ପାଗ ଓ ଜଳବାୟୁ (ଓଡିଶାର ବୃଷ୍ଟିପାତ ଓ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ)

ଓଡିଶାର ବୃଷ୍ଟିପାତ ଓ  ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ

ଓଡିଶାର  ହାରାହାରି  ବାର୍ଷିକ  ବୃଷ୍ଟିପାତ  (୧୯୦୧ - ୧୯୮୬) ୧୪୨୪ ମିଲିମିଟର   । ଏହି  ପରିମାଣର  ଶତକଡା  ୭୬ ଭାଗ  ଆଷାଢ , ଶ୍ରାବଣ  ଓ  ଭାଦ୍ରବ ମାସ  ମଧ୍ୟରେ  ବୃଷ୍ଟି  ହୋଇଥାଏ   । ରାଜ୍ୟରେ  ହାରାହାରି  (୭୨ - ୧୧୨) ଦିନ  ବର୍ଷା  ହୁଏ   । ଉତ୍ତର  ପୁର୍ବରେ  ମୟୂରଭଞ୍ଜ  ଜିଲ୍ଲା  ଓ  ପଶ୍ଚିମରେ  କୋରାପୁଟ ଓ  ଫୁଲବାଣୀ  ଜିଲ୍ଲାରେ  ବେଶୀ  ବର୍ଷାହୁଏ  , ଗଞ୍ଜାମ  ଜିଲ୍ଲା  ନ୍ୟୁନତମ  ବୃଷ୍ଟିପାତ  ଜିଲ୍ଲା   । କୃଷ୍ଣ  ପ୍ରସାଦ  ବ୍ଲକ  ପୁରୀ  ଜିଲ୍ଲାରେ  ସର୍ବନିମ୍ନ  ବୃଷ୍ଟିପାତ  ଅଟେ  । ଉତ୍ତରରେ  ଇଦ୍  ନଦୀର  ଅବବାହିକା , ପୁର୍ବରେ  ବୈତରଣୀ  ଅବବାହିକା  ଦକ୍ଷିଣ  ପଶ୍ଚିମରେ   ଜୟପୁର – ପଟାଙ୍ଗ – ମାଲକାନାଗିରି  ଅଞ୍ଚଳ  ଓ  ଉତ୍ତର  ପଶ୍ଚିମରେ  ଫୁଲବାଣୀ – ବଳନ୍ଦାପଡା – ଫିରିଙ୍ଗିଆ  ଅଞ୍ଚଳ  ଓଡିଶାର  ବୃଷ୍ଟିବହୁଳ  ଅଞ୍ଚଳ   । ଓଡିଶାରେ  ଜୁଲାଇ   ମାସରେ   ସର୍ବାଧିକ  (୩୫୨ ମିଲିମିଟର) ଏବଂ  ପୌଷ ଓ  ମାଘ  (ଡିସେମ୍ବର – ଜାନୁଆରୀ ) ମାସରେ   ସର୍ବନ୍ୟୁନ  (୦ – ୭୫ ମିଲିମିଟର ) ବର୍ଷାହୁଏ  । ବୃଷ୍ଟିପାତ  ଦୃଷ୍ଟିରୁ  ଓଡିଶା   ପାଇଁ  ହିସାବ  କରାଯାଇଥିବା  ବୃଷ୍ଟିପାତ  ସଙ୍କେତ  ନିମ୍ନରେ  ଦିଆଗଲା    ।

ବର୍ଷର  ୧୨ ମାସକୁ  ୩ଟି  ମୁଖ୍ୟ  କୃଷି  ଋତୁରେ  ବିଭକ୍ତ  କରାଯାଇଛି   ।

1. ଖରିଫ  ଋତୁ  (ଏହା  ମୌସୁମୀ  ବୃଷ୍ଟିରୁ )  - ଆଷାଢ , ଶ୍ରାବଣ , ଭାଦ୍ରବ , ଆଶ୍ଵିନ  । ଜୁନ , ଜୁଲାଇ , ଅଗଷ୍ଟ , ସେପ୍ଟେମ୍ବର   ।
2. ରବି ଋତୁ  (ମୌସୁମୀ ବୃଷ୍ଟୋତ୍ତର ଋତୁ ) କାର୍ତ୍ତିକ , ମାର୍ଗଶିର , ପୌଷ, ମାଘ , ଅକ୍ଟୋବର , ନଭେମ୍ବର , ଡିସେମ୍ବର , ଜାନୁଆରୀ   ।
3. ପ୍ରାକ  ଖରିଫ ଋତୁ  - (ପ୍ରାକ ମୌସୁମୀ  ଋତୁ ) – ଫାଲ୍ଗୁନ , ଚୈତ୍ର , ବୈଶାଖ , ଜ୍ୟୋଷ୍ଠ (ଫେବୃଆରୀ , ମାର୍ଚ୍ଚ , ଅପ୍ରେଲ , ମେ)   ।

ଏହି  ସଙ୍କେତରେ  ଖରିଫ  ଋତୁରେ  ୪ ମାସକୁ   ସଙ୍କେତ   ମଝିରେ  ବନ୍ଧନୀ  ଭିତରେ  ପ୍ରାକ – ଖରିଫ ଋତୁରେ   ୪ ମାସକୁ   ବନ୍ଧନୀ  ପୂର୍ବରେ ଓ  ରବିଋତୁର ୪ ମାସକୁ  ବନ୍ଧନୀ  ପୂର୍ବରେ  ଓ  ରବି ଋତୁରେ  4 ମାସକୁ  ବନ୍ଧନୀ  ପରେ  ଦର୍ଶାଯାଇଛି   । ପ୍ରତି  ମାସର  ବୃଷ୍ଟିପାତ   ପରିମାଣକୁ  ୫ଟି  ଶ୍ରେଣୀରେ  ବିଭକ୍ତ  କରାଯାଇଛି    ।

ପ୍ରତ୍ୟକ   ଅକ୍ଷରର  ପାଦରେ  ୧,୨,୩,୪ ଇତ୍ୟାଦି   ସଂଖ୍ୟା  ଦିଆଯାଇଛି   । ଏହି  ସଂଖ୍ୟା  କେତେମାସ   ସେହି  ଅକ୍ଷର  ଶ୍ରେଣୀର  ବର୍ଷପାଏ  ବୋଲି  ସୂଚିତ  କରେ   । ଓଡିଶାର  ହାରାହାରି   ବୃଷ୍ଟିପାତ  ନିମ୍ନରେ   ଦର୍ଶାଯାଇ  ସଙ୍କେତ ତିଆରି  କରାଯାଇଛି   ।

ଅର୍ଥାତ୍  ଖରିଫ   ପ୍ରଥମ  ମାସର  ବୃଷ୍ଟିପାତ  ଖ  ଶ୍ରେଣୀରେ , ପରବର୍ତ୍ତୀ  ୨ ମାସ  କ  ଶ୍ରେଣୀର  ଓ  ୪ର୍ଥ  ମାସ  ପୁଣି  ଖ  ଶ୍ରେଣୀର   । ରବିଋତୁର  ପ୍ରଥମ  ମାସ  ଗ  ଶ୍ରେଣୀର  ଓ  ୩ ମାସ  ଙ ଶ୍ରେଣୀର   । ପ୍ରାକ  ଖରିଫ  ଋତୁର   ୩ ମାସ  ଙ ଶ୍ରେଣୀର  ଏବଂ  ପରବର୍ତ୍ତୀ ମାସ  ଘ  ଶ୍ରେଣୀର  ବୃଷ୍ଟିପାତ  ଅଟେ ।

ଏହି  ଅନୁସାରେ  ଓଡିଶାର  ୧୩ଟି  ଅବିଭକ୍ତ  ଜିଲ୍ଲାର  ବୃଷ୍ଟିପାତ   ସଙ୍କେତ   ଦିଆଯାଇଛି   ।

ଏହି  ସଙ୍କେତ  ଗୁଡିକରୁ  ସୁସ୍ପଷ୍ଟ  ଯେ ଯେ  ଖରିଫ  ଋତୁରେ   ଓଡିଶାସାରା   ବୃଷ୍ଟିପାତ  ବଣ୍ଟନ  ପ୍ରାୟ  ସମାନ   । କେବଳ  ରବି ଓ  ପ୍ରାକ – ଖରିଫ  ଋତୁରେ  ତାରତମ୍ୟ   ବେଶି  ସୁନ୍ଦରଗଡ  ସମ୍ବଲପୁର  ବଲାଙ୍ଗୀର  ଓ  କଳାହାଣ୍ଡିର  ୭ ମାସ  କାଳ  ମାସକୁ  ୫ ସେ.ମି. ରୁ  କମ୍  ବୃଷ୍ଟିହୁଏ   । ଏହି  ୪ଟି  ଜିଲ୍ଲା   ମରୁଡି   ପ୍ରବଣ   ଜିଲ୍ଲା   ।

ବୃଷ୍ଟିପାତ , ତାପମାନ , ଭୂ – ପ୍ରକୃତି  ଏବଂ  କୃଷି   ସମେତ  ଅନ୍ୟାନ୍ୟ  ବିଷୟକୁ   ବିଚାରକରି  ସାରା  ରାଜ୍ୟକୁ  ୧୦ଟି  କୃଷି – ଜଳବାୟୁ   ଅଞ୍ଚଳରେ  ବିଭକ୍ତ   କରାଯାଇଛି   ।

ଓଡିଶାରେ ବିଭିନ୍ନ  କୃଷିଜଳବାୟୁ  ଅଞ୍ଚଳ

କୃଷି ଜଳବାୟୁ  ଅଞ୍ଚଳ ସ୍ଥାନ

ଆଧାର - ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷା ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ ଓ ରାଜ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଗବେଷଣା ଓ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପରିଷଦ