ଖାଉଟି ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ

ଖାଉଟି ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ କ’ଣ  ?

ଖାଉଟି ମାନଙ୍କର ଅଧିକାର, ସୁରକ୍ଷା, କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ, ହେଲେ ତା’ର ପ୍ରତିକାର ଓ କ୍ଷତିପୂରଣ  ପାଇଁ “ଖାଉଟି ସୁରକ୍ଷା ଆଇନ ୧୯୮୬” ପ୍ରଚାଳନ କରାଯାଇଛି  । ଏହି ଆଇନ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ନିଷିଦ୍ଧ ହୋଇନଥିବା ସମସ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଓ ସେବାପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ  । ସରକାରୀ ଘରୋଇ ଓ ସମବାୟ ସଂସ୍ଥାର ପ୍ରତି ଏହାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ  । ଏହାଦ୍ଵାରା ଖାଉଟିମାନଙ୍କୁ କ୍ଷତିପୂରଣ ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି  । ଏ ଆଇନ ପ୍ରଚଳିତ ସମସ୍ତ ଆଇନ୍ ର ପରିପୂରକ ଅଟେ  ।

ଏହି ଆଇନ୍ ରେ ଖାଉଟିମାନଙ୍କ ଅଧିକାର ସ୍ପଷ୍ଟ କରାଯାଇଛି  । ପ୍ରତ୍ୟକ ଖାଉଟିଙ୍କର ନିରାପତ୍ତା ଅଧିକାର, ଜାଣିବାର ଅଧିକାର, କିଣିବାର ଅଧିକାର, ଆପତ୍ତି ଅଭିଯୋଗ କରିବା ଅଧିକାର, ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର, ସୁସ୍ଥ ପରିବେଶ ଅଧିକାର, ପ୍ରତିନିଧିତ୍ଵ ଅଧିକାର ଓ ବାସନ୍ଦ କରିବା ଅଧିକାର ରହିଛି  ।

ଖାଉଟି କିଏ – ଆମେ ସମସ୍ତେ ସେବା ଓ ଦ୍ରବ୍ୟର ଖାଉଟି  । ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଯିଏ କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟ ମୂଲ୍ୟ ଦେଇ କ୍ରୟ କରିବା, କ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ ଦେବାର ପ୍ରତିଶୃତି ଦେବା କିମ୍ବା କ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟର ଆଂଶିକ ମୂଲ୍ୟ ଦେବା ପାଇଁ ପ୍ରତିଶୃତି ଦିଏ  । ଯିଏ ଦ୍ରବ୍ୟଟିକୁ ବ୍ୟବହାର କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରକୃତ କ୍ରେତାଙ୍କ ସ୍ଵୀକୃତି ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ଓ ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ଖାଉଟି  ।

ଯିଏ ଭଡା ଆକାରରେ ସେବା ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ଓ ସେଥିପାଇଁ ମୂଲ୍ୟ ଦିଅନ୍ତି କିମ୍ବା ଆଂଶିକ ମୂଲ୍ୟ ଦେଇ ବାକି ଅଂଶ ଦେବପାଇଁ ପ୍ରତିଶୃତି ଦେଇଥାନ୍ତି କିମ୍ବା ମୂଲ୍ୟ ଦେବାପାଇଁ ପ୍ରତିଶୃତିବଦ୍ଧ ହୁଅନ୍ତି  । ଯିଏ ଭଡା ନେଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସ୍ଵୀକୃତିରେ ସେବା ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ଖାଉଟି  ।

ସେବା ଦେବାପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ତ୍ରୁଟି ବା ଅବହେଳା ଦ୍ଵାରା କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥିବା ଉପଭୋକ୍ତା  ।

ଆପତ୍ତି ଅଭିଯୋଗ କିଏ ଦାଏର କରିବେ – ଖାଉଟି ନିଜେ, ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବୀ ଖାଉଟି ସଂଗଠନ, କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର କିମ୍ବା ରାଜ୍ୟ ସରକାର   ।

ଆଇନ୍ ପରିସରଭୁକ୍ତ ହେଉଥିବା କ୍ଷେତ୍ର

• ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କର ଅସାଧୁ କାରବାରଯୋଗୁଣ କ୍ଷତି ସହିବା  ।
• ଖାଉଟି ଦ୍ରବ୍ୟ ନିମ୍ନମାନର ହେବା  ।
• ବର୍ଣ୍ଣିତ ସେବାରେ ଅବକ୍ଷୟ ହେବା  ।
• ପଦାର୍ଥର ପ୍ରକୃତ ଉଲ୍ଲିଖିତ ମୂଲ୍ୟଠାରୁ ଅଧିକ ନେବା  ।
• ଔଷଧ କିମ୍ବା ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ବିକ୍ରୀ ହେବା ସମୟସୀମା ଅତିକ୍ରମ ହେବାପରେ ବିକ୍ରୀ ହେଉଥିଲେ ଯାହା ଜୀବନ ପ୍ରତି ନିରାପଦ ନୁହେଁ, ସେ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମସ୍ତ ଔଷଧ କିମ୍ବା ଖାଦ୍ୟପଦାର୍ଥ  ।
• ଗୃହଯୋଗାଣରେ ଅବହେଳା, ନିର୍ମାଣରେ ତ୍ରୁଟି, ଠକେଇ ଓ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ସମସ୍ୟା  ।
• ଯେ କୌଣସି ସେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ତ୍ରୁଟି,ବିଚ୍ୟୁତି  ।

ଖାଉଟିଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ସୁରକ୍ଷା

• ବିକ୍ରୀତ ପଦାର୍ଥର ତ୍ରୁଟି ସୁଧାରିବା  ।
• ମୂଲ୍ୟ ଫେରସ୍ତ ଦେବା   ।
• ପଦାର୍ଥ ବଦଳାଇ ଦେବା  ।
• କ୍ଷତି ପାଇଁ କ୍ଷତିପୂରଣ ଦେବା  ।

ଅଭିଯୋଗ ଦାଖଲ ପଦ୍ଧତି

ଏଥିପାଇଁ କୌଣସି କୋର୍ଟ ଫିସ୍ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଖର୍ଚ୍ଚ ଲାଗେ ନାହିଁ  । ଅଭିଯୋଗକାରୀ ନିଜେ, ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବୀ ଖାଉଆତି ସଂଗଠନ ମାଧ୍ୟମରେ କିମ୍ବା ଡାକଯୋଗେ ପତ୍ର ଦାଖଲ କରିପାରିବେ  । କାରଣ ଉଦ୍ଭବ ହେବାର ୨ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଅଭିଯୋଗ ଦାଖଲ କରାଯାଇପାରିବ  । ଦ୍ରବ୍ୟ ବା ସେବାର କ୍ଷତି ୫ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ମଧ୍ୟରେ ହେଲେ ଜିଲ୍ଲା ଫୋରମ, ୫ ଲକ୍ଷରୁ ୨୦ ଲକ୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ହେଲେ ରାଜ୍ୟ କମିଶନ ଏବଂ ୨୦ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କାରୁ ଅଧିକ ହେଲେ ଜାତୀୟ କମିଶନଙ୍କ ଠାରେ ଅଭିଯୋଗ ପତ୍ର ଦାଖଲ କାରାଯିବ  । ଏଥିପାଇଁ କୌଣସି ସାକ୍ଷ୍ୟ ଦେବାକୁ ପଡେ ନାହିଁ  ।

ଖାଉଟିର ଅଧିକାର

• ଧନ ଓ ଜୀବନ ପ୍ରତି ବିପଦ ହେଉଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟ କାରବାରଠାରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା  ।
• ଅସାଧୁ ବ୍ୟବସାୟ କବଳରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ଦ୍ରବ୍ୟର ଗୁଣ, ସାମର୍ଥ୍ୟ ବିଶୁଦ୍ଧତା, ମାନ ଓ ମୂଲ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଜାଣିବା  ।
• ପ୍ରତିଯୋଗିତା ମୂଳକ ମୂଲ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଜିନିଷ ପ୍ରତି ଭରସା  ।
• ଅସାଧୁ ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କ ଶୋଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରତିକାର ଚାହିଁବା  ।
• ଯଥା ସମ୍ଭବ ଖାଉଟି ସୁରକ୍ଷା ବିଚାର ମଞ୍ଚରେ ସ୍ଵାର୍ଥରକ୍ଷା ପାଇଁ ନ୍ୟାୟ ପାଇବା  ।

ଅଭିଯୋଗ ପତ୍ର ଲେଖିବାର ପ୍ରଣାଳୀ

• ଅଭିଯୋଗକାରୀଙ୍କ ନାମ ଓ ଠିକଣା  ।
• ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି / ସଂସ୍ଥା ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅଭିଯୋଗ କରୁଛନ୍ତି ତାଙ୍କର ନାମ ଓ ଠିକଣା  ।
• ଅଭିଯୋଗର ବିଶଦ ବିବରଣୀ ଓ ଆଗରୁ ଅପରପକ୍ଷକୁ ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ କରିଥିବା ଚିଠିପତ୍ରର ବିଶଦ ବିବରଣୀ ଓ ରସିଦ୍ ଆଣିଥିଲେ ତାହାର ବିବରଣୀ  ।
• କ୍ଷତିର ପରିମାଣ ଓ କାହାର ଅବହେଳା ଯୋଗୁଁ ଓ କିପରି ହୋଇଛି, ସେଥିପାଇଁ କାହାକୁ ଦାୟୀ କରୁଛନ୍ତି  ।
• କ’ଣ ପ୍ରତିକାର ଓ କେତେ ପରିମାଣର କ୍ଷତିପୂରଣ ଚାହୁଁଛନ୍ତି ଓ କାହାଠାରୁ ଆଦାୟ ହେବେ ସେ ବିଷୟରେ ବିବରଣୀ  ।
• ଅଭିଯୋଗ ପ୍ରମାଣ ପାଇଁ ଯାହା କାଗଜପତ୍ର ଓ ସାକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରମାଣ ଅଛି ତା’ର ନକଲ ଓ ଆବଶ୍ୟକସ୍ଥଳେ ସତ୍ୟପାଠ  ।

ଆଧାର - ଏମ୍.ଏମ୍. ପବ୍ଲିକେସନ