ୍ଥାନେ ସ୍ଥାନେ ଖଣ୍ଡିଆଭୁତ ଓ ବାଲିଝଡ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଛୋଟ ବଡ ବାଲିହୁଙ୍କା ବା ବାଲିଗଦା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଯାଏ । ମରୁଭୁମିରେ ବାଲି ଝାଡା ପ୍ରାୟ ସାଧାରଣ କଥା । ବାଲି ଝାଡା ହେତୁ ଧନ ଜୀବନ କ୍ଷତି ପରିମାଣ ବେଳେ ଖୁବ୍ ଭୟାନକ ହୋଇଥାଏ ।
ପବନ ଦ୍ଵାରା ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହୁଏ କିପରି ?
ମାଟି ଗୁଣ୍ଡ ହୋଇ ଚୂନା ହୋଇ ଧୁଳିପରି ହୋଇଗଲେ ଦାନାଗୁଡିକରୁ କଣିକାଗୁଡିକ ଅଲଗା ଅଲଗା ହୋଇଯାଆନ୍ତି । ଏହି କଣିକାର ଆକାର ଅନୁସାରେ ୩ଟି ଅବସ୍ଥାରେ କ୍ଷୟ କ୍ରିୟା ସମ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ ।
- ଉଲମ୍ଫନ
- ନିଲମ୍ବନ
- ପୃଷ୍ଠ ସର୍ପଣ
ପବନ ଦ୍ଵାରା ଉଡିଯାଉଥିବା ମୃତ୍ତିକାର ଅନେକ ଭାଗ ପର୍ଯ୍ୟାୟ କ୍ରମେ ଥରକୁ ଥର ତଳୁ ଉପର ଓ ପୁଣି ଉପରୁ ତଳ ହୋଇ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଉଲମ୍ଫନ କୁହାଯାଏ । ଏଥିରେ କଣିକାଗୁଡିକ କୁଦାମାରି କିଛି ଉପରକୁ ଯାଇ ପବନରେ କିଛି ଦୂର ଉଡିଯାଇ ପୁଣି ତଳକୁ ପଡନ୍ତି । ମୃତ୍ତିକା କଣିକା ଉପରେ ପବନର ଚାପ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ପଡିଲେ ଉଲମ୍ଫନ କ୍ରିୟା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଏହି ହେତୁ କଣିକାଟି ଉପରକୁ ଉଠିଯାଇଥାଏ । ଉଲମ୍ଫଣ ହେତୁ ୦.୧ ରୁ ୦.୧୫ ମିଲିମିଟର ବ୍ୟାସ ବିଶିଷ୍ଟ ମୃତ୍ତିକା କଣିକା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଥାଏ ।
ଉଲମ୍ଫନ ହେତୁ ଉପରକୁ ଉଠି ଯାଉଥିବା କଣିକା ଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରୁ ଅତିକ୍ଷୁଦ୍ର ଓ ହାଲୁକା କଣିକା ଗୁଡିକ ଭୂମିର ଉପର ଭାଗରେ ଝୁଲିବା ଭଳି ଭାସି ବୁଲନ୍ତି । ଏହି କଣିକା ଗୁଡିକର ଗତି ପବନର ଗତି ଓ ବେଗ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଉପର ସ୍ତରର ବେଗ ବେଶି ହେଲେ ଏହି କଣିକା ଗୁଡିକ ବହୁତ ଦୂର ଉଡିଯାଆନ୍ତି ।
କଣିକା ଗୁଡିକର ବ୍ୟାସ ୦.୫ ରୁ ୧.୦ ମିଲିମିଟର ହେଲେ ଏଗୁଡିକ ଉଲମ୍ଫନ ହେତୁ ବେଶି ଉପରକୁ ଉଠି ଯାଆନ୍ତି ନାହିଁ । କେବଳ ମାଟି ସ୍ତର ଉପରେ ଘଷି ହୋଇ ଗୁରୁଣ୍ଡି ଗୁରୁଣ୍ଡି ଚାଲିଲା ଭଳି ଗୋଟିଏ ଜାଗାରୁ ଆଉ ଗୋଟିଏ ଜାଗାକୁ ଉଡିଯାଆନ୍ତି । ଏହାକୁ ପୃଷ୍ଠ ସର୍ପଣ ଗତି କୁହାଯାଏ । ପବନ ଦ୍ଵାରା କ୍ଷୟ ହେଉଥିବା ମୃତ୍ତିକାର ୯୦ ଭାଗ କଣିକା ଭୂମି ପତନର ପ୍ରାୟ ୩୦ ସେଣ୍ଟିମିଟର ଉଚ୍ଚ ଭିତରେ ଏବଂ ୫୦ ଭାଗ ୫ ସେଣ୍ଟିମିଟର ଉଚ୍ଚତା ଭିତରେ ଉଡିଯାଇଥାଆନ୍ତି । ଏଣୁ ଉଲମ୍ଫନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବନ୍ଦ ବା ହ୍ରାସ କରାଗଲେ ପବନ ହେତୁ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ଅବରୋଧ କରାଯାଇ ପାରିବ ।
ଆଧାର - ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷା ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ ଓ ରାଜ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଗବେଷଣା ଓ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପରିଷଦ
Last Modified : 5/11/2021
