ବନ୍ୟ ଜୀବନ (ସୁରକ୍ଷା )ଆଇନ,୧୯୭୨

ପରିସର ଏବଂ ପ୍ରାରମ୍ଭ

• ଏହି ଆଇନକୁ ବନ୍ୟଜୀବନ (ସୁରକ୍ଷା ) ଆଇନ,  ୧୯୭୨ କୁହାଯିବ   ।
• ଏହା ଜାମ୍ମୁ ଏବଂ କାଶ୍ମୀର ରାଜ୍ୟ ବ୍ୟତୀତ ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷରେ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ।
• ଏହା ଏକ ରାଜ୍ୟ ବା ସଂଘ ରାଜ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରରେ ବଳବତ୍ତର ହେବ ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଏହା କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ବିଜ୍ଞପ୍ତି ଦ୍ଵାରା ଯେପରି ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିବେ ସେହି ତାରିଖରେ ଏହା ପରିବ୍ୟାପ୍ତ ହେବ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ତାରିଖ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟ ବା ସଂଘ ରାଜ୍ୟକ୍ଷେତ୍ର ନିମନ୍ତେ ବା ଏହି ଆଇନରେ ବିଭିନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ଧାର୍ଯ୍ୟ ହେବ   ।

ଆଇନର ଆବଶ୍ୟକ

1. “ ପ୍ରାଣୀ  “ ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ, ପକ୍ଷୀ, ସରୀସୃପ, ଉଭୟଛାଡ଼, ମାଛ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ chordates ଏବଂ ମେରୁଦଣ୍ଡହୀନ ପ୍ରାଣୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଛୁଆ ଏବଂ ଅଣ୍ଡା ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ;
2. ପ୍ରାଣୀ ଦ୍ରବ୍ୟ ଅର୍ଥ ପୀଡକ ପ୍ରାଣୀ ବ୍ୟତୀତ କୌଣସି ବନ୍ଦୀ ପ୍ରାଣୀ ବା ଅନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଠାରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟ ବା ଜିନିଷ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଯେଉଁତିରେ ସେପରି ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବା ଆଂଶିକ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିବ ଏବଂ ଭାରତକୁ ହାତୀଦନ୍ତ ଆମଦାନୀ ଏବଂ ସେଥିରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କୌଣସି ଦ୍ରବ୍ୟ  ]
3. “ବୋର୍ଡ “ ଅର୍ଥ ଦଫା ୬ ର ଦଫା –ଦଫା (୧) ଅନୁଯାୟୀ ଗଠିତ ବନ୍ୟ ଜୀବନ ପାଇଁ ଏକ ରାଜ୍ୟ ବୋର୍ଡ  ; ]
4. “ବନ୍ଦୀ ପ୍ରାଣୀ ଅର୍ଥ ଅନୁସୂଚି ୧ , ଅନୁସୂଚୀ ୨,  ଅନୁସୂଚୀ ୩ କିମ୍ବା ଅନୁସୂଚୀ ୪ ବିନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ କୌଣସି ପ୍ରାଣୀ ଯାହା ବନ୍ଦୀ ଅବସ୍ଥାରେ ଆବଦ୍ଧ ବା ରଖାଯାଇଥାଏ କିମ୍ବା ଜାତ ହୋଇଥାଏ   ।
5. “ମୁଖ୍ୟ ବନ୍ୟ ଜୀବନ ରକ୍ଷକ“ ଅର୍ଥ ଦଫା ୪ ର ଉପ-ଦଫା (୧) ର ପ୍ରକାରଣ (କ) ଅନୁଯାୟୀ ନିଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି   ।

• (୭- କ) “ସର୍କସ“ ଅର୍ଥ ଏକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ସ୍ଥିର ହେଉ ବା  ଚଳମାନ ହେଉ ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚାଲୁ କରିବା କିମ୍ବା ଅସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦାନ ପାଇଁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ବା ମୁଖ୍ୟତଃ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ରଖାଯାଇଥାଏ ବା ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ   ।

1. “ କଲେକ୍ଟର“ ଅର୍ଥ କୌଣସି ଜିଲ୍ଲାର ରାଜସ୍ୱ ପ୍ରଶାସନର ମୁଖ୍ୟ ଭାରପ୍ରାପ୍ତ ଅଧିକାରୀ କିମ୍ବା ଜଣେ ଡେପୁଟି କଲେକ୍ଟର ପାହ୍ୟାର ତଳକୁ ହୋଇ ନଥିବା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଅଫିସରର ଯେ କି ଦଫା ୧୮ – ଖ ଅନୁଯାୟୀ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିବେ  ;
2. ଏହି ଆଇନର ପ୍ରାରମ୍ଭ ସମ୍ବନ୍ଧରେ  -

• ଏକ ରାଜ୍ୟ ଅର୍ଥ ସେହି ରାଜ୍ୟରେ ଏହି ଆଇନର ପ୍ରାରମ୍ଭ
• ଏହି ଆଇନର କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଅର୍ଥ ସମ୍ପୃକ୍ତ ରାଜ୍ୟରେ ସେହି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରାରମ୍ଭ   ,

“ ବ୍ୟବସାୟୀ “ ଅର୍ଥ କୌଣସି ବନ୍ଦୀ ପ୍ରାଣୀ, ପ୍ରାଣୀ ଦ୍ରବ୍ୟ, ଟ୍ରଫି, ଅଣକ୍ୟୁଓର୍ଡ ଟ୍ରଫି, ମାଂସ ବା ବିନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ଉଦ୍ଭିଦ ସମ୍ବନ୍ଧରେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଯେ କି ସେପରି ପ୍ରାଣୀ ବା ଦ୍ରବ୍ୟର କ୍ରୟ ବା ବିକ୍ରୟର କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳହଣା କରିଥାନ୍ତି ଏବଂ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଯେ କି କୌଣସି ଏକକ କାରବାରରେ ବ୍ୟବସାୟ ଦାୟିତ୍ଵ ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି   ।

1. “ ଦାଇରେକ୍ଟର“ ଅର୍ଥ ଦଫା ୩ ର ଉପ-ଦଫା (୧) ପ୍ରକରଣ (କ) ଅନୁଯାୟୀ ବନ୍ୟଜୀବନ ସଂରକ୍ଷଣର ଡାଇରେକ୍ଟର ରୂପେ ନିଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି
2. “ଡାଇରେକ୍ଟର“ ଅର୍ଥ ଦଫା ୩ ର ଉପ- ଦଫା ୩ ର ଉପ-ଦଫା (୧) ର ପ୍ରକରଣ (କ) ଅନୁଯାୟୀ ବନ୍ୟଜୀବନ ସଂରକ୍ଷଣ ଡାଇରେକ୍ଟର ରୂପେ ନିଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି   ।

• “ ଫରେଷ୍ଟ ଅଫିସର  ‘ ଅର୍ଥ ଭାରତୀୟ ଜଙ୍ଗଲ ଆଇନ,  ୧୯୨୭  (୧୬/୧୯୨୭) ର ଦଫା ୨ ର ପ୍ରକାରଣ (୨) ଅନୁଯାୟୀ କିମ୍ବା କୌଣସି ରାଜ୍ୟ ରେ ବଳବର୍ତ୍ତର ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ନିଯୁକ୍ତ ଫରେଷ୍ଟ ଅଫିସର   ।
• “ ଜଙ୍ଗଲ ଉତ୍ପଜ “  ସେହି ଅର୍ଥ ରହିବ ଯାହା ଭାରତୀୟ ଜଙ୍ଗଲ ଆଇନ,  ୧୯୨୭ (୧୬/୧୯୨୭) ର ଦଫା ୨ ର ପ୍ରକରଣ (୪)ର ଉପ- ପ୍ରକରଣ (ଖ) ରେ ରହିଛି   ।

10.  “ ସରକାରୀ ସମ୍ପତ୍ତି“ ଅର୍ଥ ଦଫା ୩୯ରେ ସୂଚିତ କୌଣସି ସମ୍ପତ୍ତି [ କିମ୍ବା ଦଫା ୧୭ – ଜ ]

11.  “ ପ୍ରାକୃତିକ ବାସ “ ଭୂମି, ଜଳ, ଉଦ୍ଭିଦ ରାଜି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଯାହା କୌଣସି ବନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ପ୍ରାକୃତିକ ବାସଗୃହ ଅଟେ ।

12.  “ ଶିକାର “ ଏହାର ବ୍ୟାକରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ କିମ୍ବା ସଜାତୀୟ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ସହ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ   ।

• କୌଣସି ବନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀକୁ ମାରିବା ବା ବିଷ ଦେବା କିମ୍ବା ପ୍ରାଣୀକୁ ବନ୍ଦୀ କରିବା ଏବଂ ସେପରି କରିବାକୁ ସମସ୍ତ ଚେଷ୍ଟା
• କୌଣସି ବନ୍ୟ ବା ବନ୍ଦୀ ପ୍ରାଣୀକୁ ଧରିବା ପାଇଁ ଶିକାର କରିବା ପାଇଁ ଫାଶ ପାକାଇବା ପାଇଁ   ।  ଘଉଡାଇ ନେବା ପାଇଁ, ଥୋପ ପକାଇବା ପାଇଁ ଏବଂ ସେପରି କରିବାକୁ ସମସ୍ତେ ଚେଷ୍ଟା   ।
• ସେପରି କୌଣସି ପ୍ରାଣୀର ଶରୀରର କୌଣସି ଅଂଶ ଆଘାତ କରିବା ପାଇଁ  କିମ୍ବା ନଷ୍ଟ କରିବା ପାଇଁ, ବନ୍ୟ ପକ୍ଷୀ ବା ସରୀସୃପଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେପରି ପକ୍ଷୀ ବା ସରୀସୃପଙ୍କର ଅଣ୍ଡା ନଷ୍ଟ କରିବା ପାଇଁ କିମ୍ବା ସେହି ପକ୍ଷୀ ବା ସରୀସୃପମାନଙ୍କର ବସା ବା ଅଣ୍ଡା ନଷ୍ଟ କରିବା  ।

13.  “ଭୂମି“ କେନାଲ,  ଉପନଦୀ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜଳ ଚ୍ୟାନେଲ,  ଜଳଭଣ୍ଡାର, ନଦୀ, ଝରଣା ଏବଂ ହ୍ରଦ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କୃତ୍ରିମ ବା ପ୍ରାକୃତିକ ହେବ  [ ପଙ୍କ ଭୂମି ଏବଂ ଆର୍ଦ୍ର ଭୂମି ଏବଂ ପଥର ଢିମା ଏବଂ ଶିଳା ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ]

14. “ ଲାଇସେନସ“ ଅର୍ଥ ଏହି ଆଇନଅନୁଯାୟୀ ମଞ୍ଜୁର ଲାଇସେନସ ।

• “ପଶୁ ସମ୍ପଦ ଅର୍ଥ ଫାର୍ମର ପ୍ରାଣୀ ସମୂହ ଏବଂ ମହିଷୀ, ଶଣ୍ଢ, ବଦଳ, ଘୋଡା, ଗାଈ, ଗଧ,  ଛେଳି,  ମେଣ୍ଢା, ଘୋଡା,  ଚମରୀ, ଖରଚ, ଘୁଷୁରି, ବତକ, ରାଜହଂସ, ଗୃହପାଳିତ ପକ୍ଷୀ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଛୁଆ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ମାତ୍ର ଅନୁସୂଚି ୧ ରୁ ୫ ରେ ବିନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ କୌଣସି ପ୍ରାଣୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ନୁହେଁ  ।

15.  “ ନିର୍ମାତା” ଅର୍ଥ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଯେ କି ଅନୁସୂଚି ୧ ରୁ ୫ ଏବଂ ଯଥାସ୍ଥିତି ୬ ରେ ବିନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ କୌଣସି ପ୍ରାଣୀ କିମ୍ବା ଉଦ୍ଭିଦରୁ ଦ୍ରବ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୃତ କରନ୍ତି  ।

16.  “ ମାଂସ “ କୌଣସି ପୀଡିତ ପ୍ରାଣୀ ବ୍ୟତୀତ କୌଣସି ବନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀ କିମ୍ବା ବନ୍ଦୀ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର କଞ୍ଚା ବା ରନ୍ଧନ , ଚମଡା ବିନା ବା ସହ ମାଂସ ଏବଂ ରକ୍ତ, ହାଡ, ତନ୍ତୁ,  ଅଣ୍ଡା, ଅଣ୍ଡାଖୋଳପା କିମ୍ବା କଇଁଛ , ଖୋଳପା ଚର୍ବି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ  ।

• “ଜାତୀୟ ବୋର୍ଡ” ଅର୍ଥ ଦଫା ୫ – କ ଅନୁଯାୟୀ ଗଠିତ ବନ୍ୟ ଜୀବନ ପାଇଁ ଜାତୀୟ ବୋର୍ଡ

17.  “ ଜାତୀୟ ପାର୍କ ଦଫା ୩୫ ବା ଦଫା ୩୮ ଅନୁଯାୟୀ ଘୋଷିତ ଅଞ୍ଚଳ କିମ୍ବା ଏକ ଜାତୀୟ ପାର୍କ ରୂପେ ଦଫା ୬୬ ର ଉପ-ଦଫା ୩ ଅନୁଯାୟୀ ଘୋଷିତ ବୋଲି ବିବେଚିତ   ।

18.  “ ବିଜ୍ଞପ୍ତି “ ଅର୍ଥ ଅଫିସିଆଲ ଗେଜେଟରେ ପ୍ରକାଶିତ କୌଣସି ବିଜ୍ଞପ୍ତି   ।

19.  “ ପରମିଟ“ ଏହି ଆଇନ କିମ୍ବା ତଦନୁଯାୟୀ ପ୍ରଣୀତ ନିୟମାନୁଯାୟୀ ମଞ୍ଜୁର ହୋଇଥିବା କୌଣସି ପରମିଟ   ।

20.  “ବ୍ୟକ୍ତି“ ଏକ ଫାର୍ମ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ

• “ସୁରକ୍ଷିତ ଅଞ୍ଚଳ“ ଅର୍ଥ ଆଇନର ଦଫା ୧୮,୩୫,୩୬ – କ ଏବଂ ୩୬ – ଗ ଅନୁଯାୟୀ ସୂଚିତ ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଆରକ୍ଷଣ କିମ୍ବା ଏକ ସଂରକ୍ଷଣ ଆରକ୍ଷଣ,  ଏକ ଅଭୟାରଣ୍ୟ, ଏକ ଜାତୀୟ ପାର୍କ

21.  “ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ“ ଅର୍ଥ ଏହି ଆଇନନାନୁଯାୟୀ ପ୍ରଣୀତ ନିୟମାବଳି ଦ୍ଵାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ   ;

• “ସ୍ଵୀକୃତ ଚିଡିଆଖଣା“ ଅର୍ଥ ଦଫା ୩୮ –  ଅନୁଯାୟୀ ସ୍ଵୀକୃତ ଚିଡିଆଖଣା;
• “ଆରକ୍ଷଣ ଜଙ୍ଗଲ“ ଅର୍ଥ ଭାରତୀୟ ଜଙ୍ଗଲ ଆଇନ,  ୧୯୨୭ (୧୬/୧୯୨୭) ର ଦଫା ୨୦ ଅନୁଯାୟୀ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଆରକ୍ଷିତ ଜଙ୍ଗଲ ବୋଲି ଘୋଷିତ ଜଙ୍ଗଲ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ରାଜ୍ୟ ଆଇନନୁଯାୟୀ ସେପରି ଘୋଷିତ   ।

22. ”ଅଭୟାରଣ୍ୟ“ ଅର୍ଥ ଏହି ଆଇନର ଅଧ୍ୟାୟ ୪ ର ବ୍ୟବସ୍ଥାନୁଯାୟୀ ବିଜ୍ଞପ୍ତି ଦ୍ଵାରା ଏକ ଅଭୟାରଣ୍ୟ ରୂପେ ଘୋଷିତ ଏକ ଅଞ୍ଚଳ ଏବଂ ଦଫା ୬୬ ର ଉପ-ଦଫା (୪) ଅନୁଯାୟୀ ଏକ ବିବେଚିତ ଅଭୟାରଣ୍ୟ  ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ  ]

23. ବିନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ  ଉଦ୍ଭିଦ ଅର୍ଥ ଅନୁସୂଚି ୬ରେ ବିନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ କୌଣସି ଉଦ୍ଭିଦ ]

24. “ରାଜ୍ୟସରକାର ସଂଘ ରାଜ୍ୟକ୍ଷେତ୍ର ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅର୍ଥ ସମ୍ବିଧାନର ଅଣୁଚ୍ଛେଦ ୨୩୯ ଅନୁଯାୟୀ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ନିଯୁକ୍ତ ସେହି ସଂଘ ରାଜ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଶାସକ;

25. ”ବାସ୍ତବିକ ପଶୁ ରୂପ ପ୍ରସ୍ତୁତି କୌଶଳ ଏହାର ବ୍ୟାକରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ସଜାତୀୟ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ସହ ଅର୍ଥ ଆରୋଗ୍ୟ କରିବା, ଟ୍ରଫିମାନଙ୍କର ପ୍ରସ୍ତୁତି କିମ୍ବା ପରିରକ୍ଷଣ  ।

• “ରାଜ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରୀୟ ଜଳଭାଗ“ ର ସମାନ ଅର୍ଥ ରହିବ ଯାହା ରାଜ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରୀୟ ଜଳଭାଗ, ମହାଦେଶୀୟ ମଗ୍ନ ତଟଭୂମି, ଏକାନ୍ତ ଅର୍ଥନୈତିକ ଜୋନ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସାଗରତଟିୟ ଜୋନ ଆଇନ ୧୯୭୬ (୮୦/୧୯୭୬ ) ର ଦଫା ୩ ରେ ଅଛି  ।

26.  “ ଟ୍ରଫି “ ଅର୍ଥ ପୀଡିତ ପ୍ରାଣୀ ବ୍ୟତୀତ ବନ୍ଦୀ ପ୍ରାଣୀ କିମ୍ବା ବନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବା କୌଣସି ଅଂଶ ଯାହା କୌଣସି ଉପାୟରେ (କୃତ୍ରିମ ବା ପ୍ରାକୃତିକ ହେଉ) ସଂରକ୍ଷିତ କରଯାଇଥାଏ ବା ରଖାଯାଇଥାଏ ଏବଂ ନିମ୍ନଲିଖିତ ବିଷୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ  -

• ବାସ୍ତବ ପଶୁରୂପ ପ୍ରସ୍ତୁତି କୌଶଳ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବା ଆଂଶିକ ପ୍ରସ୍ତୁତି ହୋଇଥିବା ସେପରି ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ମୋଟା ଆଚ୍ଛାଦନ ଚମଡା ଏବଂ ନମୁନା ଏବଂ
• ମୃଗର ଶାଖାନ୍ଵିତ ଶୃଙ୍ଗ ହାଡ, କଇଁଛ ଖୋଳପା, ଅଣ୍ଡା ଖୋଳପା, ଶିଙ୍ଘ, ଗଣ୍ଡା ଶିଙ୍ଘ, ବାଳ, ପର, ଦାନ୍ତ, କସ୍ତୁରୀ, ଅଣ୍ଡା ବସା, ମହୁଫେଣା

27.  “ଅଣକ୍ୟୁଓର୍ଡ ଟ୍ରଫି“ ଅର୍ଥ ପୀଡିତ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ବ୍ୟତିତ କୌଣସି ବନ୍ଦୀ ପ୍ରାଣୀ କିମ୍ବା ବନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ବା କୌଣସି ଅଂଶ ଯାହାର ବାସ୍ତବ ପଶୁରୂପ ପ୍ରସ୍ତୁତି କୌଶଳ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସହ୍ୟ ହୋଇନଥାଏ ଏବଂ [ସଦ୍ୟଭାବେ ମୃତ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ, କସ୍ତୁରୀ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀ ଉତ୍ପଜ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ  ।

28.  “ଯାନ“ ଅର୍ଥ ଭୂମି, ଜଳ କିମ୍ବା ବାୟୁରେ ଚଳପ୍ରଚଳ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ କୌଣସି ଯାନବାହାନ ଏବଂ ମହିଷୀ , ଶଣ୍ଢ , ବଳଦ , ଘୋଡା, ଗଧ, ହାତୀ, ଓଟ ଏବଂ ଖଚର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ;

29.  “ପୀଡିତ ପ୍ରାଣୀ“ ଅର୍ଥ ଅନୁସୂଚି ୫ ରେ ବିନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ବନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀ

30. ”ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର  “ଗୋଳାବାରୁଦ,  ଧନୁ ଏବଂ ଶର, ବିସ୍ପୋରକ, ଆଗ୍ନେୟାସ୍ତ୍ର, ଅଙ୍କୁଶ, ଛୁରୀ, ଜାଲ ବିଷ, ଫାଶ ଏବଂ ଫାନ୍ଦ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉପକାରଣ ବା ସାଧନ ଯାହା କୌଣସି ପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ମାରିବା ବା ଆଘାତ ନଷ୍ଟ କରିବା ଫାନ୍ଦରେ ପକାଇବା ନିଶ୍ଚେତ କରିବାରେ ସମର୍ଥ;

31.  “ବନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀ“ ଅର୍ଥ ଅନୁସୂଚୀ ୧ ରୁ ୪ ରେ ବିନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ କୌଣସି ପ୍ରାଣୀ ଏବଂ ପ୍ରକୃତିରେ ବନ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ।

32.  “ବନ୍ୟ ଜୀବନ କୌଣସି ପ୍ରାଣୀ, ଜଳଛାଡ଼, ଭୂମି,ଗୁଳ୍ମଲତା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଯାହାକୌଣସି ପ୍ରାକୃତିକ ବାସର ଅଂଶ ଗଠନ କରେ ।

33.  “ବନ୍ୟ ଜୀବନ ରକ୍ଷକ“  ଅର୍ଥ ଦଫା ୪ ର ଉପ- ଦଫା  (୧) ର ପ୍ରକରଣ  (ଖ) ଅନୁଯାୟୀ ନିଯୁକ୍ତ ସେପରି ବ୍ୟକ୍ତି   ।

34. “ଚିଡିଆଖାନା” କୌଣସି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ସ୍ଥିର ହେଉ ବା ଚଳମାନ ହେଉ, ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ପ୍ରଦର୍ଶନ ପାଇଁ ବନ୍ଦୀ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ରଖାଯାଇଥାଏ [ ଏବଂ ଏକ ସର୍କଲ ଓ ଉଦ୍ଧାର କେନ୍ଦ୍ର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ମାତ୍ର ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ ରଖିବାରେ ଏକ ମଞ୍ଜୁରପ୍ରାପ୍ତ ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କର ଏକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ] ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ନୁହେଁ  ।

35. ଏହି ପ୍ରକରଣ ବିଲରେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ସଂଶୋଧନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ସଂଜ୍ଞାଗୁଡିକୁ ସଂଯୋଗ, ରୂପାନ୍ତରିତ ଏବଂ ପ୍ରତିସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଆବଶ୍ୟକ କରେ ।

ଆଧାର –ଲଅ ହାଉସ