ଜଳ ଓ ପରିମଳ
ଜଳ ଓ ପରିମଳ
- ଉପକ୍ରମ
- ଜଳ ଓ ପରିମଳ ସମ୍ପର୍କିତ ପ୍ରସଙ୍ଗ
- ଦୂଷିତ ପାଣି ଓ କୁପରିମଳର ପ୍ରଭାବ
- ଜଳ ଓ ପରିମଳ ସଙ୍କ୍ରାନ୍ତୀୟ ରୋଗ
- ଉନ୍ନତମାନର ଜଳ ଓ ପରିମଳ ପ୍ରକରଣ
- ଜଳ ଓ ପରିମଳର ବିକାଶ ପାଇଁ ସରକାରୀ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ
- ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ ଗ୍ରାମ୍ୟ ପାଣି ଯୋଗାଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ
- ସ୍ଵଜଳଧାରା
- ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିମଳ ଅଭିଯାନ (TSC)
- ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିମଳ ଅଭିଯାନରୁ ଅଙ୍ଗନବାଡି ପାଇଁ ଶୌଚାଳୟ
- ନିର୍ମଳ ଗ୍ରାମ ପୁରସ୍କାର
- ନିର୍ମଳ ଗ୍ରାମ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ରାଶି
- ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ଭୂମିକା ଓ ଦାୟିତ୍ଵ
- ସଂକ୍ଷେପରେ ଉଚିତ ଓ ଅନୁଚିତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ଅଭ୍ୟାସ ସମ୍ପର୍କରେ
ଉପକ୍ରମ
ଜୀବନ ଓ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ଜଳ ଏକ ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା । ବିକାଶଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମସ୍ୟାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଅସୁରକ୍ଷିତ ପାନୀୟ ଜଳ ଓ ଦୁର୍ବଳ ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା । ପ୍ରତିବର୍ଷ ପୃଥିବୀର ହଜାର ହଜାର ଗରିବ ଲୋକେ – ବିଶେଷ କରି ମହିଳା ଓ ଶିଶୁମାନେ ଜଳ ସମ୍ପର୍କିତ ରୋଗରେ ପୀଡିତ ହୋଇ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରୁଛନ୍ତି । ତା ଛଡା ସୁରକ୍ଷିତ ପାନୀୟ ଜଳର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ଗରିବ ଶ୍ରେଣୀର ମହିଳା ଓ ଶିଶୁମାନେ ଜଳ ସଂଗ୍ରହ ପାଇଁ ଘଣ୍ଟା ଘଣ୍ଟା ବିତାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି । ଏହି ସମୟକୁ ମହିଳାମାନେ ଉପାର୍ଜନକ୍ଷମ ହେବାରେ ଓ ଶିଶୁମାନେ ବିଶେଷକରି ଝିଅ ପିଲାମାନେ ପଢାପଢିରେ ଲଗାଇପାରନ୍ତି ।
ଜଳ ଓ ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବା ଉପରେ ହିଁ ସୁସ୍ଥତା ନିର୍ଭର କରେ । ଜଳ ସଂକ୍ରମିତ ରୋଗର କାରଣ ଗୁଡିକ ହେଲା ;
- ଜଳ ଉତ୍ସର ଚାରିପାଖରେ ଅସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ପରିବେଶ ।
- ମଇଳା ପାଣି ଓ ଶିଳ୍ପ କାରଖାନାର ପରିତ୍ୟକ୍ତ ପାଣି ନିଷ୍କାସନ ପାଇଁ ସଠିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅଭାବ ।
- କଠିନ ବର୍ଜ୍ୟ ବସ୍ତୁକୁ ଅଯତ୍ନ ଭାବେ ଏଣେ ତେଣେ ପକାଇବା ।
- ଉଚ୍ଚକ୍ଷମତା ସମ୍ପନ୍ନ ଯବକ୍ଷାରଜାନ ଜାତୀୟ ରାସାୟନିକ ସାରର ଅତ୍ୟଧିକ ବ୍ୟବହାର ।
- ଶିଳ୍ପ କାରଖାନାମାନଙ୍କରୁ ନିର୍ଗତ ପ୍ରଦୂଷଣ ।
- ଅତ୍ୟଧିକ ଶୋଷଣରୁ ଗୁଣାତ୍ମକମାନର ଅବକ୍ଷୟ ।
- ଅଜ୍ଞତା ଯୋଗୁଁ ଜଳ ଉତ୍ସର ପ୍ରଦୂଷଣ ।
- ଜନସଂଖ୍ୟାରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ।
- ସଚେତନତାର ଅଭାବ ।
ଜଳ ଓ ପରିମଳ ସମ୍ପର୍କିତ ପ୍ରସଙ୍ଗ
ଗୋଷ୍ଠୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ
- ବହୁସଂଖ୍ୟକ ଲୋକେ ସର୍ବସାଧାରଣ ଜଳଯୋଗାଣ ଉତ୍ସଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି ।
- ପାଇପପାଣି ଯୋଗାଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସାହରାଞ୍ଚଳ ଓ କେତେକ ଉନ୍ନତ ଗ୍ରାମ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ।
- ପିଇବାପାଇଁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଅଧିକାଂଶ ଲୋକେ ନଳକୂପ ପାଣି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି ।
- ନଳକୂଅର ପାଣି ସମସ୍ତ ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କ ଅଭାବ ପୂରଣ କରିପାରେ ନାହିଁ, ବିଶେଷତଃ ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁରେ ଜଳ କଷ୍ଟ ଖୁବ୍ ଅଧିକ ।
- ବହୁ ସମୟରେ ଅଚଳ ନଳକୂପର ମରାମତି ବା ପୁନଃସ୍ଥାପନରେ ବିଳମ୍ବ ହେତୁ ଜଳଯୋଗାଣ ବ୍ୟାହାତ ହୁଏ ।
- ଅସୁରକ୍ଷିତ କୂଅ କିମ୍ବା ଖୋଲା ଜଳଉତ୍ସଗୁଡିକରୁ ଅପରିଚ୍ଛନ୍ନ ପାଣି ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଅସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ଅଟେ ।
- ବହୁ ଗାଁରେ ଗୋଟିଏ ପୋଖରୀକୁ ଲୁଗାପଟା ସଫା କରିବା ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଗାଢୁଆ ତଥା ଗାଈ ମଇଁଷିଙ୍କୁ ଧୁଆ ଧୋଇ କରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଏକ ଅସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ଅଭ୍ୟାସ ।
- ପରିତ୍ୟକ୍ତ ଦୂଷିତ ପାଣିର ନିଷ୍କାସନ ପାଇଁ ଶୋଷକଗର୍ତ୍ତ ଓ ଚାନ୍ଦିନୀଗୁଡିକର ରକ୍ଷଣା ବେକ୍ଷଣର ଅଭାବ ।
- ବହୁ ଗାଁରେ ସାମୁହିକ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଶୌଚାଳୟର ଅଭାବ ।
- ଦୁଇ ତୃତୀୟାଂଶ ବା ତତୋଧିକ ପରିବାର ଲୋକଙ୍କର ଖୋଲା ସ୍ଥାନରେ ମଳତ୍ୟାଗ କରିବା ଅଭ୍ୟାସ ।
- ପିଲାମାନଙ୍କର ମଇଳା ନିରାପଦ ସ୍ଥାନରେ ନ ପକାଇ ଏଣେ ତେଣେ ପକାଇ ଦିଆଯାଏ ।
- ଫଳତଃ, ସେ ସବୁ ମଇଳା ବର୍ଷାପାଣିରେ ଧୋଇ ହୋଇ ଜଳ ଉତ୍ସରେ ମିଶିଯାଏ ।
- ଅଧିକାଂଶ ଲୋକେ ଖୋଲାସ୍ଥାନରେ ମଳତ୍ୟାଗ କଲେ ହାତ ଧୋଇବା ପାଇଁ ସାବୁନ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ନାହିଁ ଓ ଚପଲ ପିନ୍ଧନ୍ତି ନାହିଁ ।
- ଅଧିକାଂଶ ଗାଁରେ ରହିବା ଘର ସହିତ ବା ପାଖକୁ ଲାଗି ପଶୁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଗୁହାଳ କରିବା ଏକ ଅସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟିକରେ ।
- ଅଧିକାଂଶ ଗୃହକର୍ତ୍ତା ପରିତ୍ୟକ୍ତ ପାଣି ଶୋଷକ ଗର୍ତ୍ତକୁ ନଛାଡିବା ଏକ ଦୂଷିତ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ବହୁଲୋକ ଅଳିଆ ଆବର୍ଜନା ଓ କଠିନ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ପକାଇବା ପାଇଁ କମ୍ପୋଷ୍ଟ ଖାତର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରନ୍ତି ନାହିଁ ।
- ଅଧିକାଂଶ ଗାଁରେ ଜଳ ଓ ପରିମଳ ପରିଚାଳନା କମିଟି ନଥାଏ, ବା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସକ୍ରିୟ ନଥାଏ ।
ପାରିବାରିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ
- ବହୁ ଗୃହସ୍ଥ ପାନୀୟ ଜଳ ସଂଗ୍ରହ ତଥା ତାର ସୁରକ୍ଷିତ ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ବ୍ୟବହାର ବାବଦରେ ଜାଣି ନଥାନ୍ତି ।
- କେତେକ ଲୋକ ଜଳପାତ୍ରକୁ ଘୋଡାଇ ରଖନ୍ତି ନାହିଁ କି ନିୟମିତ ସଫା ମଧ୍ୟ କରନ୍ତି ନାହିଁ ।
- ଜଳପାତ୍ରରୁ ପାଣି କାଢିବାରେ ପ୍ରାୟ ଡଙ୍କି ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ନାହିଁ ।
- ପାଣିର ବ୍ୟବହାରରେ ସଚେତନତାର ଅଭାବ ଦେଖାଯାଏ ।
- ଅଧିକାଂଶ ପରିବାରରେ ଶୌଚାଳୟ ନାହିଁ ।
- ଶିଶୁମାନଙ୍କର ମଇଳା ଇତସ୍ତତଃ ପକାଇ ଦିଆଯାଏ ।
- ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ମଳତ୍ୟାଗ ପାଇଁ ଗଲେ ଚପଲ ପିନ୍ଧାନ୍ତି ନାହିଁ କିମ୍ବା ହାତ ଧୋଇବାରେ ସାବୁନ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ନାହିଁ ।
- ବହୁଲୋକ ରହିବା ଘର ସହିତ ବା ପାଖକୁ ଲାଗି ଗୁହାଳ ଘର କରିଥାନ୍ତି ।
- ବ୍ୟବହୃତ ପରିତ୍ୟକ୍ତ ପାଣିକୁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପାଣି ଶୋଷକ ଗର୍ଭକୁ ଛାଡନ୍ତି ନାହିଁ ।
- ଖରାପ ପାଣି ଯମୁଥିବା କାଦୁଅ ଓ ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ଜାଗା ଘର ପାଖକୁ ଲାଗି ରହିବାର ଦେଖାଯାଏ ।
- ବହୁଲୋକ ଅଳିଆ ଓ କଠିନ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ପକାଇବା ପାଇଁ କମ୍ପୋଷ୍ଟ ଖତ କରନ୍ତି ନାହିଁ ।
ଦୂଷିତ ପାଣି ଓ କୁପରିମଳର ପ୍ରଭାବ
ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ
- ସାଧାରଣ ରୋଗର ୮୦ ଭାଗ କେବଳ ଜଳ ଓ ପରିମଳ ଅଭାବ ଜନିତ କାରଣରୁ ହୋଇଥାଏ ।
- ସାରା ବିଶ୍ଵର ବିଶେଷକରି ବିକାଶଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ରର ହଜାର ହଜାର ଲୋକେ ଜଳ ଓ ପରିମଳ ସଙ୍କ୍ରାନ୍ତୀୟରୋଗରେ ପୀଡିତ ହେଉଛନ୍ତି ।
- ପ୍ରତିବର୍ଷ ପ୍ରାୟ ୫ ନିୟୁତ ଲୋକ ଜଳ ଦ୍ଵାରା ସଂକ୍ରମିତ ରୋଗ ଯୋଗୁଁ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରୁଛନ୍ତି ।
- ଦୁଇ ନିୟୁତରୁ ଅଧିକ ଲୋକ କେବଳ ଦୂଷିତ ଜଳଜନିତ ତରଳଝାଡାରେ ପ୍ରାଣତ୍ୟାଗ କରୁଛନ୍ତି ।
- ଏହି ମୃତକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକାଂଶ ହେଉଛନ୍ତି ଛୋଟପିଲା ।
- ଏହି ସମସ୍ତ ରୋଗ ମଣିଷ ବା ପଶୁମାନଙ୍କ ମଳଦ୍ଵାରା ସଂକ୍ରମିତ ଜଳର ବ୍ୟବହାର ହେତୁ ହୋଇଥାଏ । ଉକ୍ତ ସଂକ୍ରମିତ ଜଳରେ ଜୈବ ଅଣୁଜୀବ ଗୁଡିକ ରହିଥାନ୍ତି । ଫଳରେ କଲେରା, ଟାଇଫଏଡ, ନାଳରକ୍ତ ଓ ଆମାଶୟ ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଝାଡାରୋଗ ହୁଏ ।
- ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଚେତନତାର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ଚରମ ଓ ଆଖି ସଂକ୍ରମିତ ଜଳ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ କାଛୁକୁଣ୍ଡିଆ, ଟ୍ରାକୋମା, ଟାଇଫିସ ଆଦି ରୋଗ ହୋଇଥାଏ । ଏହାଛଡା ଡାଆଁସ, ଉକୁଣି ଓ ଟିଙ୍କ ଜନିତ ରୋଗମାନ ବ୍ୟାପିଥାଏ ।
- ମାଲେରିଆ, ଡେଙ୍ଗୁ, ବାତଜ୍ଵର ଏବଂ କାମାଲ ଆଦି ପରଜୀବୀ ବାହିତ ରୋଗ ମଧ୍ୟ ଜଳ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ ; ଅର୍ଥାତ ମଶାମାନଙ୍କ ଜନ୍ମ, ବଂଶବୃଦ୍ଧି ଏହି ଦୂଷିତ ଜଳ ଯୋଗୁ ଘଟିଥାଏ ।
- ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ଯୋଗୁ ସଂକ୍ରମିତ ଜଳ ଦ୍ଵାରା ମଧ୍ୟ କେତେକ ରୋଗ ବ୍ୟାପିଥାଏ ।
- ଜଳ ବାହିତ ରୋଗ ଯୋଗୁ ଶିଶୁ ମୃତ୍ୟୁ ହାର ଉଦବେଗ ଜନକଭାବେ ଅଧିକ ହୁଏ । ଏଥିସହିତ ରୁଗ୍ ଣ ଶିଶୁମାନଙ୍କ ବୃଦ୍ଧି ଓ ପଢାପଢି ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ନକରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ପଡେ ଓ ପାରିବାରିକ ବୋଝ ବଢିଯାଏ ।
ଜୀବନ ଜୀବିକା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ
- ଅପରିଷ୍କୃତ ପାଣି ଓ ପରିମଳ ଜ୍ଞାନର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ବ୍ୟାପୁଥିବା ରୋଗ ପରୋକ୍ଷ ଭାବେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟକୁ ଡାକି ଆଣିବା ସହିତ ଋଣଗ୍ରସ୍ତ କରାଏ । ପାଣିର ଶୁଦ୍ଧତା ଓ ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଭାବ ରୋଗ ଉପରେ ଏବଂ ପଡେ ରୋଗରୁ ପୁଣି ଋଣ । ଏହିପରି ଘୁରି ଚାଲେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଚକ୍ରର ଆବର୍ତ୍ତନ ।
- ପରିବାରର ଉପାର୍ଜନକ୍ଷମ ସଦସ୍ୟ ରୋଗରେ ପଡିଲେ କାର୍ଯ୍ୟ ବନ୍ଦ ହୁଏ, ମଜୁରି ମିଳେ ନାହିଁ ।
- ରୋଗ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ହେଲେ ବା ବାରମ୍ବାର ହେଉଥିଲେ ମଣିଷ ଅବସନ୍ନ ଓ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଯାଏ । ଫଳତଃ କାମ କରିବା କ୍ଷମତାର ହ୍ରାସ ଘଟେ ଓ ଆୟ କମିବାରେ ଲାଗେ ।
- ଏପରିକି ଘରର ଅଣଉପାର୍ଜନକ୍ଷମ ସଦସ୍ୟ ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସାଧାରଣ କାମ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । କାରଣ, ରୋଗୀକୁ ଡାକ୍ତରଖାନା ନେବା, ଚିକିତ୍ସା କରାଇବା ବା ଘରେ ସେବାଯତ୍ନ କରିବା ପାଇଁ ପଡିଥାଏ ।
- ଅଧିକାଂଶ ଗରିବ ଲୋକଙ୍କ ଉପାର୍ଜନ କେବଳ ଜୀବନ ଧାରଣରେ ସୀମିତ । ରୋଗୀର ଖର୍ଚ୍ଚ ବହନ କରିବା ସହିତ ଘର ଚଳାଇବା ପୁଣି ଚିକିତ୍ସା ଆଦି ପାଇଁ ସମ୍ବଳ / ସଞ୍ଚୟ ନଥାଏ ।
- ପୁଣି ଆରୋଗ୍ୟ ଲାଭର ଆଶା ରଖି କେହି କେହି ଖର୍ଚ୍ଚବହୁଳ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନାର ପଥକୁ ବାଛି ନିଅନ୍ତି ।
- ଚିକିତ୍ସା ଖର୍ଚ୍ଚର ଭରଣା ପାଇଁ ସମ୍ପତ୍ତି ବିକିବା, ସ୍ଥାନୀୟ ମହାଜନଙ୍କ ଠାରୁ ଅଧିକ ସୁଧରେ ଋଣ ଆଣିବା ଅଥବା ବନ୍ଧୁଆ ଶ୍ରମିକ ହୋଇ ଗୋତି ଖଟିବା ଛଡା ଅନ୍ୟ ଉପାୟ ନଥାଏ ।
ପରିବେଶ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ
- ସଂକ୍ରମିତ ମଣିଷର ମଳ ଏବଂ ପଶୁମାନଙ୍କର ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ପରିମଳ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନିରାପଦ ଯାଗାରେ ନପକାଇଲେ ଏହା ଭୂତଳ ଜଳକୁ, ଜଳଉତ୍ସ ତଥା ଜଳାଶୟକୁ ପ୍ରଦୂଷିତ କରାଏ ; ଏପରିକି ମାଟି ଓ ପବନକୁ ମଧ୍ୟ ସଂକ୍ରମିତ କରିପାରେ ।
- ସଂକ୍ରମିତ ଜଳ ଓ ପରିମଳର ଅଭାବ ହେତୁ ରୋଗ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ସହିତ ତାହା ଚିକିତ୍ସାଦି ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ବୋଝକୁ ବଢାଏ ଓ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ବୃଦ୍ଧିପାଏ । ଫଳରେ ପରିବେଶ ଆହୁରି ଖରାପ ହୁଏ ଏବଂ ପୁନଶ୍ଚ ରୋଗ ସଂକ୍ରମଣ ପାଇଁ ବାଟ ଫିଟାଏ ।
ମହିଳାମାନଙ୍କ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ
- ମୁଖ୍ୟତଃ ମହିଳାମାନେ ହିଁ ଘର ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ପାଣିର ସଂଗ୍ରାହକ, ବାହକ ଓ ବ୍ୟବହାରକାରୀ ତଥା
- ଏହାର ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ରକ୍ଷଣା ବେକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଦାୟୀ ଅଟନ୍ତି
- ବହୁ ଯାଗାରେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଦୂରଦୂରାନ୍ତ ସ୍ଥାନକୁ ଯାଇ ପାଣି ସଂଗ୍ରହ କରିବାକୁ ପଡିଥାଏ ।
- ମହିଳା ଓ ପୁରୁଷ ଉଭୟ ପାଣି ବ୍ୟବହାର କଲେ ମଧ୍ୟ ପାରିବାରିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟର ଦାୟିତ୍ଵ ମୁଖ୍ୟ ଭାବେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତଥାଏ ।
- ଜଳ ଓ ପରିମଳର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ମହିଳାମାନେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଆରୋପ କଲେ ପୁରୁଷମାନେ ବହୁ ସମୟରେ ଏହାକୁ ଅବଜ୍ଞା କରିଥାନ୍ତି ।
- ଜଳ ସଂକ୍ରମିତ ରୋଗର ଶିକାର ହୋଇଥିବା ରୋଗୀର ସେବା ଯତ୍ନର ମୁଖ୍ୟ ଦାୟିତ୍ଵ ମହିଳାମାନଙ୍କ ଉପରେ ପଡିଥାଏ ।
- ଖୋଲାଯାଗାରେ ମଳତ୍ୟାଗର ଅଭ୍ୟାସ ଯୋଗୁଁ ମହିଳାମାନେ ବହୁ ଜଟିଳ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଅନ୍ତି ; ଯଦ୍ଦ୍ଵାରା ସେମାନଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ନିରାପତ୍ତା ବିପନ୍ନ ହୁଏ । ବଳାତ୍କାର, ଧର୍ଷଣ, ସାପକାମୁଡା, ଗୋପନୀୟତାର ଉଲଂଘନ, ଲଜ୍ଜାଜନକ ପରିସ୍ଥିତି ତଥା କୃମିରୋଗ ଆଦି ଏଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
- ମହିଳାମାନେ ରୋଗୀର ସେବାଯତ୍ନର ମୁଖ୍ୟ ଦାୟିତ୍ଵ ନେଉଥିବାରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଉପାର୍ଜନର ସୁଯୋଗ ତଥା ଶିକ୍ଷାଦୀକ୍ଷାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେବାକୁ ପଡେ । ଫଳତଃ ରୋଗୀର ଚିକିତ୍ସା ଖର୍ଚ୍ଚ ସହିତ ପାରିବାରିକ ଋଣର ବୋଝ ବଢିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟର କଷ୍ଟ ଆହୁରି ବଢିଯାଏ ।
ଜଳ ଓ ପରିମଳ ସଙ୍କ୍ରାନ୍ତୀୟ ରୋଗ
ଜଳଜାତ ରୋଗ
ତରଳଝାଡା, ଆମାଶୟ, କଲେରା, ଆନ୍ତ୍ରିକଜ୍ଵର ଓ କାମଳ ଆଦି ଜଳଜାତ ରୋଗ । ମଳ ବା ଅନ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂକ୍ରମିତ ହୋଇଥିବା ଜଳଦ୍ଵାରା ଏହି ରୋଗମାନ ବ୍ୟାପିଯାଏ । ଖୋଲା ସ୍ଥାନରେ ମଳତ୍ୟାଗ କରିବା, ପାନୀୟ ଜଳ ଓ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥର ସଠିକ ବ୍ୟବହାର ନ କରିବା ତଥା ସଂକ୍ରମିତ ପାନୀୟଜଳ ସେବନ ହେତୁ ଜଳ ସମ୍ପଦରେ ମଳ ଜନିତ ପ୍ରଦୂଷଣ ଘଟିଥାଏ ।
ଜଳ ଧୌତ ରୋଗ
ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ପରିମଳ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଥିବା ପାଣି ଠାରୁ କମ୍ ପରିମାଣର ବ୍ୟବହାର ହେତୁ ଯେଉଁ ରୋଗମାନ ହୁଏ ତାହାକୁ “ଜଳଧୌତରୋଗ” କୁହାଯାଏ । ପାଣିର ଅଭାବ ହେତୁ ଲୋକମାନେ କମ୍ ପାଣିରେ ଧୁଆ ଧୋଇ ହେବା, ଲୁଗାପଟା ସଫା କରିବା ଏବଂ ଘରଦ୍ଵାରା ପୋଛା ପୋଛି ନକରିବା ଯୋଗୁଁ ଟ୍ରାକୋମା, କାଛୁକୁଣ୍ଡିଆ, ଚର୍ମରୋଗ ଓ ଆନ୍ତ୍ରିକ ଜ୍ଵର ଆଦି ରୋଗମାନ ହୋଇଥାଏ ।
ଜଳ ଭିତ୍ତିକ ପରଜୀବୀ (ଭେକ୍ଟର)ଜାତ ରୋଗ
ଦୂଷିତ ଜଳରେ ଅଣ୍ଡା ଦେଇ ବଂଶ ବିସ୍ତାର କରି ରହିବା ଯୋଗୁଁ ମଶାମାନେ ମଣିଷମାନଙ୍କୁ ରୋଗ ସଂଚାରିତ କରାଇବାରେ ସକ୍ଷମ ହୁଅନ୍ତି । ଏଣୁ ବର୍ଷକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଲୋକ ମାଲେରିଆ, ଡେଙ୍ଗୁ, ଚିକେନଗୁନିଆ ଏବଂ ଫାଇଲେରିଆ ଆଦି ଜଳ ବାହିତ ପରଜୀବୀ ସଂକ୍ରମିତ ରୋଗର ଶିକାର ହେଉଛନ୍ତି । ଘରେ ଥିବା ମାଛିମାନେ ମଧ୍ୟ ଅସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ପରିବେଶରେ ରହୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କଠାରେ ରୋଗ ସଞ୍ଚାର କରିବାରେ ମୁଖ୍ୟ ବାହକ ସାଜନ୍ତି ।
ମୃତ୍ତିକା ଭିତ୍ତିକ କୃମି ରୋଗ
ଖୋଲା ସ୍ଥାନରେ ମଳ ତ୍ୟାଗ ଓ ଅସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ଅଭ୍ୟାସ ହେଉଛି ଅଙ୍କୁଶ କୃମି, ରାଉଣ୍ଡ ୱାର୍ମ, ପିନୱାର୍ମ ଓ ହ୍ଵିପୱାର୍ମ ଆଦି କୃମି ରୋଗର କାରଣ । ଶିଶୁମାନେ ବହୁଳଭାବରେ ଏହି ମୃତ୍ତିକା ଆଦି କୃମି ରୋଗର ଶିକାର ହୁଅନ୍ତି । ଶିଶୁମାନେ ବହୁଳଭାବେ ଏହି ମୃତ୍ତିକା ଭିତ୍ତିକ କୃମି ରୋଗରେ ପୀଡିତ ହେବା ଫଳରେ ସେମାନଙ୍କ ବଢିବା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ଏବଂ ସେମାନେ ପୁଷ୍ଟିହୀନତାର ଶିକାର ହୁଅନ୍ତି । ଏହି ସମସ୍ତ କୃମି ରୋଗ ସଞ୍ଚାରର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଗୁଡିକ ହେଲା :
- ଖୋଲା ସ୍ଥାନରେ ମଳ ତ୍ୟାଗ କରିବା ।
- ପ୍ରଦୂଷିତ ପାଣି ପିଇବା ।
- ମଇଳା ବା ସଂକ୍ରମିତ ହୋଇଥିବା ହାତ ଗୋଡ ।
- ଘୋଡଣି ବିହୀନ ବା ବାସି ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ।
- କୀଟ ପତଙ୍ଗ କିମ୍ବା ପଶୁମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଘଟିତ ସଂକ୍ରମଣ ।
ଉନ୍ନତମାନର ଜଳ ଓ ପରିମଳ ପ୍ରକରଣ
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ପାରିବାରିକ ସ୍ତରରେ
ସୁସ୍ଥ ଓ ନିରାମୟ ଜୀବନ ଯାପନ ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟକ ଲୋକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ପାଇଖାନା ବ୍ୟବହାର କରିବା ଉଚିତ । ଏହା ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସୁବିଧାଜନକ । ବିଶେଷକରି ମହିଳାମାନଙ୍କ ସଂଭ୍ରମତା ଏବଂ ପିଲା, ରୋଗୀ ତଥା ବୁଢା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ଖୁବ୍ ଉପଯୋଗୀ ଅଟେ । ରାତି, ବଡିଭୋର, ଉତ୍ତପ୍ତ ଖରାବେଳ, ବର୍ଷା ଓ ଶୀତ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ଏହା ନିରାପଦ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ । ଖୋଳାସ୍ଥାନରେ ପଚାମଳର ଦୁର୍ଗନ୍ଧ ଓ ମାଛିଙ୍କ ପ୍ରାଦୁର୍ଭାବରୁ ଏହା ରକ୍ଷା କରିବା ସହିତ ମାଛିମାନଙ୍କ ବଂଶ ବିସ୍ତାର ଓ ରୋଗ ସଂକ୍ରମଣର ଆଶଙ୍କା ହ୍ରାସକରେ । ଉନ୍ନତ ଓ ପରିଷ୍କୃତ ପାଣି ବ୍ୟବହାରର ଅଭ୍ୟାସ ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଦିଗ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଦରକାର :
- ପରିବାରରେ ସମସ୍ତେ ତ୍ୟାଗ ପାଇଁ ମୁଖ୍ୟତଃ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟପ୍ରଦ ପାଇଖାନା ବ୍ୟବହାର କରିବେ ।
- ଖାଇବା ଆଗରୁ ଏବଂ ଝାଡାଯିବା ପରେ ଦୁଇ ହାତକୁ ସାବୁନ / ପାଉଁଶରେ ଘଷି ଭଲଭାବେ ଧୋଇବାର ଅଭ୍ୟାସ କରିବେ ।
- ଶୌଚାଳୟ / ମଳତ୍ୟାଗ ପାଇଁ ଗଲେ ଜୋତା ବ୍ୟବହାର କରିବେ ।
- ସ୍ନାନାଗାର ଭଲଭାବେ ଗାଧୋଇବା ଓ ଧୁଆଧୋଇ ହେବାର ସୁବିଧା ରହିଥିବା ଦରକାର । ବାଳ କୁଣ୍ଡାଇବା ପାଇଁ ଉତ୍ତମ ପାନିଆର ବ୍ୟବହାର କରିବେ ।
- ନଖକଟା ଯନ୍ତ୍ରରେ ବଢୁଥିବା ନଖକୁ ନିୟମିତ କାଟିବେ ।
- ପିଇବା ପାଣି ପାଇଁ ନଳକୂଅ, ଯୋଗାଣ ସଂସ୍ଥା ଟ୍ୟାପ କିମ୍ବା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର କୂଅ ଆଦି ନିର୍ଭର ଯୋଗ୍ୟ ଜଳଉତ୍ସରୁ ପାଣି ସଂଗ୍ରହ କରିବେ ।
- ଜଳ ଆହରଣ ଓ ସଂରକ୍ଷଣ ତଥା ପିଇବା ପାଇଁ ପରିଚ୍ଛନ୍ନ ପାତ୍ର ଓ କାଢିବା ପାଇଁ ଡଙ୍କିର ବ୍ୟବହାର କରିବେ ।
- ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ପରିବେଶ ପାଇଁ ରୋଷେଇ ଘରକୁ ସର୍ବଦା ପରିଷ୍କାର ରଖିବେ ।
- ସବୁବେଳେ ତାଜା ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ଦରକାର ।
- ଗରମ ଥାଉଁ ଥାଉଁ ଖାଦ୍ୟ ପରିବେଷଣ କରିବା ଦରକାର ।
- ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥକୁ ଘୋଡେଇ ରଖିବା ଦରକାର ।
- ଫଳ ଓ କଞ୍ଚା ପରିବାଦି ଖାଇବା ପୂର୍ବରୁ ଭଲଭାବେ ଧୋଇବା ଦରକାର ।
- ଘରଧୁଆ ପାଣି ଓ ପରିତ୍ୟକ୍ତ ଜଳ ନିଷ୍କାସନ ପାଇଁ ଡ୍ରେନ ଓ ଶୋଷକଗର୍ତ୍ତ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଦରକାର
- ଘରର ଅଳିଆ ଓ କଠିନ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ଓ ପଶୁମାନଙ୍କ ମଇଳା ଆଦି ପକାଇବା ପାଇଁ ଅଳିଆ ଖାତର ବ୍ୟବହାର କରିବା ଦରକାର ।
ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ସ୍ତରରେ
- ତରଳ ଆବର୍ଜନାର ନିଷ୍କାସନ ପାଇଁ ଡ୍ରେନ ଓ କଠିନ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ପକାଇବା ପାଇଁ ଅଳିଆ ଖାତର ବ୍ୟବହାର ଓ ସୁପରିଚାଳନା କରିବା ଉଚିତ ।
- ସର୍ବସାଧାରଣ ସ୍ଥାନରେ ଶୌଚାଳୟର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ଉଚିତ ।
- ଉନ୍ନତ ଚାନ୍ଦିନୀଥିବା ନଳକୂଅ ତଥା ଅବ୍ୟବହୃତ ପରିତ୍ୟକ୍ତ ପାଣି ନିଷ୍କାସନ ପାଇଁ ଶୋଷକ ଗର୍ତ୍ତର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।
- ଖୋଲାସ୍ଥାନରେ ମଳତ୍ୟାଗ ଅଭ୍ୟାସରୁ ଗାଁକୁ ମୁକ୍ତ ରଖିବା ।
- ଗାଁରେ ଅବ୍ୟବହୃତ ପାଣି ନରହିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରି ମଶାବଂଶ ବିସ୍ତାର ରୋକିବାର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରିବା ।
- ସର୍ବସାଧାରଣ ଜଳ ଉତ୍ସ ଗୁଡିକର ପାଣିକୁ ଲୁଗାପଟା ଧୋଇବା ଏବଂ ଗୃହପାଳିତ ପଶୁଙ୍କ ଗାଢୁଆ ପାଧୁଆ ଯୋଗୁ ଦୂଷିତ ହେବାକୁ ନଦେବା ଉଚିତ ।
- ଉନ୍ନତମାନର ଜଳ ଓ ପରିମଳର ବିକାଶ ପାଇଁ ଗାଁରେ ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତ, ସ୍ଵୟଂସହାୟକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ଅଙ୍ଗନବାଡି କର୍ମୀଙ୍କ ସହଯୋଗରେ ଜଳ ଓ ପରିମଳ କମିଟି ଗଠନ କରି ତାକୁ କ୍ରିୟାଶୀଳ କରାଇବା ଉଚିତ ।
ଜଳ ଓ ପରିମଳର ବିକାଶ ପାଇଁ ସରକାରୀ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ
ଦେଶର ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ପିଇବା ପାଣିର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ରାଜ୍ୟସରକାରଙ୍କ ପ୍ରାଥମିକ ଦାୟିତ୍ଵ । ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ତ୍ଵରିତ ଗ୍ରାମ୍ୟ ପାଣି ଯୋଗାଣ ପ୍ରକଳ୍ପ ରୁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରାଯାଉଅଛି ।
୧୯୮୬ମସିହାର “ଜାତୀୟ ପାନୀୟ ଜଳ ମିଶନ” ୧୯୯୧ ଠାରୁ “ରାଜୀବଗାନ୍ଧୀ ପାନୀୟଜଳ ମିଶନ” ନାମରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଗଲା । ୧୯୯୯ ରେ “ପାନୀୟ ଜଳ” ବିଭାଗ ଗଠନ କରାଯାଇ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ପିଇବା ପାଣି ଯୋଗାଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ନୂତନ ଦିଗଦର୍ଶନ ଦିଆଯାଉଛି । ଗ୍ରାମବାସୀମାନଙ୍କୁ ପିଇବା ପାଣି ଯୋଗାଇଦେବା ପାଇଁ ଯୋଜନା ପ୍ରଣୟନ, ଆବଶ୍ୟକ ମଞ୍ଜୁରୀ ପ୍ରଦାନ, ତଥା କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ପାଇଁ ଏଥିରେ ରାଜ୍ୟସରକାରଙ୍କୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵାଧୀନତା ଦିଆଯାଉଛି ।
ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ ଗ୍ରାମ୍ୟ ପାଣି ଯୋଗାଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ
ଗ୍ରାମୀଣ ବାସିନ୍ଦାଙ୍କ ପାଇଁ ପାନୀୟଜଳ ଯୋଗାଣ ପାଇଁ ନିମ୍ନପ୍ରକାର ମାନଦଣ୍ଡ ନିରୂପଣ କରାଯାଇଛି ;
- ପ୍ରତ୍ୟକ ମଣିଷପାଇଁ ମୁଣ୍ଡ ପିଛା ଦୈନିକ ପାଣିର ପରିମାଣ ୪୦ ଲିଟର ସୁରକ୍ଷିତ ପାଣି ।
- ମରୁଭୁମି ବିକାଶ ଯୋଜନା ଅଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ଅତିରିକ୍ତ ୩୦ ଲିଟର ପ୍ରତି ପଶୁ ସମ୍ପଦ ପାଇଁ ।
- ୨୫୦ଜଣଙ୍କ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ହ୍ୟାଣ୍ଡ ପମ୍ପ ବା ଷ୍ଟାଣ୍ଡପୋଷ୍ଟ ।
- ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜଳଉତ୍ସ ୧.୬ କି.ମି. ଦୂରତା ମଧ୍ୟରେ ରହିବ କିନ୍ତୁ ପାହାଡିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ୧୦୦ ମିଟର ଗଡାଣି ମଧ୍ୟରେ ଥିବ ।
ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ଭାରତୀୟ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଗଠନ ପାଇଁ “ଭାରତ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ” ମାଧ୍ୟମରେ ୬ ଗୋଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭିତ୍ତିଭୂମିର ପ୍ରସାର ପାଇଁ ୨୦୦୫-୦୬ ରୁ ୨୦୦୮-୦୯ ଏହି ଚାରିବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଯୋଜନା ହାତକୁ ନିଆଯାଇଛି । ଏହି ୬ଗୋଟି କ୍ଷେତ୍ର ହେଉଛି ଗୃହ ନିର୍ମାଣ, ରାସ୍ତା ଘାଟ, ବିଜୁଳି, ଯୋଗାଯୋଗ, ପିଇବା ପାଣି ଓ ଜଳସେଚନ ।
ସ୍ଵଜଳଧାରା
ଏହା ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ଗ୍ରାମ୍ୟ ପାନୀୟ ଜଳ ଯୋଗାଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ମୌଳିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ହେଉଛି ;
- ଦାବୀ ଭିତ୍ତିକ ଗୋଷ୍ଠୀମୂଳକ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ।
- ଏଥିପାଇଁ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତି, କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା, ପରିଚାଳନା ଓ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ଆଦି ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ପଞ୍ଚାୟତ / ଗୋଷ୍ଠୀମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା କରାଯିବ ।
- ନିର୍ମାଣକାର୍ଯ୍ୟର ଆଂଶିକ ଖର୍ଚ୍ଚଭାର ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ହିତାଧିକାରୀମାନେ ବହନ କରିବେ ।
- ଜଳଯୋଗାଣ ପ୍ରକଳ୍ପର ସମସ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତିର ମାଲିକାନା ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ ପାଖରେ ରହିବ ଏବଂ
- ପରିଚାଳନା ଓ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣର ସମସ୍ତ ଦାୟିତ୍ଵ ଉପଭୋକ୍ତା/ ପଞ୍ଚାୟତ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ ରହିବ ।
ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା କ୍ଷେତ୍ରରେ ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ଅନୁଷ୍ଠାନର ଭୂମିକା ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ;
- ପିଇବା ପାଣି ଯୋଗାଣ ପରିକଳ୍ପନାଟି ଲୋକଙ୍କ ପସନ୍ଦ ଅନୁସାରେ ହେବ । ଏଣୁ ଏହାର ନକ୍ସା ଓ ନିର୍ମାଣ ଆଦି ଚୁଡାନ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ ଏକ ଗ୍ରାମ ସଭା ବୈଠକ ଡକାଇବେ । ନିର୍ମାଣର ସରଞ୍ଜାମ ଓ ସେବା ଆଦି ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ ଯୋଗାଇଦେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ସଫଳ ରୂପାୟନ ତଥା ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣର ଦାୟିତ୍ଵ ନେବେ ।
- ଉପଭୋକ୍ତାମାନେ ନିର୍ମାଣ ଖର୍ଚ୍ଚର ୧୦ ପ୍ରତିଶତ ବହନ କରିବେ ବୋଲି ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ ଏକ ବୈଠକରେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗୃହିତ କରାଇବେ । ତା’ଛଡା ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ ଚାହିଁଲେ ତାଙ୍କ ନିଜସ୍ଵ ଆୟରୁ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ଅଂଶ ମଧ୍ୟ ଭରଣା କରିପାରିବେ । କିନ୍ତୁ ଏହା ଗ୍ରାମସଭାରେ ଗୃହୀତ ହେବ ।
- ଉକ୍ତ ପ୍ରକଳ୍ପ ପଞ୍ଚାୟତ ନିଜେ କରିବେ କି ଏକ ରାଜ୍ୟସରକାରୀ ସଂସ୍ଥାଙ୍କ ଜରିଆରେ କରିବେ ତାହା ସଂପୃକ୍ତ ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ ସ୍ଥିର କରିବେ ।
- ପ୍ରକଳ୍ପଟି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲାପରେ ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ ଏହାର ପରିଚାଳନା ଓ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଦାୟିତ୍ଵ ନେବ ।
- ସଫଳ ପରିଚାଳନା ଓ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ନିମନ୍ତେ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ଦେୟ କେତେ ହେବ ତାହା ପଞ୍ଚାୟତ ସ୍ଥିର କରିବେ । ପିଇବା ପାଣିର ଶୁଦ୍ଧତା ଓ ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନର ପଦ୍ଧତିଗତ ପରୀକ୍ଷା ନିରୀକ୍ଷା ଓ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଏବଂ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟଗତ ଦୃଷ୍ଟି କୋଣରୁ ତଥ୍ୟାଦିର ବିନିମୟ ପାଇଁ ଗ୍ରାମୀଣ ପିଇବା ପାଣିର ଗୁଣାମକ ମାନ ସମୀକ୍ଷା ଓ ନିରୀକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲାଣି ।ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଜଳଉତ୍ସ ଅଞ୍ଚଳ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଅନୁସାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବ । ପ୍ରାଥମିକ ସ୍ତରରେ ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ/ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜଳ ଓ ପରିମଳ କମିଟି/ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ତଥା ତତସମ୍ପର୍କୀୟ ଅନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କ ଜରିଆରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବ । ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ତରରେ ଜିଲ୍ଲା ଲାବୋରେଟୋରୀ ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ସ୍ତରରେ ରେଫେରାଲ ଲାବୋରେଟାରୀ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିବେ ।
ପ୍ରତି ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତରେ ପାଣିର ଗୁଣାତ୍ମକମାନର ପରୀକ୍ଷା ନିରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ଏକ ପାଞ୍ଚଜଣିଆ କମିଟି ଦାୟିତ୍ଵ ନେବେ । ପ୍ରାଥମିକ ଭାବେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ବିଭାଗ ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ଦରକାର ହେଉଥିବା ସାଜ ସରଞ୍ଜାମ ଯୋଗାଇଦେବେ । ମନୋନୀତ ହାଇସ୍କୁଲର ବିଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଦାୟିତ୍ଵରେ ଏହି ସରଞ୍ଜାମମାନ ରହିବ । ପାଣିର ନମୁନା ସଂଗ୍ରହକରି ଏହି ସ୍କୁଲକୁ ଅଣାଯାଇ ପରୀକ୍ଷା କରାଯିବ । ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଜିଲ୍ଲା/ରାଜ୍ୟସ୍ତରରୁ ହେବ । ପରେ ବିଭାଗ ପାଣିର ଗୁଣାତ୍ମକମାନର ନିରୀକ୍ଷଣ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସାମିଲ ହେବ । ଦୋଷ, ତୃଟି ଚିହ୍ନଟ କରି କମ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ଉପଯୋଗ ଜରିଆରେ ଅର୍ଥାତ ଟେରାଫିଲ ଫିଲଟର / ଲୌହ ଦୂରୀକରଣ ପଦ୍ଧତି ଆଦି ଅନୁସରଣ କରି ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନର ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯିବ ।
ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିମଳ ଅଭିଯାନ (TSC)
ଭାରତସରକାର ୧୯୯୯ ମସିହାଠାରୁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ପରିମଳର ବିକାଶ ପାଇଁ ଦାବୀ ଭିତ୍ତିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରି ଲୋକଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିମଳ ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଏଥିରେ ଜିଲ୍ଲାକୁ ୟୁନିଟ ଭାବେ ନିଆଯାଇଛି ।
ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆବଣ୍ଟନ ଓ ଯୋଗାଣ ଆଭିମୁଖ୍ୟରୁ ଦାବୀ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଯାଇଛି । ବିଶେଷକରି ସମଗ୍ର ଜିଲ୍ଲାର ପ୍ରତ୍ୟକ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇ ଏହି ଅଭିଯାନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି ।
ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିମଳ ଅଭିଯାନର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି :
- ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଲୋକଙ୍କ ଜୀବନ ଜୀବିକାର ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶ ।
- ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ପ୍ରସାରିତ ଓ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବା ।
- ସଚେତନତା ଓ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟଶିକ୍ଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଦାବୀ ପାଇଁ ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିବା । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ସମତା ସ୍କୁଲ ଓ ଅଙ୍ଗନବାଡିକୁ ଏହି ପରିମଳର ସୁବିଧା ଉପଲବ୍ଧ କରାଇବା ।
- ଛାତ୍ରୀ ଛାତ୍ର ଓ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟଗତ ଆଚରଣରେ ବିକାଶ ଆଣିବା ।
- ସଠିକ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ଓ ମୂଲ୍ୟଯୁକ୍ତ ଉତ୍ପାଦକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ସହିତ ଏହାର ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେବା ।
- ଜଳ ଓ ପରିମଳ ସମ୍ପର୍କିତ ରୋଗକୁ ଯଥା ସାଧ୍ୟ କମ୍ କରିବାର ପ୍ରୟାସ କରିବା
ପାରିବାରିକ / ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ଶୌଚାଳୟ ନିର୍ମାଣର ଯାଞ୍ଚ ତାଲିକା
- ଶୌଚାଳୟଟି ଉପରିସ୍ଥମାଟି, ଝରଣା, କୂଅ ବା ଜଳଭାଗକୁ ସଂକ୍ରମିତ ହେଉନଥିବ ।
- ଜୀବଜନ୍ତୁ ଓ ମାଛିଙ୍କ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସୁନଥିବ ।
- ତାଜାମଳ ଧାରଣ କ୍ଷମତା ସର୍ବନିମ୍ନ ହେବ ।
- ଦୁର୍ଗନ୍ଧ ମୁକ୍ତ ହେବା ସହିତ ଖରାପ ଦେଖା ନଯିବା ଉଚିତ ।
- ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ସରଳ ଓ ସହଜ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ କମ୍ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ ହେଉଥିବ ।
- ଶେଷରେ, ବ୍ୟବହାରୀଙ୍କୁ ଶୌଚାଳୟଟି ଭଲ ଲାଗୁଥିବା ଦରକାର ।
ଜଳଉତ୍ସ ଓ ଶୌଚାଳୟ ମଧ୍ୟରେ ନିରାପଦ ଦୂରତା
ସାଧାରଣତଃ ଭୂମି ଉପରେ ଥିବା ବୀଜାଣୁମାନଙ୍କ ପରମାୟୁ ୧୦ ଦିନରୁ ଅଧିକ ନୁହେଁ । ଭୂମି ଉପରେ ଥିବା ମାଟିରେ ଜଳକଣାର ହାର ୧ : ୧୦୦ରୁ କମ୍ ଏବଂ ଭୂମି ଉପର ମାଟିର ମାପ ହାରାହାରି ୦.୨ ମି.ମି. ଯାହା ଫଳରେ ଏଠାରେ ଥିବା ବୀଜାଣୁମାନେ ଗୋଟିଏ ଦିନରେ ୧ ମିଟରରୁ ଅଧିକ ଗତି କରିପାରନ୍ତି ନାହିନ । ତେଣୁ ଜଳ ଉତ୍ସଠାରୁ ଶୌଚାଳୟର ଦୂରତା ୧୦ ମିଟର ବା ୩୦ ଫୁଟ ହେଲେ ନିରାପଦ ଅବଶ୍ୟ ମୃତ୍ତିକାର ପ୍ରକାରଭେଦ ଅନୁସାରେ ଏହା କମ୍ ବେସୀ ହୋଇପାରେ ।
ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିମଳ ଅଭିଯାନ (TSC) ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପରିବାର ପାଇଁ ଶୌଚାଳୟ ସହାୟତା
Back ended ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ହିସାବରେ ବିପିଏଲ ପରିବାରରେ ଶୌଚାଳୟ ନିର୍ମାଣ ସକାଶେ ଟ. ୧୨୦୦/- ଲେଖାଏଁ ସହାୟତା ଦିଆଯାଉଛି । ଉପଭୋକ୍ତା ଅବଶ୍ୟ ଅଧିକ ଟଙ୍କା ବ୍ୟୟରେ ଉନ୍ନତ ଶୌଚାଳୟ ତଥା ଏକାଧିକ ଶୌଚଗର୍ତ୍ତ ନିର୍ମାଣ କରିପାରିବେ, କିନ୍ତୁ ଏଥିପାଇଁ ସବସିଡିର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ ।
ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିମଳ ଅଭିଯାନ (TSC) ଜରିଆରେ ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ଶୌଚାଳୟ
ଗୋଷ୍ଠୀ ପରିମଳ ଶୌଚାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା TSC ର ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ । ପ୍ରଥମତଃ ଯେଉଁଠି ପାରିବାରିକ ଶୌଚାଳୟ ପାଇଁ ଜାଗା ନଥାଏ ଏବଂ ଯେଉଁଠି ଶୌଚାଳୟର ପରିଚାଳନା ଓ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣର ଦାୟିତ୍ଵ ନିଅନ୍ତି ସେଠାରେ ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ଶୌଚାଳୟ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଏ । ଏଥିପାଇଁ ଖୁବ୍ ବେଶିରେ ୨.୫ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । ଏହି ଶୌଚାଳୟର ନକ୍ସା ଜାତୀୟ ଯୋଜନା ମଞ୍ଜୁରୀ କମିଟି ଠାରୁ ଅନୁମୋଦିତ ହେବ । ଏଥିରେ ଭାରତ ସରକାର, ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଏବଂ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ଅଂଶ ଧନର ଅନୁପାତ ୬୦ : ୨୦:୨୦ ଅଟେ ।
ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିମଳ ଅଭିଯାନ (TSC) ଜରିଆରେ ସ୍କୁଲ ଶୌଚାଳୟ ପାଇଁ ସହାୟତା
ସ୍କୁଲ ପରିମଳ ଓ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟକର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ;
- ପିଲାମାନେ ଶୈଶବରୁ ଜଳ ଓ ପରିମଳର ସଦ୍ ବ୍ୟବହାର ଶିଖି ଭବିଷ୍ୟତରେ ଯେପରି ଏହି ଅଭ୍ୟାସ ଜାରିରଖିବେ ସେହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନେଇ ସ୍କୁଲମାନଙ୍କରେ ଜଳ ଓ ପରିମଳର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ।
- ସ୍କୁଲ ପିଲାମାନେ ଶୌଚାଳୟ ବ୍ୟବହାର କରି ଶିଖିବା, ଠିକ୍ ସମୟରେ ହାତ ଧୋଇବା (ଖାଇବା ପୂର୍ବରୁ ଓ ପାଇଖାନା ଯିବାପରେ) ଆଦିରେ ଅଭ୍ୟସ୍ତ ହେବା ଏବଂ ବାଳକ ବାଳିକାମାନେ ନିଜେ ଦାୟିତ୍ଵ ନେଇ ପାଇଖାନା ସଫା କରିବା ଇତ୍ୟାଦି ସହଯୋଗିତାମୂଳକ କାମରେ ଅଭ୍ୟସ୍ତ ହେବା ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ।
- ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଫଳରେ ସ୍କୁଲ ପିଲାମାନଙ୍କଠାରେ ଏପରି ସୁସ୍ଥ ଅଭ୍ୟାସ ସୃଷ୍ଟି କରାଇ ତାକୁ ପରିବାର ଏବଂ ଗୋଷ୍ଠୀ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ କରାଇବା ।
- ଏପରି ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ କାଏମ ରଖିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମସ୍ତ ସମ୍ପୃକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ଯଥା - ଶିକ୍ଷକ, ପିତାମାତା ଏବଂ ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ଅନୁଷ୍ଠାନଆଦିଙ୍କ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଗଠନ କରିବା ।
ସମ୍ବଳର ବ୍ୟବସ୍ଥା
ସ୍କୁଲ ପରିମଳ ପାଇଁ “ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିମଳ ଅଭିଯାନ” ରୁ କେନ୍ଦ୍ରସରକାର, ରାଜ୍ୟସରକାର ଏବଂ ଅଭିଭାବକ / ଶିକ୍ଷକ/ ଗ୍ରା:ପ:ଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ଅନୁଦାନର ଅନୁପାତ ଯଥାକ୍ରମେ ୬୦:୩୦:୧୦ ।
- ପ୍ରତି ଟ. ୨୦,୦୦୦/- ର ୟୁନିଟ (ନିର୍ମାଣ) ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସବସିଡିର ପରିମାଣ ଟ.୧୨,୦୦୦/- ରେ ସୀମିତ ।
- ତେବେ ରାଜ୍ୟ/ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ, ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ, ଅଭିଭାବକ ଶିକ୍ଷକ ସଂଘ ସେମାନଙ୍କ ନିଜସ୍ଵ ସମ୍ବଳରୁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଅଂଶଧନ ଠାରୁ ଅଧିକ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିପାରନ୍ତି ।
- ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିମଳ ଅଭିଯାନ ପ୍ରକଳ୍ପର ୧୦ ଶତାଂଶରୁ ଅଧିକ ସ୍କୁଲ ପରିମଳ ପାଇଁ ବିନିଯୋଗ କରାଯାଇପାରିବ ।
ସ୍କୁଲଟି ସହ ଶିକ୍ଷା ସ୍କୁଲ ହୋଇଥିଲେ ପୁଅ ପିଲା ଓ ଝିଅପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ପୃଥକ ପୃଥକ ଦୁଇଗୋଟି ଶୌଚାଳୟ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇପାରେ । ପିଲାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅନୁସାରେ ନିର୍ମାଣ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ତାରତମ୍ୟ ଆସିପାରେ । କମ୍ ପିଲା ଥିଲେ କମ୍ ଖର୍ଚ୍ଚ ହେବ ଓ ଅଧିକ ପିଲା ଥିଲେ ୟୁନିଟ ଖର୍ଚ୍ଚ ମଧ୍ୟ ଟ.୨୦,୦୦୦/- ରୁ ଅଧିକ ହୋଇପାରେ ।
ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିମଳ ଅଭିଯାନରୁ ଅଙ୍ଗନବାଡି ପାଇଁ ଶୌଚାଳୟ
ସମସ୍ତ ଅଙ୍ଗନବାଡି ଗୁଡିକୁ ଶିଶୁମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାର ଉପଯୋଗୀ ଶୌଚାଳୟର ସୁବିଧା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯିବ । ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିମଳ ଅଭିଯାନର ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଅନୁସାରେ ଜିଲ୍ଲାର ସମସ୍ତ ଅଙ୍ଗନବାଡି ପାଇଁ ଶୌଚାଳୟର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । ଏଥିପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର, ରାଜ୍ୟ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀର ଆନୁପାତିକ ଅନୁଦାନର ହାର ଯଥାକ୍ରମେ ୬୦:୩୦:୧୦ ଅଟେ । ଅଙ୍ଗନ ବାଡି ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟକ ୟୁନିଟ ଖର୍ଚ୍ଚର ପରିମାଣ ଟ.୫,୦୦୦/- ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି ।
ନିର୍ମଳ ଗ୍ରାମ ପୁରସ୍କାର
ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିମଳ ଅଭିଯାନକୁ ଅଧିକ ସକ୍ରିୟ ଓ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ରସରକାର ୨୦୦୩ ମସିହାଠାରୁ ‘ନିର୍ମଳ ଗ୍ରାମ ପୁରସ୍କାର ଯୋଜନା’ ଆରମ୍ଭ
କରିଛନ୍ତି । ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟପ୍ରଦ ପାଇଖାନାର ବ୍ୟବହାର ସହିତ ଖୋଲାସ୍ଥାନରେ ମଳତ୍ୟାଗକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବର୍ଜନ କରିଥିବା ଗ୍ରାମପଞ୍ଚୟାତ, ବ୍ଲକ, ଏବଂ ଜିଲ୍ଲା ପାଇଁ ନିର୍ମଳ ଗ୍ରାମ ପୁରସ୍କାରର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି । ଜନ ସଂଖ୍ୟା ଭିତ୍ତିରେ ସହାୟତା ରାଶିର ହାର ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ସେହି ସମସ୍ତ ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତି ବିଶେଷ ତଥା ସାଙ୍ଗଠନିକ କ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ, ଯେଉଁମାନେ ଏତାଦୃଶ୍ୟ ପରିମଳ ସମ୍ପନ୍ନ ଗ୍ରାମସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ସକ୍ରିୟ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥାନ୍ତି ।
ସର୍ତ୍ତାବଳୀ
- ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତର ୧୦୦ଭାଗ ଲୋକ ପାରିବାରିକ ପାଇଖାନା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିବେ ।
- ସହଶିକ୍ଷା ସ୍କୁଲରେ ଝିଅ ଓ ପୁଅ ପାଇଁ ପୃଥକ ପାଇଖାନାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥାଇ ୧୦୦ ଭାଗ ପ୍ରାଥମିକ ପ ମାଧ୍ଯମିକ ସ୍କୁଲ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିବେ ।
- ଅଙ୍ଗନବାଡି କେନ୍ଦ୍ର ଗୁଡିକରେ ଶୌଚାଳୟ ସୁବିଧା ରହିଥିବ ।
- ଖୋଲାସ୍ଥାନରେ ମଳତ୍ୟାଗ ଅଭ୍ୟାସରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମୁକ୍ତ ତଥା ଶୁଷ୍କ ପାଇଖାନା ଓ ହାତରେ ମଇଳା ଉଠାଇବା ବ୍ୟବସ୍ଥା ନଥିବ ।
- ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁର ସନ୍ତୋଷଜନକ ଉପଚାର ଏବଂ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ପରିବେଶ ଥିବ ।
ନିର୍ମଳ ଗ୍ରାମ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ରାଶି
|
ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ |
୫୦୦୦ ଜନ ସଂଖ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ଗ୍ରା:ପ: ପାଇଁ |
୨ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା |
|
୫୦୦୦ରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ଵ ଜନସଂଖ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ଗ୍ରା:ପ: ପାଇଁ |
୪ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା |
|
|
ବ୍ଲକ |
୫୦,୦୦୦ ଜନସଂଖ୍ୟା କ୍ଷେତ୍ରରେ |
୧୦ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା |
|
୫୦,୦୦୦ ରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ଵ ଜନସଂଖ୍ୟା ପାଇଁ |
୨୦ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା |
|
|
ଜିଲ୍ଲା |
୧୦ଲକ୍ଷ ଜନସଂଖ୍ୟା କ୍ଷେତ୍ରରେ |
୩୦ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା |
|
୧୦ ଲକ୍ଷରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ଵ ଜନସଂଖ୍ୟା କ୍ଷେତ୍ରରେ |
୫୦ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା |
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ କ୍ଷେତ୍ରରେ – ଟ. ୧୦,୦୦୦ ଗ୍ରା:ପ: ପାଇଁ, ଟ. ୨୦,୦୦୦ ବ୍ଲକ ପାଇଁ ଏବଂ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଟ.୩୦,୦୦୦ ଜିଲ୍ଲାପାଇଁ ।
ସାଂଗଠନିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ - ଟ. ୨୦,୦୦୦ ଗ୍ରା:ପ: ପାଇଁ, ଟ.୩୫,୦୦୦ /- ବ୍ଲକ ପାଇଁ ଏବଂ ଟ.୫୦,୦୦୦/- ଜିଲ୍ଲାପାଇଁ ।
ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ଭୂମିକା ଓ ଦାୟିତ୍ଵ
ଗୋଷ୍ଠୀର ଜଣେ ଜଣେ ସଭ୍ୟ ହିସାବରେ ଆମର ଦାୟିତ୍ଵ ହେଲା :
- ପରିବାରର ଲୋକଙ୍କୁ ଖୋଲାପଡିଆରେ ମଳତ୍ୟାଗ ଅଭ୍ୟାସରୁ ନିବୃତ୍ତ କରାଇବା ।
- ଘରୋଇ ଓ ସର୍ବସାଧାରଣ ସ୍ଥାନରୁ ଅଳିଆ ଆବର୍ଜନାକୁ ହଟାଇ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ପରିବେଶ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ।
- ଗୋ – ମହିଷାଦି ଗୃହପାଳିତ ପଶୁଙ୍କ ମଇଳାକୁ ରହିବାଘର ଓ ଜଳାଶୟଠାରୁ ଦୂରରେ କମ୍ପୋଷ୍ଟ ଖାତରେ ପକାଇବାକୁ ନିଶ୍ଚିତ କରାଇବା ।
- କୁକୁଡାଫାର୍ମ ଓ ଗୋ – ମହିଷାଦି ଗୃହପାଳିତ ପଶୁମାନଙ୍କ ସକାଶେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟଆରା ଭାବେ ଚାଳିଆ ବା ଗୁହାଳ ନିର୍ମାଣକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ।
- ଜିଆ – ଖତ କମପୋଷ୍ଟ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ।
- ଯଥାର୍ଥଭାବେ ଜଳଅମଳ ପ୍ରକଳ୍ପ ଓ ସମନ୍ଵିତ ଜଳଛାୟା ପରିଚାଳନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ଅବଲମ୍ବନ କରି ଜଳାଶୟ ଓ ଭୂତଳ ଜଳ ଉତ୍ସର ସୁରକ୍ଷା, ସଂରକ୍ଷଣ ତଥା ଉନ୍ନତି ସାଧନ କରିବା ।
- ଗୋଷ୍ଠୀ ସଭ୍ୟମାନଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଦାୟିତ୍ଵ ବିଷୟରେ ସଚେତନ କରିବା ସହିତ ଜଳ ଯୋଗାଣ ଓ ପରିମଳ ସେବାପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଗ୍ରହଣ କରି ତାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ କରିବା ପାଇଁ ବୁଝାଇବା ଏବଂ ନିର୍ମଳ ଗ୍ରାମ ପୁରସ୍କାର ହାସଲ ପାଇଁ ମିଳିତ ଉଦ୍ୟମ କରିବା ।
ସଂକ୍ଷେପରେ ଉଚିତ ଓ ଅନୁଚିତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ଅଭ୍ୟାସ ସମ୍ପର୍କରେ
|
ଉଚିତ୍ |
ଅନୁଚିତ୍ |
|
ଘରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ପାଇଖାନାର ନିର୍ମାଣ, ବ୍ୟବହାର ଓ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ । |
ବାହାରେ ମଳତ୍ୟାଗ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ବର୍ଜନୀୟ । |
|
ମଣିଷ ମଳଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦୂଷିତ ମାଟିର ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିବାକୁ ଏଡାଇବା । |
ପାଇଖାନା ପିଟ ଓ ଗୁହାଳକୁ ଜଳଉତ୍ସ ନିକଟରେ ନିର୍ମାଣ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । |
|
ଶିଶୁମାନଙ୍କ ମଇଳାକୁ କମ୍ ହାନିକାରକ ମନେ ନକରି ତାକୁ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟକର ନିରାପଦ ସ୍ଥାନକୁ ହଟାଇବା । |
ଜଲଉତ୍ସ, ମାଟି ଓ ଜଳକୁ ମଇଳା ଓ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦୂଷିତ କରିବା ଅନୁଚିତ୍ । |
|
ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ପୂର୍ବରୁ ହାତକୁ ସାବୁନ ଓ ପାଣିରେ ଧୋଇବା । |
ଘରୋଇ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିବା ଜଳଉତ୍ସର ମଇଳାଲୁଗା ଧୋଇବା ଓ ଗୃହପାଳିତ ପଶୁମାନଙ୍କୁ ଧୋଇବା ଅନୁଚିତ । |
|
ମଳତ୍ୟାଗ ପାଇଁ ଶୌଚାଳୟକୁ କିମ୍ବା ବାହାରକୁ ଗଲେ ଜୋତା ବ୍ୟବହାର କରିବା । |
ପିଇବା ପାଣିରେ ଆଙ୍ଗୁଠି ବୁଡାଇବା ଅନୁଚିତ୍ । |
|
ପାନୀୟଜଳ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ବେଳେ ନିରାପଦ ଜଲଉତ୍ସ ଓ ପରିଷ୍କାର ପାତ୍ରର ବ୍ୟବହାର କରିବା । |
ମଶାମାନଙ୍କ ବଂଶ ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଅନୁଚିତ୍ । |
|
ପାତ୍ରରୁ ପିଇବା ପାଣି କାଢିବା ବେଳେ ଡଙ୍କି ବ୍ୟବହାର କରିବା । |
ପଚାସଢା/ଘୋଡଣି ବିହୀନ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ଅନୁଚିତ୍ । |
|
ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁକୁ ସଠିକ ଭାବେ ହଟାଇବା ପାଇଁ ଡ୍ରେନ, ସୋକ ପିଟ ଏବଂ କମ୍ପୋଷ୍ଟ ଗର୍ତ୍ତ ନିର୍ମାଣ କରିବା । |
କଠିନ ଏବଂ ତରଳ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁକୁ ଏଣେତେଣେ ପକାଇବା ଅନୁଚିତ୍ । |
|
କଞ୍ଚାଫଳ ଓ କଞ୍ଚାପରିବା ଖାଇବା ବା ରାନ୍ଧିବା ପୂର୍ବରୁ ଧୋଇବା ବା ଚୋପା ଛଡାଇବା |
|
ଆଧାର – ଓଡିଶା ଜଳ ବିଭାଜିକା ଉନ୍ନୟନ ମିଶନ
Last Modified : 1/26/2020
