ଉନ୍ନତ ଗୋବର ଖତ ପ୍ରସ୍ତୁତ ପ୍ରଣାଳୀ

ଖତ  ଗାଡର  ଆକାର   ପ୍ରକାର

ଗୃହପାଳିତ  ପଶୁମାନଙ୍କର  ସଂଖ୍ୟା  ଏବଂ  ସେମାନଙ୍କ  ଗୁହାଳରୁ  ଦୈନିକ  ସଂଗୃହୀତ  ଗୋବର   ପରିମାଣ  ଉପରେ   ଭିତ୍ତିକରି  ଖତ  ଗାଡ  ବା  ଗଦାର   ଆକାର  ଓ  ସଂଖ୍ୟା   ସ୍ଥିର   କରାଯାଏ   । ଖତ   ଗାଡର   ଲମ୍ବ  ୪ ରୁ  ୬ ମିଟର , ପ୍ରସ୍ତ ୨୪ ମିଟର  ଓ  ଗଭୀରତା  ୧୪  ମିଟର   ହେବା   ଉଚିତ   । ଖତ  ଗାଡର  ୪ କାନ୍ଥ  ତଳ   ଆଡକୁ   ସାମାନ୍ୟ  ତେର୍ଚ୍ଛା  ଗଡାଣିଆ  କରି   ଖୋଳିବା  ଦରକାର   । ଖତ ଗାଡ  ବା  ଗଦାର   ଚାରିକଡରେ  ୩୦ ସେ.ମି.  ଉଚ୍ଚ  ହୁଡା   ରଖିଲେ  ବାହାର  ପାଣି  ଭିତରକୁ   ପଶିପାରେ  ନାହିଁ   । ଖତ  ଗାଡରେ  ଖରା  ନପଡିବା  ପାଇଁ  ବାଉଁଶ  ତଲେଇ  ବା  ପତ୍ରପଟିରେ  ଛାତ   କରାଯିବା   ଭଲ  । ସାଧାରଣତଃ  ଗାଡରେ  ସଢିଥିବା   ଖତ  ଗଦାରେ   ସଢିଥିବା  ଖତ   ଅପେକ୍ଷା   ଉନ୍ନତ   । ବର୍ଷାଦିନେ  ଖତ   ଗାଡରେ   ପାଣି   ଜମିଗଲେ  ଖତ  ସଢିବାରେ  ଅସୁବିଧା  ହୁଏ   । ଏଣୁ  ଢିପ  ଓ  ଢାଲୁଆ  ଜାଗାରେ   ଖତ  ଗଦାରେ   ଖତ   ପ୍ରସ୍ତୁତ   କରିବା  ଦରକାର   ।

ଗୋବର – ମୁଦ୍ର  ସଂଗ୍ରହ

ଗୁହାଳରୁ  ଗୋବର  ସଂଗ୍ରହରେ   ବିଶେଷ  ଅସୁବିଧା  ହୁଏ  ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ   ମୂତ୍ର  ସଂଗ୍ରହ   ପାଇଁ   ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର   ବ୍ୟବସ୍ଥା   କରିବାକୁ   ପଡେ । ଗୁହାଳରେ   ପକ୍କା  ଚଟାଣ  ଓ  ନାଳୀ କଲେ  ମୂତ୍ର  ସୁବିଧାରେ   ସଂଗୃହୀତ  ହୋଇପାରିବ । ନାଳୀର   ତଳ   ମୁଣ୍ଡରେ   ଗୋଟିଏ   କୁଣ୍ଡ   ରହିବା  ଦରକାର । ସବୁ   ମୂତ୍ର   ବହିଆସି  ଏହି   କୁଣ୍ଡରେ  ପଡିବ । କୁଣ୍ଡର  ମୂତ୍ର  ସଂଗ୍ରହ   କରିନେଇ  ଖତଗାଡରେ   ଢାଳି   ଦେବା  ଦରକାର । ଏହା   ନକରି  ପାରିଲେ   ଗୋରୁ  ଗାଈଙ୍କର  ବଳିଥିବା   ନଡା, ପାଳ, ଛଣ  ଇତ୍ୟାଦି  ଯାହା   ବଳିଥିବ  ଓ  ଦାଣ୍ଡ  ଅଳିଆ   ସବୁ  ଏକାଠି   କରି  ଏ  କୁଣ୍ଡରେ   ପକାଇ  ଦେଲେ   ଏଥିରେ  ମୂତ   ଶୋଷି  ହୋଇଯିବ । ଶଯ୍ୟାପାଇଁ   ଗୁହାଳରେ   ଯଥେଷ୍ଟ   ଶୁଖିଲା  ନଡାପାଲ   ବିଛାଇ  ଦିଆଯାଏ  । ତାହା   ମୂତ୍ରକୁ   ଶୋଷି   ରଖେ  । ପ୍ରତ୍ୟକ   ସକାଳେ   ମୂତ୍ରଭିଜା   ନଡାପାଳ କୁ  କାଢି  ନିଆଯାଏ  । ଏହା   ସାଙ୍ଗକୁ  ଚଟାଣରେ   କିଛି  ପାଉଁଶ   ପକାଇ   ଓଳାଇ  ନେଲେ   ଓଦା   ଚଟାଣରୁ   ମୂତ୍ର   ଶୋଷି  ହୋଇଯାଏ   । ଗୋବର, ମୂତ୍ରଭିଜା   ନଡାପାଳ  ଓ  ପାଉଁଶ  ପ୍ରଭୃତିକୁ   ଏକାଠି  ମିଶାଇ ଖତଗାଡରେ   ପକାଯାଏ   । ମୂତ୍ରର  ୨% ଯବକ୍ଷାର  ଥାଏ  । ମୂତ୍ର   ଖତ   ସଢିବାରେ   ସାହାଯ୍ୟ  କରେ  । ନଡାପାଳ  ଖତକୁ  ଢିଲା  ରଖି  ସଢିବାରେ   ସାହାଯ୍ୟ   କରେ । ପାଉଁଶ   ଖତର  ଅମ୍ଳତା  ହ୍ରାସ  କରେ । ଘରର  ଅଳିଆ  ଆବର୍ଜନା   ପରିବା   ଚୋପା  ଇତ୍ୟାଦି  ମଧ୍ୟ  ଖତ   ଗାଡରେ  ପକାଇଲେ  ଖତର   ପରିମାଣ  ବୃଦ୍ଧିପାଏ ।

ଖତଗାଡ  ପୂରଣ  କରିବା   ପଦ୍ଧତି

ଖତଗାଡ  ବା  ଗଦାକୁ   ଭାଗ  କରି   ପୂରଣ   କରାଯିବା   ଆବଶ୍ୟକ । ଏହାଦ୍ଵାରା  ଆଗେ   ପୂରଣ   ହୋଇଥିବା  ମୁଣ୍ଡରୁ  ଖତ  କାଢି  ନେବାରେ  ସୁବିଧା   ହୁଏ । ଏଭଳି  ପୂରଣ  କରିବା  ପାଇଁ  ଖତଗାଡର   ଓସାରକୁ   ଚାହିଁ  ୧  ମିଟର  ଉଚ୍ଚାର   ବାଉଁଶ   ତାଟି  ଦରକାର   । ତାଟି   ବାଡା  ଦେଇ  ଖତ  ଗାଡର   ଢିପ   ମୁଣ୍ଡରୁ   ୧ ମିଟର   ପ୍ରସ୍ଥର   ଗୋଟିଏ  ଭାଗ  ପରସ୍ତ   ପରସ୍ତ  କରି   ଗୋବର, ମୂତ୍ର , ପାଳ  ଇତ୍ୟାଦି  ପକାଇ  ପୂରଣ  କରାଯାଏ  । ଏହି   ଭାଗଟି  ତଳୁ  ୧ ମିଟର  ଉଚ୍ଚା  ହୋଇଗଲେ  ତା’ ପରେ   ତାଟି   ଉଠାଇ   ନେଇ  ପୁଣି  ୧ ମିଟର   ପ୍ରସ୍ଥର  ଆଉ   ଗୋଟିଏ   ଭାଗ  ପୂରଣ   କରାଯାଏ । ଏହିଭଳି   ପ୍ରଣାଳୀରେ   ସମୁଦାୟ  ଗାଡ   ବା  ଗଦାଟି   ପୂରଣ   ହୋଇଗଲେ   ଖତକୁ  ସଢିବାକୁ   ଛାଡି  ଦିଆଯାଏ   । ଖତ  ସଢିବା   ପାଇଁ   ପ୍ରାୟ  ୫/ ୬ ମାସ  ଲାଗେ  । ମଝିରେ  ଥରେ  ଖୁସାଖୁସି  କରି  ପାଲଟ   କରିଦେଲେ   ଖତ  ଶୀଘ୍ର   ସଢିଯାଏ   ।

ଉନ୍ନତମାନର   ଗୋବର   ଖତ  ତିଆରି  କରିବା  ପାଇଁ   ପ୍ରତ୍ୟକ   ୧୦୦ କି.ଗ୍ରା. ଗୋବର  ପିଚ୍ଛା ୧ କି.ଗ୍ରା. ସିଙ୍ଗିଲ୍  ସୁପରଫସଫେଟ୍  ବା  ଋକ୍  ଫସଫେଟ୍  ବା  ହାଡଗୁଣ୍ଡ   ମିଶାଇ  ଖତ   ଗାଡରେ   ପକାଯିବା   ଆବଶ୍ୟକ   । ଗୋବର  ଓ  ମୂତ୍ର  ସଢିବା  ବେଳେ   ସେଥିରେ  ଥିବା  ଯବକ୍ଷାର  ଆମୋନିଆ   ଗ୍ୟାସ୍  ଭାବରେ   ବିନଷ୍ଟ  ହୁଏ  । ଫସଫେଟ୍ ସାର  ମିଶାଇବା  ଦ୍ଵାରା  ଏହି  ଗ୍ୟାସ୍  ବାହାରି   ନ ଯାଇ  ଆମେନିଅମ୍  ଫସଫେଟ୍  ଭାବରେ  ସଂରକ୍ଷିତ  ହୋଇ  ରହେ   । ତେଣୁ  ଖତରେ  ଉଭୟ  ଯବକ୍ଷାରଜାନ  ଓ  ଫସଫରସ୍ ମାନ   ଅଧିକ  ହୁଏ   । ଆହୁରି  ମଧ୍ୟ   ଖତ  ସହିତ ଗମି  ଯାଇଥିବା  ଫସଫେଟ୍  ସାରର   ଉଦ୍ଭିଦ  ଲାଗି   ଗ୍ରହଣୀୟତା  ବଢିଯାଏ   । ଜମିରେ   ପ୍ରୟୋଗ   ହେଉଥିବା  ଫସଫେଟ୍ ଯୁକ୍ତ  ଗୋବର   ଖତ   ଜମିରେ   ପ୍ରୟୋଗ   କଲେ   ଆଉ  ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର   ଭାବରେ   ଫସଫେଟ୍  ସାର   ପ୍ରୟୋଗ   କରିବା  ଆବଶ୍ୟକ   ପଡେ  ନାହିଁ   । ଗୋବର  ଖତରେ  0.5 – 1.5%  ଯବକ୍ଷାରଜାନ, 0.4 – 0.8%  ଫସଫେଟ୍  ଏବଂ  0.5 – 1.9 %  ପୋଟାସ୍  ଥାଏ   ।

ଆଧାର  - ଶିକ୍ଷକ  ଶିକ୍ଷା  ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ ଓ ରାଜ୍ୟ  ଶିକ୍ଷା  ଗବେଷଣା  ଓ  ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ  ପରିଷଦ